Hồi sinh “vàng xanh” Trung Long

Dưới cái nắng 39 độ C, lại thêm lớp mái proximang, tiếng máy sao chè ì ầm… không khí ở xưởng chè của Bí thư Chi bộ Trung Long, xã Tân Trào Trịnh Viết Ngọc như tăng cao gấp đôi, ba lần ngoài trời. Khuôn mặt đẫm mồ hôi, chiếc áo lao động cũng không còn khô ráo, anh Ngọc vẫn cười hiền lành đón khách. Ở Trung Long, Bí thư chi bộ Trịnh Viết Ngọc được ví như ngọn lửa tiên phong, mở lối cho nghề chè vốn thăng trầm ở vùng đất này.

Không giỏi không dám làm

Anh Ngọc sinh năm 1984 và được kết nạp Đảng từ năm 2010, khi vừa tròn 24 tuổi. Năm 2014, anh Ngọc được đảng viên tín nhiệm bầu làm Bí thư chi bộ.

Anh Ngọc chia sẻ: Khi gánh trên vai trách nhiệm việc thôn, xóm, thì ngoài việc nói hay, mình cũng phải làm giỏi nữa. Nếu không giỏi, thì nói hay đến mấy cũng thành lời nói suông.

Người dân Trung Long thu hái chè.

Thật ra, không phải bà con không tin anh Ngọc. Bằng chứng là năm 2014, anh Ngọc đã vận động bà con Trung Long hoàn thành tuyến giao thông nội đồng. Trung Long cũng là thôn đầu tiên, thôn điểm của xã Trung Yên (cũ) làm đường bê tông theo hình thức “Nhà nước và Nhân dân cùng làm”. Và cũng là thôn đầu tiên “phủ sóng” bê tông hóa đến tất cả ngõ xóm, đường nội đồng.

Thế nhưng, anh Ngọc vẫn lấn cấn. Trong suy nghĩ của anh, cán bộ thôn, nhất là Bí thư chi bộ, thì chuyện nói được, làm được phải gương mẫu đi đầu.

Thành ra, chuyện làm Bí thư chi bộ của anh Ngọc không liên tục. Năm 2015, anh xin Đảng ủy xã thôi giữ chức Bí thư chi bộ. Quãng thời gian nghỉ không tham gia việc thôn, anh Ngọc rời quê đi làm công nhân ở Hải Phòng. Những năm vất vả đất khách quê người, anh Ngọc vẫn đau đáu với chuyện về quê làm giàu.

Trung Long vốn là đất chè, cây chè có ở mảnh đất này từ những năm 1977. Khi đó, thôn Trung Long còn nghèo, nhà cửa lụp xụp. Để tìm hướng thoát nghèo, một số hộ đã đến các vùng chè lân cận để tìm cành về ươm trồng trên nương bãi. Hợp thổ nhưỡng và được bàn tay con người chăm bón, cây chè bén rễ, cho sản phẩm thơm ngon, độc lạ. Thế nhưng, do không có kinh nghiệm chăm sóc, cây chè cho năng suất thấp chỉ đạt 7 - 8 tấn chè tươi/ha/năm. Thị trường tiêu thụ còn nghèo, đơn điệu.

Đến năm 1990, trải qua những thăng trầm của ngành chè, người trồng chè lại gặp khó khăn bởi giá bán thấp, đầu ra không ổn định. Hàng chục ha chè đã bị người dân chặt bỏ để trồng keo, bồ đề. Số hộ trồng chè giảm từ 50 xuống còn 20 hộ bám trụ với cây chè.

Câu chuyện về những người trồng chè chạy xe máy đi bán chè tươi cho thương lái sau mỗi buổi còng lưng rát mặt trên đồi vẫn được người nhà kể qua điện thoại mỗi ngày. Những ngày làm công nhân ở Hải Phòng, hương chè vẫn quấn quýt anh theo cách đấy. Năm 2018, anh Ngọc quyết định về quê.

Xưởng chè của anh Trịnh Viết Ngọc là một trong những xưởng chè đầu tiên ở Trung Long.

Cả làng Trung Long thời điểm ấy gần như không có xưởng chế biến chè. Vốn liếng tích cóp từ những ngày bám trụ nơi xứ người, anh Ngọc dồn toàn bộ để đầu tư máy móc, mở một xưởng chế biến công suất 5 tấn chè tươi/ngày. Anh Ngọc bảo: Ngày ấy, bảo làm giàu từ cây chè, không chỉ người Trung Long, mà người dân cả vùng không ai tin. Nhưng với quyết tâm vực dậy nghề chè, cộng với việc biến cơ hội dù nhỏ nhất ở ngay trên đồng đất quê mình, anh Ngọc không bỏ cuộc.  

Quyết định này đã thay đổi anh, cũng như thay đổi cách trồng chè lâu nay của người Trung Long.

Nói Dân tin, làm Dân theo

Để có đủ sản lượng chè phục vụ xưởng chế biến, giai đoạn 2018 - 2022, khi được bà con tín nhiệm bầu làm Trưởng thôn Trung Long, anh vận động người dân chuyển đổi toàn bộ diện tích trồng chè hạt năng suất thấp sang các giống chè lai năng suất cao. Một vài nhà tin, rồi nhiều nhà tin theo Trưởng thôn.

Những diện tích chè trung du trồng bằng hạt cũ được thay thế dần bằng những đồi chè lai năng suất cao hơn, chất lượng ngon hơn. Sản lượng chè tươi tăng lên 1.000 tấn/năm. Giá bán mỗi kg chè khô ở Trung Long cũng không ngừng tăng, từ 60 nghìn đồng/kg, giờ đạt trên 150 nghìn đồng/kg chè thường, chưa kể chè đặc sản có giá bán lên đến cả triệu đồng/kg. Sản lượng ổn định để xưởng chè của gia đình anh Ngọc hoạt động liên tục. 5 - 6 lao động trong thôn có việc làm thường xuyên.

Năm 2022, anh Trịnh Viết Ngọc quay trở lại với vai trò người “cầm cờ” Chi bộ Trung Long.

Từ xưởng chè của Bí thư chi bộ Trịnh Viết Ngọc, người Trung Long yên tâm đầu tư vào cây chè. Cả thôn hiện có hơn 60 ha chè, trong đó, hơn 20 ha chè được trồng, chăm sóc theo tiêu chuẩn VietGAP.

Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Chè Ngân Sơn Trung Long Nguyễn Mạnh Thắng cũng rất thành công với cây chè. Ngoài thị trường ổn định trong nước, chè của HTX Ngân Sơn Trung Long đã xuất khẩu sang các nước Trung Đông. Anh Thắng kể: Nếu không có nỗ lực vận động người dân chuyển đổi cơ cấu cây chè của Bí thư Trịnh Văn Ngọc, thì anh cũng không có cơ hội làm giàu từ nghề chè.

Hơn 10 ha chè chuyển đổi của HTX, cộng với diện tích chè liên kết với người dân trong thôn, xã và 1 số xã lân cận, sản phẩm của HTX Chè Ngân Sơn Trung Long chiếm lĩnh thị trường, trở thành một trong những HTX đi đầu về sản xuất, chế biến, tiêu thụ chè.

Với anh Thắng, cũng như người trồng chè Trung Long, thì cái dám nghĩ, dám làm của Bí thư chi bộ Trịnh Viết Ngọc chính là chìa khóa, là ngọn lửa để người dân vững tin theo bước.

Nguyễn Đạt