Dân số già hóa đe dọa triển vọng kinh tế dài hạn của nhiều nước châu Âu

EBRD dự báo lực lượng lao động thu hẹp khiến tăng trưởng GDP bình quân đầu người của các nền kinh tế Đông Âu-Trung Âu-Balkan giảm mạnh đến năm 2050, trong bối cảnh nhiều nước “già đi trước khi giàu”.

Người dân mua sắm tại siêu thị ở Manchester, Anh. (Ảnh: THX/TTXVN)

Ngày 25/11, Ngân hàng tái thiết và phát triển châu Âu (EBRD) đã công bố báo cáo thường niên, qua đó khuyến cáo nhiều quốc gia cần nhanh chóng hành động để ngăn chặn đà tăng trưởng dân số chậm lại gây tổn hại nghiêm trọng đến triển vọng kinh tế dài hạn.

Trong báo cáo, EBRD nhận định tình trạng dân số già hóa đã bắt đầu kìm hãm tăng trưởng kinh tế ở một số quốc gia - và tại khu vực “châu Âu mới nổi” (như nhóm đang phát triển ở khu vực Đông Âu-Trung Âu-Balkan-Baltic-Nam Kavkaz), tỷ trọng người trong độ tuổi lao động sụt giảm được dự báo sẽ làm giảm tốc độ tăng trưởng Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) bình quân đầu người hằng năm trung bình gần 0,4 điểm phần trăm mỗi năm trong giai đoạn 2024-2050.

Theo nhà kinh tế trưởng Beata Javorcik của EBRD, nhiều quốc gia châu Âu đang "già đi trước khi giàu lên," với tuổi trung vị đạt mức 37 trong khi GDP bình quân đầu người chỉ khoảng 10.000 USD - bằng 1/4 mức mà các nền kinh tế phát triển đạt được khi tuổi trung vị của họ đạt ngưỡng đó vào những năm 1990.

Tuổi trung vị là giá trị ở chính giữa, khi sắp xếp tất cả mọi người theo độ tuổi từ nhỏ đến lớn. Tuổi trung vị bằng 37 có nghĩa là 50% dân số ít hơn 37 tuổi, 50% còn lại nhiều hơn 37 tuổi.

Khi đánh giá mức độ già hóa hoặc trẻ hóa của một quốc gia, tuổi trung vị mang đến đánh giá chính xác hơn so với tuổi trung bình.

Báo cáo của EBRD chỉ ra nhiều yếu tố khiến tỷ lệ sinh giảm - từ thay đổi trong các chuẩn mực xã hội đến việc thu nhập nghề nghiệp của phụ nữ giảm khi sinh con.

Dù gần như tất cả các quốc gia thuộc EBRD đều đã có một số ưu đãi nhằm thúc đẩy tỷ lệ sinh, nhưng bà Javorcik cho biết chưa quốc gia đạt hiệu quả đáng kể.

Cũng theo báo cáo, tại hầu hết các quốc gia có tỷ lệ sinh giảm, việc nhập cư ở quy mô đủ lớn để bù đắp mức sinh thấp là điều khó chấp nhận về mặt chính trị và đa số người dân cũng không “mặn mà” với việc tăng cường ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để nâng cao năng suất.

Theo bà Javorcik, giải pháp khả thi nhất là kéo dài thời gian làm việc của người dân, điều này sẽ dẫn đến việc điều chỉnh các chế độ hưu trí.

Không còn giới hạn trong phạm vi châu Âu như tên gọi ban đầu, EBRD hiện hoạt động tại hơn 40 nền kinh tế trải rộng từ châu Âu, Trung Á, Trung Đông tới Bắc Phi với các thành viên mới nhất là Iraq, Benin và Nigieria.

Theo Báo Nhân Dân