Liên minh châu Âu quyết tâm mở rộng

Ngày 4-11 vừa qua, Ủy ban châu Âu (EC) đã thông qua báo cáo mới nhất về diễn biến của tiến trình các nước ở châu Âu đáp ứng những điều kiện và tiêu chí để được gia nhập Liên minh châu Âu (EU).

Bản báo cáo này được đặc biệt chú ý trong bối cảnh cả Chủ tịch Hội đồng châu Âu Antonio Costa lẫn Chủ tịch EC Ursula von der Leyen đều đưa ra mục tiêu là cho tới năm 2030 sẽ lại mở rộng liên minh và thu nạp thêm thành viên.

Ông Antonio Costa và bà Ursula von der Leyen đều cho rằng, kết nạp thêm thành viên vào năm 2030 là mục tiêu khả thi đối với EU. Những quốc gia châu Âu được đề cập đến trong bản báo cáo là Montenegro, Albania, Ukraine, Moldova, Serbia, Georgia, Bosnia và Herzegovina, Bắc Macedonia và Thổ Nhĩ Kỳ. Hai ứng viên được EU cho rằng có nhiều tiềm năng nhất trở thành thành viên mới của EU cho đến năm 2030 là Montenegro và Albania.

Tuy hiện chưa có gì thật sự chắc chắn, song hiếm khi EU lại lạc quan về triển vọng mở rộng đến mức mạnh dạn ấn định mốc thời gian cụ thể cho việc thu nạp thành viên mới như hiện nay.

Nguyên nhân xuất phát từ những tiến bộ mà các quốc gia nói trên đạt được trên lộ trình gia nhập EU; nhưng quan trọng hơn, là do EU đã thể hiện quyết tâm chính trị rõ ràng trong việc mở rộng liên minh trong thời gian tới. Các quốc gia châu Âu này đều coi việc gia nhập EU là lựa chọn chiến lược, gửi gắm tương lai phát triển vào liên minh. Ngược lại, bản thân EU cũng nhìn nhận việc sớm kết nạp thêm thành viên là quyết định chiến lược đối với tương lai của chính mình.

Theo ông Antonio Costa, việc mở rộng liên minh là "sự đầu tư tốt nhất" cho tương lai chung của EU và các quốc gia, giúp EU trở nên lớn mạnh hơn và có an ninh tốt hơn. Cách tiếp cận mới của EU trên phương diện này là nếu muốn tiếp tục phát triển và thích ứng với bối cảnh tình hình mới ở châu Âu cũng như trên thế giới thì EU không thể không nhanh chóng mở rộng liên minh. Theo đó, bối cảnh tình hình mới này thôi thúc EU phải thúc đẩy tiến trình thống nhất châu lục và châu lục hóa EU.

EU hạ quyết tâm mở rộng liên minh để ứng phó với những thách thức hiện đang phải đối diện. Trong số này, thách thức ghê gớm nhất và khó vượt qua nhất là những mối đe dọa an ninh tiềm ẩn trong nội bộ chính trị - xã hội ở các quốc gia thành viên, là sự sa sút tăng trưởng kinh tế và năng lực cạnh tranh quốc tế về kinh tế và thương mại, kỹ thuật hiện đại và công nghệ cao.

Tiếp theo đối với EU là những thách thức đến từ Nga, Mỹ và Trung Quốc. EU nhận thức được rằng phải mở rộng liên minh, phải chủ động thúc đẩy mạnh mẽ tiến trình này chứ không chờ đợi các quốc gia châu Âu mong muốn gia nhập EU tự thân vận động vì chỉ như thế EU mới có thể tập hợp được ngày càng nhiều hơn và tiến tới tất cả các quốc gia trên châu lục thành một khối thống nhất và đoàn kết, ngăn ngừa Mỹ, Nga và Trung Quốc chia rẽ họ với EU. Đối phó với Nga hiện tại và cả ở sau cuộc chiến tranh ở Ukraine, cạnh tranh chiến lược với Trung Quốc trên mọi phương diện và tự chủ về bảo đảm an ninh cũng như không để bị Mỹ lấn lướt trong quan hệ kinh tế và thương mại đều là những thách thức mà EU chỉ có thể vượt qua được khi EU trở thành liên minh liên kết của tất cả các quốc gia châu Âu.

Từ đó có thể thấy, nhận thức và cách tiếp cận mới của EU không phải là phát kiến chủ quan, mà là kết quả đúc rút từ chính những bài học của thực tiễn - một thực trạng hiện nay của châu Âu mang tính cảnh báo hơn là điều đáng mừng.