Cháo ấu tẩu vùng cao nguyên đá

Nếu phở chua, thắng cố là đặc sản của phiên chợ vùng cao ban ngày, thì cháo ấu tẩu là món ăn đêm mang hương vị rất riêng của vùng cao nguyên đá Đồng Văn.

Cháo ấu tẩu.

Ấu tẩu là một loại củ mọc tự nhiên trên núi cao, thoạt nhìn như củ khoai sọ, nhưng có độc tính mạnh. Dân gian gọi đây là “củ ngái ngủ”, vì nếu ăn sống hoặc chế biến sai cách, sẽ gây tê lưỡi, chóng mặt, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng. Tuy nhiên, qua bàn tay khéo léo của người vùng cao, ấu tẩu lại trở thành nguyên liệu quý để nấu thành món cháo thơm ngon, bổ dưỡng.

Để nấu cháo ấu tẩu, trước hết phải ngâm củ trong nước vo gạo khoảng 10 tiếng, sau đó ninh kỹ từ 4 - 6 tiếng để khử hết độc. Khi chín, củ mềm, nhuyễn, có màu vàng nhạt và vị đắng đặc trưng. Gạo để nấu cháo thường là gạo nếp cái hoa vàng trộn gạo tẻ, ninh cùng nước xương hầm để tạo độ sánh, ngậy. Thịt băm, trứng gà, hành hoa, tía tô… được thêm vào lúc cuối, tạo nên hương thơm hài hòa giữa mùi thuốc Bắc và mùi cháo truyền thống.

Ấn tượng đầu tiên khi ăn là vị đắng ở đầu lưỡi, nhưng rồi sau đó là vị ngọt bùi, béo ngậy lan tỏa nơi cổ họng. Vị đắng ấy không làm người ta khó chịu, mà lại gây nghiện, nhất là trong cái lạnh căm căm của đêm vùng cao. Người dân vùng cao ăn cháo ấu tẩu để giữ ấm, ngủ ngon, chống lại mệt mỏi. Du khách ăn cháo để nhớ mãi một hương vị không nơi nào có được.

Ngày nay, cháo ấu tẩu đã trở thành đặc sản nổi tiếng, được bày bán ở nhiều quán nhỏ và các xã vùng cao. Đó là món ăn vừa bình dân vừa độc đáo, vừa là tinh hoa ẩm thực, vừa là tri thức bản địa kết tinh qua nhiều thế hệ.

Hoàng Anh