Tinh hoa ẩm thực của đồng bào Mông

Ở nơi Cao nguyên đá lộng gió, nơi những bản làng của người Mông ẩn hiện giữa mây ngàn, mèn mén không chỉ là một món ăn mà còn là hồn cốt của bản làng, là sự giao hòa dung dị giữa con người và thiên nhiên, là biểu tượng văn hóa mang đậm bản sắc dân tộc Mông.

Phụ nữ vùng cao tỉnh Tuyên Quang thu hoạch và treo ngô sau mùa vụ. Ảnh PV

Mèn mén được chế biến hoàn toàn thủ công từ hạt ngô, loại lương thực chủ lực trên những triền núi cao, đất dốc, khí hậu khắc nghiệt không trồng được lúa nước. Ngô sau khi thu hoạch được phơi khô, tách hạt và đưa vào cối đá để xay thành bột. Người Mông vẫn giữ tập quán dùng sức người để giã, xay bột, một phần để lưu giữ truyền thống, một phần giữ hương vị đặc trưng mà máy móc không thể thay thế. Sau khi xay mịn, bột ngô được làm ẩm rồi đồ chín hai lần bằng chõ gỗ - một công đoạn đòi hỏi sự tỉ mỉ và kinh nghiệm.

Mèn mén có hương vị giản dị mà lạ lùng bởi sự thơm ngậy mùi ngô, ăn tơi mà bùi. Mèn mén gắn liền với nhịp sống sinh hoạt, tín ngưỡng và quan niệm của người Mông. Đó là món ăn dâng cúng tổ tiên trong ngày lễ trọng, là cơm nắm người đi rừng mang theo bên mình, là phần quà của mẹ gói trong lá chuối cho con đem xuống chợ. Qua từng lớp mèn mén tơi xốp, là bao ký ức, niềm tin và cả sự nhọc nhằn của người phụ nữ Mông “thổi hồn” vào từng bữa cơm nhà.

Ngày nay, khi đời sống người dân miền Cao nguyên đá đang từng bước phát triển, nhưng với đồng bào Cao nguyên đá, mèn mén vẫn là món ăn của bản sắc, của cội nguồn. Bằng sự giản dị và mộc mạc, mèn mén không chỉ nuôi sống bao thế hệ trên Cao nguyên đá, mà còn góp phần làm nên diện mạo độc đáo của nền văn hóa ẩm thực các dân tộc vùng cao.

Hải Đăng