Sức sống điệu Then ở Bạch Xa

Cách trung tâm tỉnh hơn 80km, xã Bạch Xa là nơi có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống. Mặc dù đời sống còn nhiều khó khăn, nhưng bà con nơi đây luôn có ý thức giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc. Trong đó phải kể đến Câu lạc bộ Hát Then, đàn Tính của xã, ngôi nhà chung của những người say mê điệu Then, đang từng ngày gìn giữ và phát huy mạnh mẽ trong cộng đồng.

Một buổi tập luyện hát Then của CLB Hát Then, đàn Tính xã Bạch Xa.

Được thành lập năm 2013, với 14 thành viên ban đầu, đến nay Câu lạc bộ Hát Then, đàn Tính xã Yên Thuận (cũ), xã Bạch Xa (mới) đã có 20 thành viên tham gia. Bà Nông Thị Biên, thôn Đẻm, Chủ nhiệm CLB chia sẻ: “Theo quy chế hoạt động CLB sinh hoạt theo quý, nhưng chị em chúng tôi, vài ngày không gặp nhau là thấy nhớ, vừa là nhớ nhau, vừa là nhớ điệu hát Then, nhớ tiếng đàn Tính. CLB không chỉ là nơi để học hỏi, truyền dạy nét đẹp văn hóa dân tộc (tiếng nói, trang phục truyền thống...), mà còn là nơi để chị em chúng tôi chia sẻ vui, buồn trong cuộc sống, giải tỏa những căng thẳng, mệt mỏi sau một ngày làm việc, lao động vất vả qua lời ca, tiếng hát”.

Bên nếp nhà sàn truyền thống, các thành viên CLB tích cực tập luyện hát Then, đánh đàn Tính.

Là người yêu hát Then từ nhỏ, bà Biên đã tranh thủ tự học hát Then và đánh đàn Tính. Dù bận rộn với công việc và gia đình, bà vẫn thường xuyên tham gia hoạt động văn hóa, văn nghệ ở thôn, xã. Sau khi thành lập CLB Hát Then, đàn Tính bà đã cùng các thành viên trong ban chủ nhiệm tích cực tổ chức cho các thành viên luyện tập, tham gia các tiết mục trong các dịp lễ, Tết, liên hoan văn hóa, văn nghệ ở địa phương.

Các thành viên biểu diễn trong trang phục truyền thống của đồng bào Tày.

Chị Hoàng Thị Hoa, thành viên CLB cho biết, khi mới tham gia CLB mình chưa biết hát Then, đánh đàn Tính. Vì vậy, tranh thủ các buổi tối, sau khi hoàn thành công việc gia đình mình lại nhờ các bà, các cô trong CLB hướng dẫn. Mỗi ngày biết thêm một chút, mình thấy rất vui. Giờ thì có thể biểu diễn cùng các thành viên trong CLB, tự tin giao lưu với các CLB khác trong và ngoài xã.

Một buổi tập luyện của CLB.

Là thành viên nam duy nhất của CLB, ông Lô Văn Tới bày tỏ, năm 2014 mình xin tham gia CLB. Nhiều người nói mỗi mình là nam có ngại không, nhưng mình thấy không có gì ngại cả. Mọi người cùng nhau tập hát, tập đánh đàn, cùng yêu văn hóa, văn nghệ để cuộc sống thêm vui và ý nghĩa. Đặc biệt, có những chuyến đi giao lưu ở xa thì mình hộ chị em những việc như khuân đồ hay cần bê, vác đồ nặng. Mỗi người một việc để các thành viên CLB thêm gắn bó.

Các thành viên lớn tuổi hướng dẫn thành viên trẻ của CLB tập luyện.

Để tạo nét mới cho mỗi bài hát, CLB đã tự dựng phần múa phụ họa, sử dụng một số nhạc cụ dân tộc, giúp cho các tiết mục thêm sinh động, hấp dẫn. Chị Ma Thị Thuộc, Tổ trưởng Tổ múa của CLB chia sẻ, trước khi đi biểu diễn, giao lưu, chị lại cùng mọi người dựng phần múa minh họa cho bài hát. Phần múa có thể được dựng mới, hoặc dựa trên một số động tác cũ nhưng thay đổi để phù hợp hơn. Vừa làm chị vừa tự học thêm trên youtube, tiktok… để làm sao có được tiết mục hay nhất cho CLB.

Một buổi chiều cuối tuần, đi từ xa chúng tôi đã nghe thấy tiếng hát Then, đàn Tính vọng ra từ nhà văn hóa thôn Đẻm, xã Bạch Xa. Trong phút giải lao là tiếng nói, tiếng cười rộn ràng của các thành viên CLB. Từ những hoạt động thiết thực, giản dị đó, từng thành viên CLB đang góp phần giữ gìn và làm phong phú thêm bản sắc văn hóa các dân tộc trên mảnh đất Tuyên Quang.

                                                                                  Huyền Linh