Nhưng gần đây, nhiều người thắc mắc không hiểu tại sao mùa hoa xoan trong chương trình Ai là triệu phú và trong ca khúc Hà Nội 12 mùa hoa của nhạc sỹ Giáng Son lại là tháng 8.

Hoa xoan cũng đã đi vào thơ từ rất lâu. Hẳn người yêu thơ tình Nguyễn Bính đều thuộc nằm lòng bài Mưa xuân, cho thấy hoa xoan nở mùa xuân:

Bữa ấy mưa xuân phơi phới bay
Hoa xoan lớp lớp rụng vơi đầy
Hội chèo làng Đặng đi ngang ngõ
Mẹ bảo: “Thôn Đoài hát tối nay”

Trên mạng xã hội  có những thống kê các bài thơ về hoa xoan như:

Tháng ba về mùa hoa xuân lại đến,
Anh cũng xong nghĩa vụ hẹn trở về,
Màu thủy chung em tặng buổi anh đi,
Anh mãi nhớ, khắc ghi màu xoan tím! 
(Màu xoan tím - Hoàng Minh Tuấn)

Hoặc:

Gánh hoa qua hương bưởi xốn xang lòng
Hoa xoan rụng tím lối về nhung nhớ
Cây gạo già thắp một trời rực rỡ
Đèn hoa đăng để đón tháng ba về 
(Tháng Ba - Hồng Vũ);

 Hầu như các bài thơ về hoa xoan đều cho thấy rõ hoa nở tháng Ba:

Ta hờn, ghen, giận tháng ba
Cớ sao ôm hết loài hoa ái tình?
Hoa xoan tím tuy không xinh
Nhưng luôn biết phận giữ mình thủy chung 

(Ghen giận tháng ba - Nguyễn Đình Cường)

Hoặc:

Tháng Ba hoa bưởi trắng ngần
Mùi hoa xoan tím bao lần đắm say 
(Tìm về tháng ba - Tony Bui);
Tháng ba về tím ngắt sắc hoa Xoan
Nỗi nhớ lại ngập tràn trong nỗi nhớ 
(Tháng ba về - Hồng Giang);

Tháng ba về xoan tím đã trổ bông.
Xòe bung cánh cho lòng thêm khao khát.
Hương mùa xuân đang tỏa thơm ngào ngạt.
Bầy chim non cùng ríu rít gọi mùa. 

(Tháng Ba kỷ niệm - Giọt Mưa Thu)…

Vậy tại sao nhạc sỹ Giáng Son lại viết:
Mùa hoa tháng năm, cháy rực phượng đỏ
Hồ Tây ngát hương, mùa sen tháng sáu
Ngập tràn lối đi, hoa sấu tháng bảy
Trở về tuổi thơ, hoa xoan tháng tám?

Có người trách chị là người ở phố nên không biết cây xoan mà viết bừa. Lại có người đoán chắc do ca sỹ nào đó hát đến nốt nhạc đó chọn từ xoan cho dễ…

Trách nhất là có một đáp án trong chương trình Ai là triệu phú cách đây ít lâu, khi hỏi hoa xoan nở tháng mấy, đáp án đúng của chương trình là tháng Tám, trước sự ngỡ ngàng của người chơi và khán giả truyền hình.

Thực ra, ở Hà Nội có một loài cây đường phố rất phổ biến là dâu da xoan. Đây là loại cây có sức sống mãnh liệt, chỉ cần cắm một cành cây xuống đất cũng có thể bén rễ thành một cây mới. Quả giống quả xoan ở quê, ăn được, vị chua ngọt, ăn nhiều khiến răng ố vàng. Hoa dâu da xoan dịu dàng, trong trẻo, gợi nhắc về tuổi thơ của người thành phố.

Tôi chưa được gặp nhạc sỹ Giáng Son để hỏi rõ ngọn ngành. Nhưng tôi chắc hoa xoan được nhắc đến trong bài hát chính là hoa dâu da xoan này, màu trắng, bông nhỏ li ti.

Có lẽ đến đây, nhiều người sẽ cùng suy nghĩ hoa xoan tháng Tám trong ca khúc của nhạc sỹ Giáng Son chính là hoa dâu da xoan. Và vì ca khúc đã đặt tên “Hà Nội 12 mùa hoa”, nên tôi nghĩ lời hát “hoa xoan tháng Tám” là hoàn toàn hợp lý, nói về hoa dâu da xoan ở Hà Nội.

Tuy nhiên, với một game show truyền hình có người xem là công chúng cả nước thì đưa đáp án hoa xoan nở tháng tám là không hợp lý. Bởi không phải người xem truyền hình nào cũng là người Hà Nội, nên không biết đến cây dâu da xoan ở Hà Nội. Hầu hết người Việt nói chung và người xem chương trình truyền hình nói riêng đều biết hoa xoan chính là hoa xoan tím nở tháng 3, chính là hoa xoan đã đi vào thơ Nguyễn Bính và nhiều bài thơ khác như đã dẫn ở trên.

Chương trình game show truyền hình luôn mang tính đại chúng rất cao. Dùng cách hiểu của người Hà Nội để chọn đáp án đúng về hoa xoan là chưa thỏa đáng.

Nhân mùa hoa xoan tím tháng Ba, có vài suy nghĩ xin trao đổi.