Ngan ngát hương chè

Trên vùng núi cao thuộc dải Tây Côn Lĩnh, người dân các xã Thanh Thủy, Cao Bồ, Thông Nguyên, Hồ Thầu… chè Shan tuyết cổ thụ được ví như “vàng xanh”, báu vật của đất trời dành tặng người dân như bù đắp một phần những nhọc nhằn trong cuộc sống của đồng bào.

Định vị phân khúc cao cấp

Sự kiện hợp nhất đơn vị hành chính tỉnh Hà Giang và Tuyên Quang đã đưa tỉnh ta trở thành một trong những địa phương sở hữu vùng chè xanh lớn nhất, nhì cả nước. Trong rất nhiều dòng chè xanh quý, hiếm đã định vị, làm nên danh trà xứ Tuyên thì chè Shan tuyết cổ thụ luôn được đánh giá cao. Điều này được minh chứng khi trà Shan tuyết cổ thụ 2 lần vinh dự xuất hiện ở sự kiện ngoại giao tầm cỡ quốc tế - 2 tiệc trà chiêu đãi Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sang thăm Việt Nam (năm 2017 và 2023).

Chế biến trà Shan tuyết cổ thụ theo phương thức thủ công tuy mất nhiều thời gian, nhưng lại tạo ra những sản phẩm thượng hạng.

Đồng chí Lý Chòi Nhàn (Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Hồ Thầu), sinh ra, lớn lên ở vùng chè Shan tuyết cổ thụ Phìn Hồ, xã Thông Nguyên - người tiên phong tập hợp bà con dân tộc Dao thành lập Hợp tác xã (HTX) Chế biến chè Phìn Hồ và gây dựng thành công thương hiệu Fìn hò trà nhớ lại: năm 2017, nhằm chuẩn bị cho chuyến thăm, làm việc của Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Việt Nam, những dòng sản phẩm chế biến từ chè Shan tuyết cổ thụ được lựa chọn làm thức uống chiêu đãi khách. Trong chuyến thăm này, khi đến thăm Di tích Nhà sàn Bác Hồ, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã mời Tổng Bí thư Tập Cận Bình thưởng trà. Hai nhà lãnh đạo cùng thưởng thức các loại trà nổi tiếng của Việt Nam. Sản phẩm trà Shan tuyết cổ thụ vinh dự được góp mặt trong tiệc trà thân mật, thắm tình hữu nghị giữa hai Đảng, hai Nhà nước. Tin về sản phẩm trà Shan tuyết cổ thụ góp mặt trong sự kiện ngoại giao trọng đại “bay” từ Thủ đô về miền sơn cước khiến anh và những thành viên HTX, bà con vùng chè Thông Nguyên bao đời giữ gìn, phát triển dòng sản phẩm tuyệt hảo này mừng rơi nước mắt.

Vinh dự này, một lần nữa lại đến. Trong chuyến thăm lần thứ 4 đến Việt Nam (năm 2023), sau buổi hội đàm chiều 12-12, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thân tình mời Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình dự tiệc trà, thưởng thức ba sản phẩm trà thượng hạng của Việt Nam. Tiệc trà do nghệ nhân Nguyễn Cao Sơn - người đoạt giải Ấn tượng thế giới tại Cuộc thi Trà quốc tế lần thứ 5 tại Paris (Pháp) năm 2022 pha chế. Trong tiệc trà, nghệ nhân Nguyễn Cao Sơn giới thiệu các loại trà được lựa chọn từ những vùng chè nổi tiếng của Việt Nam. Trong đó, đáng chú ý phải kể tới trà mạn sen Đầm Trị Tây Hồ (Hà Nội). Thành phần chính là Bạch trà Shan tuyết cổ thụ Tây Côn Lĩnh kết hợp với gạo sen Đầm Trị Tây Hồ ướp hương qua 3 năm. Sản phẩm thứ 2 của tỉnh ta góp mặt tại tiệc trà là Bạch trà chốt đỉnh 2000 Shan tuyết cổ thụ Tây Côn Lĩnh - phẩm trà đoạt giải Vàng thế giới Cuộc thi Trà quốc tế (AVPA). Phẩm trà này được thu hái trước Tiết Thanh Minh hằng năm nên còn được gọi với tên Bạch trà chốt tiền Thanh Minh.

Với sự góp mặt tại sự kiện ngoại giao trọng đại này, dòng trà Shan tuyết cổ thụ tỉnh ta được cộng đồng quốc tế biết tới nhiều hơn; sản phẩm được chế biến từ chè Shan tuyết của các doanh nghiệp, HTX trên địa bàn tỉnh luôn gây được tiếng vang lớn, giành được nhiều giải thưởng cao quý tại các cuộc thi về nghệ thuật trà trong và ngoài nước.

Bảo tồn vùng chè cổ thụ

Ông Hoàng Hải Lý, nguyên lãnh đạo huyện Hoàng Su Phì (cũ), người gắn bó gần như cả cuộc đời với vùng chè Shan tuyết luôn tự hào khoe: trong rất nhiều dòng chè xanh làm nên thương hiệu trà xứ Tuyên, cái tên chè Shan tuyết cổ thụ luôn được trân trọng. Những cây chè cổ hằng trăm năm tuổi, mọc tự nhiên ở những đỉnh núi mờ sương, quanh năm mây phủ, nhiệt độ thấp nên búp chè to, trắng như tuyết, nước sánh vàng, hương thơm ngát làm say đắm lòng người.

Còn ông, Matsuo Tomoyoki - chuyên gia chè Nhật Bản nhận xét: những cây chè Shan tuyết cổ thụ trên đỉnh Tây Côn Lĩnh, nơi có độ cao từ 1.200 - 1.500 m, lá chè hấp thụ tinh túy của đất trời và tạo ra hương vị đặc trưng, hiếm dòng trà nào trên thế giới sánh kịp.

Nhằm phát huy thế mạnh của vùng chè Shan tuyết cổ thụ, tỉnh ta đã ban hành nhiều chính sách khuyến khích, hỗ trợ người dân và doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh, chế biến chè.

Từ các chính sách hỗ trợ của Nhà nước, từ sự bảo tồn, chăm sóc của người dân, tỉnh ta hiện có 1.629 cây chè Shan tuyết cổ thụ hàng trăm tuổi được Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường công nhận cây Di sản Việt Nam. Với ưu thế vượt trội, ngành sản xuất, chế biến chè đã đem lại nguồn thu hàng trăm tỷ đồng mỗi năm, cây chè đang góp phần quan trọng vào công cuộc xóa đói, giảm nghèo của tỉnh.

 Bài, ảnh: Thiên Thanh