Quản lý an toàn thực phẩm còn những “lỗ hổng”

Từ đầu năm đến nay, trên địa bàn tỉnh ghi nhận vụ ngộ độc từ bếp ăn tập thể, phát hiện hàn the trong giò chả, thực phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ… Mối nguy từ hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng không bảo đảm an toàn thực phẩm (ATTP) luôn hiện hữu, tiềm ẩn nguy cơ gây mất an toàn vệ sinh thực phẩm.

Đoàn kiểm tra Sở Y tế kiểm tra an toàn vệ sinh thực phẩm tại bếp ăn trường Tiểu học Hồng Thái, phường Minh Xuân.

Nhiều vi phạm

Theo thông tin từ Phòng Cảnh sát kinh tế, Công an tỉnh Tuyên Quang, thực hiện đợt tổng kiểm tra rà soát, đấu tranh, xử lý tội phạm và vi phạm pháp luật về ATTP, từ đầu năm đến nay, Công an tỉnh Tuyên Quang đã phối hợp với các đơn vị chức năng tiến hành kiểm tra, phát hiện, xử lý 110 vụ/110 cơ sở vi phạm pháp luật về ATTP, với tổng giá trị hàng hóa vi phạm trên 715 triệu đồng, xử phạt trên 335 triệu đồng. Trong đó, phát hiện, thu giữ tại cơ sở của bà Nguyễn Thị Ngọc, phường Minh Xuân, 192,2 kg giò chả có chứa hàn the và tại cơ sở của ông Nguyễn Bá Tiến, xã Đại Phú, 218 kg giò chả có chứa hàn the. Đây là chất độc có thể gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, tính mạng người sử dụng. Hợp chất này được sử dụng rất nhiều trong công nghiệp, nếu dùng sai liều lượng có thể gây ảnh hưởng đến tính mạng người tiêu dùng.

Ngày 19-5, Đội Quản lý thị trường (QLTT) số 2 huyện Vị Xuyên (cũ) phối hợp với các lực lượng chức năng địa phương tiến hành kiểm tra một kho lạnh tại trang trại nuôi gà, tại Km7, xã Vị Xuyên. Qua kiểm tra, lực lượng chức năng phát hiện và thu giữ 3.949 kg thực phẩm đông lạnh có dấu hiệu phân hủy nghiêm trọng. Số thực phẩm bị phát hiện chủ yếu là gà đã qua sơ chế, trong tình trạng chuyển màu, chảy nước, bốc mùi hôi thối, không đảm bảo các điều kiện về vệ sinh ATTP. Đáng lưu ý, toàn bộ số thực phẩm này đều không có tem, nhãn mác hàng hóa, tên đơn vị sản xuất, và thiếu dấu kiểm soát giết mổ, tem vệ sinh thú y theo quy định.

Cũng trong tháng hành động vì ATTP năm 2025, từ ngày 25/4 đến 15/5, đoàn kiểm tra liên ngành của tỉnh do Sở Y tế chủ trì đã tiến hành kiểm tra tại hơn 10 cơ sở sản xuất, chế biến thực phẩm, cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống, trong đó phát hiện, xử phạt 4 cơ sở với các lỗi vi phạm chủ yếu như: chưa thực hiện đúng việc lưu mẫu, kiểm thực 3 bước, vẫn có côn trùng gây hại trong khu vực chế biến; việc vệ sinh khu vực chế biến chưa đạt yêu cầu; ý thức thực hành vệ sinh của nhân viên tham gia chế biến trực tiếp chưa đầy đủ...

Hay như mới đây nhất (ngày 14-8), sau ăn bữa trưa tại Công ty TNHH Greenhome Flooring và Công ty TNHH Công nghệ Thể thao Victory có địa chỉ ở xã Yên Sơn đã có 16 người nghi bị ngộ độc thực phẩm khi xuất hiện các triệu chứng có biểu hiện đau bụng, nôn, sốt, tiêu chảy… Ngay sau khi tiếp nhận thông tin, Sở Y tế đã ban hành quyết định thành lập đoàn kiểm tra, tiến hành kiểm tra tại Công ty TNHH Thương mại Thanh Hoa Food, địa chỉ: Số 697, thôn Hưng Thịnh, xã Yên Sơn (Công ty cung cấp bữa ăn trưa cho 2 công ty). Tại cơ sở cung cấp suất ăn không thực hiện lưu mẫu thức ăn 24 giờ và không còn mẫu thực phẩm để phục vụ công tác lấy mẫu kiểm nghiệm tìm nguyên nhân gây ngộ độc (nghi ngờ Histamin có trong cá ngừ); Đoàn kiểm tra an toàn thực phẩm đã lập biên bản và xử lý vi phạm hành chính theo đúng quy định.

Đoàn kiểm tra Sở Y tế phối hợp với lực lượng chức năng kiểm tra khu chế biến thức ăn của Công ty TNHH Thương mại Thanh Hoa Food.

Chưa dừng lại ở đó, con số các cơ sở vi phạm ATTP vẫn tiếp tục được ghi nhận qua các đợt kiểm tra chuyên ngành, hậu kiểm, giám sát mối nguy của các ngành, địa phương, đơn vị. Riêng ngành Y tế, năm 2024, qua kiểm tra 89 cơ sở đã xử phạt 18 cơ sở với số tiền trên 60 triệu đồng; toàn tỉnh xảy ra 13 vụ ngộ độc thực phẩm với 128 người mắc... Đây là những vụ vi phạm về ATTP được ngành Y tế phối hợp với các ngành chức năng phát hiện kịp thời. Song có thể còn những vi phạm khác chưa được phát hiện bởi hàng giả, hàng kém chất lượng, không bảo đảm ATTP vẫn luôn tìm cách xâm nhập, len lỏi vào thị trường, đặt ra thách thức đối với các cơ quan quản lý và các địa phương.

Cần sự vào cuộc từ nhiều phía

Theo thống kê chưa đầy đủ, ngành Công thương hiện quản lý trên 1.000 cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm, trong đó tỷ lệ cơ sở sản xuất, kinh doanh nhỏ lẻ chiếm trên 95%. Để bảo đảm ATTP trong lĩnh vực ngành quản lý, ngoài công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của Nhân dân về ATTP, ngành đã phối hợp với các ngành, địa phương liên quan tiến hành thanh tra, kiểm tra về ATTP, phát hiện, tuyên truyền, giáo dục cơ sở không để tái diễn các lỗi vi phạm song trong công tác quản lý ATTP vẫn còn một số khó khăn. 

Ông Nguyễn Thành Chung, Đội trưởng Đội Quản lý thị trường số 1, Sở Công thương cho biết: Hoạt động kiểm tra không chỉ giúp phát hiện các trường hợp vi phạm để xử lý, răn đe mà còn là dịp để các cấp, ngành chức năng tuyên truyền các quy định về ATTP đến người sản xuất, kinh doanh và cả người tiêu dùng. Qua đó, các chủ cơ sở sản xuất, kinh doanh phải thực hiện nghiêm theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên trong quá trình kiểm tra việc tuân thủ các quy định của nhà nước về ATTP của các cơ sở chưa đồng đều. Cơ sở sản xuất, kinh doanh thuộc quản lý của ngành chủ yếu là nhỏ lẻ, quy mô hộ gia đình chưa ý thức thực hiện tốt các quy định về sử dụng thiết bị có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn lao động cũng như chưa quan tâm đến nguồn gốc xuất xứ, nhãn mác, hạn dùng của nguyên liệu...

Với ngành Nông nghiệp, nhiều giải pháp đã được triển khai nhằm thực hiện tốt công tác quản lý ATTP thuộc lĩnh vực của ngành. Thế nhưng, trong quá trình triển khai vẫn còn một số khó khăn, nhất là việc xử lý các vi phạm. Các cơ sở thuộc sự quản lý của ngành chủ yếu là các cơ sở nhỏ lẻ. Mức xử phạt hành chính cao hiện nay áp dụng cho tất cả các cơ sở từ lớn đến nhỏ chưa phù hợp với điều kiện kinh tế của các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm nông, lâm, thủy sản nhỏ lẻ nên gặp khó khăn trong việc xử phạt, chủ yếu chúng tôi thực hiện tuyên truyền, nhắc nhở. Thêm vào đó, trang thiết bị phục vụ cho công tác thanh, kiểm tra còn thiếu; thời gian phân tích mẫu tại phòng kiểm nghiệm dài trong khi đó các sản phẩm nông nghiệp có tính thời vụ, một số sản phẩm yêu cầu điều kiện bảo quản đặc biệt. Một số chỉ tiêu chưa có quy định để đối chiếu dư lượng cho phép.

Xác định công tác bảo đảm ATTP có vai trò quan trọng, tác động thường xuyên đến sức khỏe mỗi người, ảnh hưởng lâu dài đến chất lượng cuộc sống, các ngành chức năng và các địa phương đã đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền, tăng cường kiểm tra về ATTP. Tuy nhiên, việc triển khai công tác bảo đảm ATTP còn một số khó khăn do lực lượng mỏng trong khi số cơ sở quản lý đông...

Nói không với thực phẩm bẩn

Hiện nay, các ngành, địa phương, đơn vị vẫn đang tăng cường công tác tuyên truyền và kiểm tra, xử lý các vụ vi phạm về ATTP. Tuy nhiên, để công tác bảo đảm ATTP đạt hiệu quả cao cần sự vào cuộc từ nhiều phía, trong đó có chủ cơ sở sản xuất, người trực tiếp chế biến và mỗi người dân.

Đồng chí Nguyễn Văn Giao, Phó Giám đốc Sở Y tế cho biết: Hiện nay, có rất nhiều mối nguy về ATTP như do ăn phải thực phẩm nhiễm khuẩn (vi khuẩn, virus, ký sinh trùng, nấm mốc), chứa độc tố tự nhiên hoặc hóa chất, hoặc do thực phẩm bị biến chất, ôi thiu trong quá trình chế biến, bảo quản. Các tác nhân này có thể xâm nhập vào thực phẩm do xử lý hoặc nấu nướng không đúng cách, sử dụng nguyên liệu bẩn, hoặc ô nhiễm từ môi trường. Trong đó tác nhân hóa học và sinh học có thể gây ngộ độc cấp tính, thậm chí tử vong nếu không được phát hiện, cấp cứu kịp thời. Việc bảo đảm ATTP cần phải được thực hiện thường xuyên, liên tục và lâu dài. Không chỉ riêng ngành Y tế, nông nghiệp, công thương mà cần sự vào cuộc hơn nữa từ mỗi địa phương, cơ quan, đơn vị và mỗi người dân. Người dân cần nói không, tẩy chay với thực phẩm bẩn, kém chất lượng, không bảo đảm ATTP; đồng thời sẵn sàng tố giác những hành vi vi phạm về ATTP với các cơ quan chức năng và chính quyền địa phương, có như thế mới giải quyết được nỗi lo về ATTP.

Thực tế cho thấy, việc giám sát, quản lý chất lượng an toàn vệ sinh thực phẩm hiện nay mới chỉ được chú trọng tại các cơ sở sản xuất, kinh doanh quy mô lớn, còn hộ kinh doanh nhỏ, lẻ mới dừng lại ở mức tuyên truyền, vận động, đó là lỗ hổng trong quản lý. Để bảo đảm ATTP, bên cạnh sự vào cuộc của cơ quan quản lý nhà nước, chính quyền các địa phương, rất cần sự chủ động, tích cực từ phía người dân. Và hơn lúc nào hết, người tiêu dùng phải nâng cao nhận thức, hiểu biết, tự bảo vệ mình trước các loại thực phẩm “bẩn” bằng việc lựa chọn sử dụng sản phẩm có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, có trách nhiệm thông báo cho các cấp, ngành chức năng khi phát hiện các trường hợp vi phạm quy định về ATTP… Và, “lỗ hổng” trong quản lý an toàn thực phẩm cần được “vá” từ mọi phía.

Bài ảnh: Minh Hoa

Đảm bảo an toàn trong nông nghiệp

Đồng chí Trần Hải Tuyên, Chi Cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn và phát triển thị trường (Sở Nông nghiệp và Môi trường)

Ngay từ khâu sản xuất, ngành Nông nghiệp và Môi trường đã phối hợp với các địa phương hỗ trợ, tạo điều kiện, khuyến khích người dân, hộ gia đình, trang trại, doanh nghiệp liên kết xây dựng vùng sản xuất sản phẩm theo tiêu chuẩn. Hiện đã có trên 5.000 ha cây trồng sản xuất hàng hóa nông nghiệp theo tiêu chuẩn VietGAP; 51 cơ sở chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản có chứng nhận VietGAP, trong đó có 14 cơ sở được chứng nhận an toàn dịch bệnh…

Bên cạnh việc tạo điều kiện để các cơ sở sản xuất theo tiêu chuẩn, ngành cũng phối hợp với các cơ quan liên quan, kiểm tra, giám sát chặt chẽ hoạt động sản xuất, kinh doanh sản phẩm nông nghiệp để chế biến thực phẩm. Trên tinh thần kiên quyết và xử lý nghiêm khắc, không có vùng cấm nếu phát hiện cơ sở vi phạm để dăn đe đồng thời bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng và ổn định thị trường.

Tăng cường phối hợp liên ngành

Đồng chí Ngọc Thanh Dũng, Trưởng phòng An toàn thực phẩm (Sở Y tế)

Nhân lực làm công tác này ở các ngành, địa phương còn mỏng, chủ yếu kiêm nhiệm, khó đáp ứng yêu cầu đề ra. Ở một số nơi có lúc còn chủ quan, chưa thực sự sát sao đối với công tác quản lý ATTP trên địa bàn. Hoạt động sản xuất, chế biến, kinh doanh thực phẩm trên địa bàn tỉnh phần lớn nhỏ lẻ, manh mún, chưa đổi mới công nghệ sản xuất, còn mang nặng tính truyền thống. Do đó, việc kiểm soát chất lượng chưa cao, ý thức thực hành vệ sinh trong sản xuất có chuyển biến nhưng còn chậm.

Thời gian tới, cùng với việc đưa ra các giải pháp, chúng tôi sẽ tiếp tục tăng cường phối hợp liên ngành để thực hiện hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát; đồng thời chủ động phối hợp với các ngành, địa phương đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức của chủ sản xuất, người trực tiếp chế biến, người tiêu dùng và tập huấn nâng cao năng lực kiểm tra, lấy mẫu cho lực lượng y tế các xã, phường. Chủ động tham mưu ban hành phân cấp quản lý nhà nước; thành lập Ban chỉ đạo liên ngành ATTP trên địa bàn tỉnh sau khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp.

Kiểm soát chặt mọi quy trình

Ông Lee Jun Hyub, Tổng Giám đốc công ty TNHH dịch vụ FNC

Là đơn vị trực tiếp cung cấp, phục vụ hơn 1.700 suất ăn mỗi ngày cho cán bộ, công nhân viên Công ty MSA-YB từ năm 2018 đến nay, chúng tôi luôn xác định vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm là yếu tố hàng đầu. Từ nguyên liệu đầu vào đến quy trình vận chuyển, giao nhận, chế biến, bảo quản đều được giám sát chặt chẽ. Đơn vị ký kết với những nhà cung cấp thực phẩm uy tín, có đầy đủ giấy tờ chứng nhận nguồn gốc xuất xứ; hàng hóa, thực phẩm nếu có vấn đề hư hỏng trong quá trình vận chuyển, không đúng quy cách chúng tôi không tiếp nhận và thậm chí dừng hợp đồng nếu đơn vị cung cấp không đảm bảo. Chúng tôi duy trì việc kiểm tra mẫu lưu thực phẩm hàng ngày, định kỳ xét nghiệm nguồn nước, bề mặt dụng cụ. Mục tiêu của chúng tôi không chỉ mang đến những bữa ăn ngon miệng, đủ chất mà còn tạo sự yên tâm, tin tưởng tuyệt đối cho doanh nghiệp và người lao động.

Còn nhiều nỗi lo

Chị Đặng Thị Hương, tổ dân phố Phan Thiết 12, phường Minh Xuân

Là người tiêu dùng, tôi luôn mong muốn bữa ăn hằng ngày của gia đình được an toàn, tươi ngon và có nguồn gốc rõ ràng. Tuy nhiên, khi đi chợ, không ít lần tôi cảm thấy băn khoăn vì nhiều loại rau, thịt, cá chưa có tem nhãn, điều kiện bảo quản còn hạn chế. Điều này khiến người dân khó phân biệt đâu là thực phẩm an toàn.

Chúng tôi rất mong các cơ quan chức năng tăng cường kiểm tra, giám sát, nhất là tại các chợ dân sinh và cơ sở nhỏ lẻ. Đồng thời, cần đẩy mạnh tuyên truyền, hướng dẫn để người dân có thêm kiến thức trong việc lựa chọn thực phẩm sạch. Nếu có nhiều điểm bán hàng uy tín, truy xuất được nguồn gốc, chắc chắn người tiêu dùng sẽ yên tâm hơn.