Đồng lòng vượt lũ

Trận mưa lũ lịch sử từ ngày 30/9 - 1/10 do hoàn lưu bão số 10 đã để lại những tổn thất nặng nề về người và tài sản. Nhưng giữa dòng nước lũ cuồn cuộn, tình người, sự quan tâm kịp thời của cấp ủy, chính quyền, những tấm lòng sẻ chia của cộng đồng lại sáng lên, trở thành điểm tựa giúp người dân vượt qua hoạn nạn và đúc kết thêm nhiều bài học quý trong phòng, chống thiên tai.

Những con số biết nói

Ảnh hưởng của hoàn lưu bão số 10, mưa lớn kéo dài đã gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng trên địa bàn toàn tỉnh. Theo báo cáo nhanh của Văn phòng Ban Chỉ huy Phòng thủ dân sự tỉnh, đến 18 giờ ngày 30-9, có 4 người mất tích do sạt lở đất tại xã Lũng Cú; hơn 1.000 nhà dân bị ngập, hư hỏng, phải di dời khẩn cấp. Trong đó, có 700 nhà bị hư hỏng; 320 nhà phải di dời khẩn cấp; 19 nhà có nguy cơ bị ảnh hưởng do sạt lở.

Mưa lũ cũng đang làm hàng nghìn nhà dân bị ngập, tập trung ở các phường, xã: Tân Long, Nông Tiến, Thái Bình, Bình Ca, Yên Sơn, Thái Hòa, Nà Hang, Tân Mỹ, Yên Lập, Chiêm Hóa, Hòa An, Kim Bình, Lực Hành, Xuân Vân, Mỹ Lâm, Kiên Đài, Nhữ Khê, Bắc Mê.

Cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 247, thuộc Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh tích cực giúp các chủ nhà bè khu vực phường Minh Xuân di chuyển, cố định nhà bè bảo đảm an toàn. Ảnh: Lý Thịnh

Bão lũ đã làm hư hỏng nhiều trường học, cơ sở y tế, công trình thủy lợi; gây ngập úng trên 180 ha lúa, hơn 100 ha ngô, nhiều diện tích rau màu và cây lâu năm. Giao thông nhiều nơi tê liệt, một số tuyến đường sạt lở nghiêm trọng, ách tắc cục bộ. Cột điện gãy đổ, 2 trụ sở UBND xã cùng nhiều nhà văn hóa thôn bị tốc mái.

Riêng xã Chiêm Hóa có tới 1.791 hộ/31 thôn bị chia cắt; 571 hộ/26 thôn phải di chuyển tránh lũ; thiệt hại về sản xuất hơn 200 ha cây trồng các loại, nuôi trồng thủy sản 11,05 ha và 6 lồng bè; tổng thiệt hại trên 3,6 tỷ đồng. Nà Hang có 300 hộ bị ngập sâu, 12 hộ phải di dời, 3 thôn bị cô lập. Xã Nà Hang có 300 hộ bị ngập sâu; 12 hộ bị ảnh hưởng sạt lở đã được di dời, xã có 3 thôn bị cô lập. Về cơ bản tình hình ổn định, xã đã chỉ đạo các thôn chủ động vật tư, bố trí đưa những hộ di dời ra vùng nguy hiểm.

Đặc biệt, tại thôn Mã Lầu A (xã Lũng Cú), sạt lở nghiêm trọng đã vùi lấp 4 người, hàng chục hộ nằm trong vùng nguy cơ cao. Ngay trong ngày, lực lượng chức năng đã khẩn trương đưa 60 hộ dân đến nơi an toàn.

Những con số thiệt hại không chỉ phản ánh sức tàn phá dữ dội của thiên tai, mà còn gióng lên hồi chuông cảnh báo về mức độ khốc liệt ngày càng lớn của bão, lũ tại khu vực miền núi phía Bắc.

Sự quan tâm kịp thời và những vòng tay nhân ái 

Trước tình hình mưa lũ phức tạp, đặc biệt khi mực nước sông Lô lên cao bất thường, ngay trong đêm 30-9, đồng chí Hầu A Lềnh, Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy đã trực tiếp kiểm tra tại các phường Minh Xuân, Nông Tiến, chỉ đạo lãnh đạo địa phương túc trực 24/24, tuyệt đối không được chủ quan. Bí thư Tỉnh ủy nhấn mạnh: phải huy động tối đa lực lượng, phương tiện hỗ trợ người dân di chuyển tài sản, bảo đảm an toàn tính mạng, tuyên truyền người dân không tụ tập ven sông khi nước dâng.

Sáng 1-10, tại cuộc họp Thường trực Tỉnh ủy, đồng chí Bí thư Tỉnh ủy nhấn mạnh yêu cầu tuyệt đối không để mất liên lạc với người dân tại các khu vực bị chia cắt, cô lập; đồng thời khẩn trương cung cấp lương thực, nhu yếu phẩm thiết yếu, chủ động tuyên truyền, vận động và tổ chức di dời người dân khỏi khu vực có nguy cơ cao về sạt lở, lũ quét đến nơi an toàn.

Bên cạnh đó, cần thiết lập các địa chỉ tiếp nhận hỗ trợ từ các tổ chức, cá nhân; tổ chức phân phối hợp lý, công khai, minh bạch, đúng đối tượng, đúng mục đích. Bí thư Tỉnh ủy đề nghị tạm dừng, giãn, hoãn tất cả cuộc họp để tập trung cho công tác phòng, chống mưa lũ.

Lực lượng dân quân phường Mỹ Lâm giúp người dân tổ dân phố cây Quýt 2 thu hoạch lúa chạy lũ. Ảnh: Kim Ngọc

Trước đó, ngày 29-9, Chủ tịch UBND tỉnh có văn bản chỉ đạo tập trung triển khai công tác ứng phó bão số 10 và mưa lũ, sạt lở đất, lũ ống, lũ quét. Sáng 1-10, Chủ tịch UBND tỉnh Phan Huy Ngọc đã kiểm tra tình hình mưa lũ tại xã Chiêm Hóa. Đồng chí yêu cầu địa phương tiếp tục theo dõi chặt chẽ diễn biến mưa lũ, đảm bảo an toàn tính mạng cho người dân là ưu tiên hàng đầu.

Ngay tại hiện trường thôn Mã Lầu A (xã Lũng Cú), Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban MTTQ tỉnh Hà Trung Kiên đã có mặt, chỉ đạo công tác cứu hộ cứu nạn. Trung tá Kiều Hải Đăng, Phó Tham mưu trưởng Ban Chỉ huy phòng thủ khu vực 1 - Yên Minh, cho biết đơn vị đã huy động 46 cán bộ, chiến sĩ cùng dân quân, công an, biên phòng phối hợp tìm kiếm người mất tích. Công tác khắc phục được triển khai quyết liệt trong điều kiện địa hình hiểm trở, phương tiện cơ giới không tiếp cận được, nhiều đoạn phải băng rừng, đào bới thủ công.

Đêm 1/10 là một đêm trắng của nhiều xã, đặc biệt tại phường Hà Giang 1, Hà Giang 2 khi nước sông Lô vượt đỉnh lũ lịch sử. Trong biển nước mênh mông, lực lượng cứu hộ cùng bà con hàng xóm đã kịp thời hỗ trợ di dời, bảo vệ tài sản. Câu chuyện của chị Dư Thị Thuyết, tổ 18 Minh Khai, phường Hà Giang 2 là minh chứng sống động: khi 4 kho thuốc tân dược có nguy cơ bị nhấn chìm, bà Lưu Thị Lâm - Tổ trưởng tổ dân phố - cùng chung tay. Sau 3 giờ, toàn bộ số thuốc được di dời an toàn.

Các lực lượng công an, quân đội, biên phòng túc trực suốt đêm, dùng ca nô, xuồng, bè cứu trợ người dân. Nhiều chiến sĩ kiệt sức vì dầm mưa nhiều giờ nhưng vẫn kiên quyết “người dân gọi - có mặt ngay”. Các nhóm thiện nguyện tại địa phương và trên mạng xã hội đã kêu gọi quyên góp gạo, mì tôm, nước uống, chăn màn, đèn pin, tiếp cận tận nơi để trao cho bà con vùng ngập.

Ở Na Hang, câu lạc bộ thiện nguyện kết hợp UBND xã tổ chức nấu cơm gửi đến các thôn bị ngập. Tinh thần sẻ chia, đoàn kết đã sưởi ấm những mái nhà trong đêm mưa lũ.

Hội Chữ thập đỏ tỉnh đã chủ động làm việc với các tổ chức thiện nguyện, các đầu mối cung cấp nhu yếu phẩm; thành lập các mũi công tác để sẵn sàng ứng phó với các tình huống khẩn cấp về bão lũ. Hội cũng phối hợp với các cơ quan, đơn vị, địa phương tăng cường công tác tuyên truyền các thông tin dự báo, cảnh báo về thiên tai đến người dân bằng nhiều hình thức.

 Kinh nghiệm chống lũ - bài học cho hiện tại và tương lai

3 năm liên tiếp gần đây, các địa phương trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang liên tiếp hứng chịu nhiều đợt thiên tai gây thiệt hại nặng nề về người và tài sản. Mặc dù đã nỗ lực chủ động các phương án phòng tránh, tuy nhiên hậu quả vẫn rất nặng nề, một phần do thiên tai ngày càng khắc nghiệt, một phần do một bộ phận người dân vẫn chủ quan, lơ là.

Nhiều hộ dân bị thiệt hại nặng trong các trận lũ do họ “bỏ quên” cảnh báo, không sơ tán kịp thời, hoặc chủ quan vì nghĩ vùng mình cao hơn mực lũ. Trong đợt lũ năm nay, thực tế khốc liệt hơn, mực nước dâng cao hơn, nhiều nơi chịu thiệt hại vì sạt lở đất. Tại những điểm sạt lở, người dân đôi khi không thấy trước nguy cơ như các vết nứt, không đề phòng kịp thời.

Một trong những điểm “then chốt” trong quản lý lũ là việc điều tiết hồ chứa thủy điện. Trong bối cảnh mưa to, lưu lượng nước về hồ tăng nhanh, việc mở cửa xả đáy hồ được thực hiện để giảm áp lực, hạn chế gây vỡ đập hạ du và phát sinh đợt lũ thứ cấp. Tuy nhiên, việc xả lũ cũng cần phối hợp chặt chẽ với thông tin đến người dân ở vùng hạ du để người dân di chuyển tài sản, sơ tán kịp thời. Việc này đòi hỏi hệ thống cảnh báo sớm, thông tin liên tục, đồng bộ tại các cấp từ tỉnh đến xã.

Thực hiện chủ động, linh hoạt phương châm “4 tại chỗ” (lực lượng tại chỗ - phương tiện tại chỗ - chỉ huy tại chỗ - hậu cần tại chỗ) để phản ứng nhanh, không chờ viện trợ từ xa, đặc biệt trong thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp. Các lực lượng tại địa phương luôn trong trạng thái trực, sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ. Thông tin phải được phát liên tục qua loa phát thanh, mạng xã hội, hệ thống cảnh báo ở thôn bản để người dân biết và chủ động di chuyển.

Xa hơn, tỉnh cần có giải pháp xây dựng hạ tầng kiên cố, thích ứng với thiên tai, xây dựng các cụm dân cư, tái định cư cho người dân vùng nguy cơ sạt lở. Cải tạo sườn dốc chống sạt lở, kè đá, hệ thống thoát nước tốt ở các vùng đô thị, bảo vệ bờ sông, nâng cấp kênh mương, đê điều, và quy hoạch vùng dân cư tránh những nơi dễ sạt lở, trơn trượt.

Tăng cường trồng rừng đầu nguồn, giữ lớp phủ thực vật để giảm dòng chảy bề mặt, hạn chế trôi đất, sạt lở, lũ quét. Đặc biệt, người dân phải chủ động theo dõi tình hình, nghe tin cảnh báo, chấp hành di dời theo yêu cầu của chính quyền địa phương để giảm thiểu thiệt hại.

Ông Nguyễn Hữu Thập, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp tỉnh chia sẻ: Trước tình hình diễn biến phức tạp của thời tiết, Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh Tuyên Quang đã chủ động thông tin và cập nhật tình hình để các doanh nghiệp chuẩn bị các biện pháp ứng phó kịp thời.

Rút kinh nghiệm từ trận lụt năm 2024, trong suốt ngày 30/9, Hiệp hội tiếp tục truyền tải chỉ đạo của tỉnh và các cơ quan chức năng, cập nhật tình hình mưa lũ ở thượng nguồn và việc xả lũ từ Thủy điện Tuyên Quang qua các nhóm Zalo của Hiệp hội, giúp các doanh nghiệp tại các khu vực Hàm Yên, Chiêm Hóa, Yên Sơn, Sơn Dương và Tuyên Quang nắm bắt tình hình. Các doanh nghiệp đã chủ động di chuyển tài sản, thiết bị, đảm bảo an toàn cho công nhân.

Hiệp hội cũng kêu gọi các doanh nghiệp hội viên tiếp tục phát huy tinh thần hỗ trợ cộng đồng, với các phương tiện kỹ thuật sẵn sàng tham gia ứng cứu khi có lũ lụt. Các doanh nghiệp sẽ phối hợp với chính quyền vận chuyển người và tài sản đến nơi an toàn.

Ngành giáo dục ra văn bản khẩn, yêu cầu các trường cho học sinh nghỉ học khi có nguy cơ, coi bảo đảm tính mạng học sinh, giáo viên là nhiệm vụ hàng đầu. Ngành điện lực chủ động phương án khắc phục sự cố, cấp điện trở lại trong thời gian sớm nhất.

Tại cuộc họp trực tuyến với các xã, phường nhằm đánh giá tình hình thiệt hại và triển khai biện pháp ứng phó với hoàn lưu bão số 10 (Bualoi), đồng chí Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Mạnh Tuấn yêu cầu toàn bộ hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở phải khẩn trương, quyết liệt trong ứng phó, không để dân đói, rét, thiếu ăn; khi nước rút đến đâu phải khẩn trương khắc phục môi trường, khôi phục đời sống, sản xuất đến đó.

Hiện nay, Tuyên Quang vẫn đang gồng mình ứng phó với mưa bão. Những cánh đồng vẫn còn loang lổ bùn đất, những mái nhà xiêu vẹo, những tuyến đường chưa kịp thông trở lại, và còn đó những nạn nhân bị mất tích chưa tìm thấy... đòi hỏi sự nỗ lực không ngừng nghỉ của cả hệ thống chính trị và mỗi người dân.

Nhưng trên hết, người dân Tuyên Quang vẫn thấy ấm lòng bởi trong bão dông, tình người chưa bao giờ tắt. Sự quan tâm sát sao của cấp ủy, chính quyền; sự dấn thân không quản hiểm nguy của lực lượng cứu hộ; sự sẻ chia chân tình của bà con, tổ chức thiện nguyện đã trở thành “chiếc phao” giúp nhân dân vượt qua hiểm nguy.

Biện Luân