Quá khứ và hiện tại luôn tồn tại song song ở Zacatecas.

Nơi thời gian chậm lại

Trước khi trở thành thủ phủ của bang Zacatecas, Zacatecas chỉ là một thị trấn mỏ. Dân tứ xứ kéo đến đây để khai thác vàng, bạc và các kim loại khác nằm dưới những ngọn đồi bao quanh thị trấn. Kim loại quý và việc giao thương dần biến Zacatecas thành một trong những thành phố giàu có nhất Mexico. Điều này khiến Zacatecas trở thành cứ điểm chiến lược, liên tục bị chiếm đóng bởi các thế lực khác nhau vào thế kỷ XVIII - XIX.

Trận đánh nổi tiếng nhất ở Zacatecas xảy ra vào tháng 6-1914. Quân cách mạng Mexico do vị tướng lừng danh Pancho Villa lãnh đạo đã đánh bại đội quân chính phủ khi đó đang nắm giữ thành phố. Ngày nay vẫn còn lại nhiều di tích lịch sử và đài tưởng niệm chiến thắng của quân cách mạng ở Zacatecas.

Vào thời ngành khai mỏ đạt cực thịnh, tại Zacatecas mọc lên rất nhiều công trình đồ sộ với mục đích phô trương sự giàu có của những người đã xây chúng. Đầu tiên phải kể tới thánh đường Zacatecas. Công trình sử dụng toàn đá đỏ và được xây theo lối kiến trúc Churrigueresque, một phong cách baroque Tây Ban Nha công phu và phức tạp hơn baroque của Pháp và Ý.

Đứng trước thánh đường, du khách sẽ phải sững sờ vì độ tinh xảo của bức phù điêu và những bức tượng thánh ở mặt tiền tòa nhà. Khung cảnh bên trong không kém phần ảo diệu, khiến du khách cảm thấy như trong mơ. Ở trung tâm thánh đường là bàn thờ Chúa được mạ đến 25kg vàng, do nghệ sĩ nổi tiếng Javier Marín thiết kế.

Thánh đường Zacatecas nằm ở quảng trường trung tâm thành phố, ngay cạnh một số công trình lịch sử khác như tòa thị chính, biệt thự thống đốc, tòa án thành phố... Các công trình có thể không tráng lệ như thánh đường nhưng giá trị kiến trúc của chúng không hề nhỏ. Tất cả đều được xây bằng đá đỏ, biệt danh “thành phố màu hồng” của Zacatecas cũng từ đó mà ra. Toàn bộ khu quảng trường và các công trình xung quanh đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới.

Nói về bảo tàng ở Zacatecas, không thể không nhắc đến Bảo tàng Rafael Coronel - nơi trưng bày một bộ sưu tập đồ sộ gồm hơn 3.000 mặt nạ do cố danh họa Rafael Coronel sưu tầm. Khách đến bảo tàng có thể tìm thấy mặt nạ của mọi vùng miền, cho mọi sự kiện trong đời sống Mexico. Chưa hết, bảo tàng được đặt trên nền một tu viện bị bỏ hoang từ thế kỷ XVII. Một phần đống đổ nát của tu viện được tu sửa lại thành khu vườn viện bảo tàng.

Một bảo tàng nổi tiếng khác là Bảo tàng Nghệ thuật đương đại Manuel Felguerez. Nơi đây vốn là một nhà tù trước khi trở thành nơi trưng bày tác phẩm của cố danh họa Manuel Felguérez - “ngôi sao mai” của hội họa trừu tượng Mexico. Bản thân Manuel Felguérez cũng là một người con của Zacatecas. Ngoài tác phẩm của Manuel Felguérez, hơn 100 họa sĩ, nhà điêu khắc, nghệ sĩ sắp đặt trừu tượng khác cũng trưng bày sáng tác tại bảo tàng này.

Trên đồi Grillo ở trung tâm thành phố là một mỏ bạc bỏ hoang với 7 tầng ngầm tên là Mina el Edén. Xe chạy trên đường ray đưa du khách xuống tầng 4, sau đó, mọi người đi bộ tham quan. Tại đây có không ít pho tượng và hoạt cảnh mô tả lại cuộc sống và cảnh lao động của những người thợ mỏ hai, ba thế kỷ trước. Kỳ lạ hơn, ở trong mỏ Mina el Edén còn có hẳn một hộp đêm mở cửa từ 7h tối.

Từ đồi Grillo, du khách có thể đi xe cáp treo sang đồi Bufa. Nơi đây nổi tiếng vì sở hữu góc nhìn bao trọn thành phố, biến nó trở thành điểm đến lý tưởng với bất kỳ ai yêu nhiếp ảnh. Đồi Grillo là một vị trí quan trọng trong trận chiến năm 1914. Ở trên đồi có một đài tưởng niệm Pancho Villa cùng các đồng đội của ông đặt cạnh viện bảo tàng trưng bày hiện vật về trận chiến. Một công trình đáng ghé qua khác ở đồi Bufa là Nhà thờ Đức bà Patrociono, vị thánh bảo hộ thành phố.

Đặt lịch sử vào tay mình

Du khách sẽ làm gì khi muốn đặt một chút lịch sử và văn hóa của Zacatecas vào tay mình? Trước khi đưa ra lựa chọn, du khách hãy đến Mercado González Ortega. Khu chợ trong nhà này đã là trung tâm thương mại chính của Zacatecas từ hơn một thế kỷ nay. Đây là nơi tốt nhất để khách nước ngoài tìm thấy những cửa hàng bán đồ trang sức thủ công, mặt hàng lưu niệm được ưa chuộng nhất ở thành phố. Bang Zacatecas hiện khai thác hơn một nửa lượng quặng bạc trên toàn thế giới, nhờ vậy, gia đình thợ kim hoàn nhiều thế hệ vẫn thừa “đất sống” ở thành phố cổ.

Nếu nói về những trải nghiệm mà tiền không thể mua được, không thể không nhắc tới các đám rước callejoneada. Mỗi khi có đám cưới hay một sự kiện trọng đại, người Mexico lại đi thành đoàn do các nhạc công dẫn đầu. Họ đi khắp các ngõ hẻm, trong tay là chai rượu và cất lời ca tiếng hát. Kể cả khi du khách không biết tiếng Tây Ban Nha thì chỉ cần hòa giọng hát với đám rước callejoneada là cũng đã vượt qua được rào cản ngôn ngữ và trở thành anh em với người bản xứ.