Hội trường - nơi diễn ra Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ II, thuộc Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt Kim Bình (Chiêm Hóa).

Thời kỳ kháng chiến chống Pháp, Kim Bình thuộc xã Vinh Quang. Khu rừng họp Đại hội nằm dưới chân núi Hùng, có tên là rừng Nà Loáng. Trong quá trình chuẩn bị cho Đại hội, Bác Hồ và Trung ương vừa quan tâm đến nội dung, vừa chuẩn bị nơi tổ chức Đại hội sao cho an toàn, chu đáo. Bác Hồ căn dặn đồng chí kiến trúc sư Hoàng Như Tiếp – người được giao nhiệm vụ thiết kế Hội trường rằng: Trên trời nhìn xuống không thấy gì, dưới đất bốn mặt nhìn vào cũng không thấy gì.

Quá trình thi công địa điểm diễn ra Đại hội, Bác Hồ đã trực tiếp đi kiểm tra. Công việc xây dựng hội trường, nơi ăn, nghỉ của đại biểu bắt đầu từ tháng 7 -1950. Nhân dân xã Vinh Quang và các xã lân cận rất phấn khởi được tham gia công việc chuẩn bị cơ sở vật chất cho Đại hội như khai thác, vận chuyển gỗ, tre, nứa, lá, làm đường, làm hầm hào.

Lán ở và làm việc của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong thời gian diễn ra Đại hội.

Nhà cửa trong khu vực Đại hội được thiết kế theo phương châm vừa hợp với khí hậu miền núi vừa có dáng dấp miền xuôi. Riêng hội trường lớn giữ nguyên những cây to để làm cột. Toàn bộ khu vực Đại hội gồm: Hội trường lớn, nhà ở của đại biểu; nhà của Bác Hồ ở, làm việc và tiếp khách; nhà triển lãm; nhà tưởng niệm các đồng chí đã hy sinh; chỗ ở của các nhà báo, quay phim, nhiếp ảnh; nhà ở của bộ đội bảo vệ… Tất cả đều ở dưới bóng cây.

Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ II họp từ ngày 11 đến ngày 19-2-1951, có 158 đại biểu chính thức và 53 đại biểu dự khuyết, thay mặt cho trên 76 vạn đảng viên.

Nhà tưởng niệm các đồng chí đã hy sinh, thuộc Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt Kim Bình (Chiêm Hóa).

Trong thời gian làm việc, Đại hội đã nghiên cứu, thảo luận Báo cáo chính trị, Báo cáo Bàn về cách mạng Việt Nam, Báo cáo về tổ chức và Điều lệ Đảng, các báo cáo bổ sung về Mặt trận dân tộc thống nhất, chính quyền dân chủ nhân dân, kinh tế tài chính, văn nghệ nhân dân.

Báo cáo chính trị do Chủ tịch Hồ Chí Minh trình bày khẳng định đường lối đúng đắn của Đảng, chỉ rõ nhiệm vụ chính của cách mạng lúc này là đưa cách mạng đến thắng lợi hoàn toàn. Về tổ chức Đảng, Bác Hồ nói: Chúng ta phải có một Đảng công khai, tổ chức hợp với tình hình thế giới và tình hình trong nước để lãnh đạo toàn dân đấu tranh cho đến thắng lợi. Đó là “Đảng Lao động Việt Nam”.

Đại hội đã thông qua Tuyên ngôn, Chính cương Điều lệ của Đảng, bầu ra Ban Chấp hành Trung ương mới gồm 29 đồng chí. Đồng chí Hồ Chí Minh được bầu giữ chức Chủ tịch Đảng. Bộ Chính trị do Trung ương bầu gồm 7 ủy viên chính thức và 1 ủy viên dự khuyết. Đồng chí Trường Chinh được bầu lại làm Tổng Bí thư BCH Trung ương Đảng.

Quang cảnh Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II (Ảnh tư liệu).

Đại hội đại biểu lần thứ II của Đảng là một sự kiện lịch sử trọng đại, đánh dấu bước trưởng thành mới về tư tưởng, đường lối chính trị của Đảng. Đảng từ bí mật trở lại hoạt động công khai với tên gọi Đảng Lao động Việt Nam, đáp ứng nhu cầu phát triển cách mạng.

Với ý nghĩa lịch sử to lớn, năm 1991 Di tích Kim Bình được Bộ Văn hóa – Thông tin xếp hạng Di tích Quốc gia. Năm 2017, Kim Bình được xếp hạng Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt.