Du lịch xanh bền vững

Trong xu thế toàn cầu, du lịch xanh đang trở thành hướng đi tất yếu, hài hòa giữa phát triển kinh tế, bảo tồn văn hóa và bảo vệ môi trường. Với cảnh quan hùng vĩ, hệ sinh thái phong phú và bản sắc văn hóa đa dạng của 22 dân tộc anh em, Tuyên Quang đang khẳng định vị thế là điểm sáng về phát triển du lịch xanh, kiến tạo hình ảnh “điểm đến thân thiện, an toàn, bền vững” của vùng trung du và miền núi phía Bắc.

Du khách trải nghiệm bay dù lượn ngắm mùa vàng xã Hồng Thái.

Từ lượng sang chất

Khi con người và thiên nhiên đặt trong mối quan hệ hài hòa, du lịch xanh không còn là khái niệm về môi trường mà trở thành xu hướng tất yếu. Trong Quy hoạch hệ thống du lịch Việt Nam thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045, Chính phủ xác định rõ mục tiêu: “Đến năm 2030, du lịch thực sự trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, phát triển theo hướng tăng trưởng xanh”. Tinh thần ấy được cụ thể hóa trong Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030 với định hướng “phát triển du lịch bền vững và bao trùm, trên nền tảng tăng trưởng xanh; quản lý, sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường và đa dạng sinh học; chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu”.

Tuyên Quang là vùng đất sở hữu hệ thống cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, thơ mộng, di sản văn hóa đa dạng. Cụ thể hóa định hướng của Trung ương, đồng thời phát huy tiềm năng, thế mạnh của địa phương, tỉnh đã chọn “luồng xanh” cho du lịch. Trong các nghị quyết, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, yếu tố xanh, bền vững luôn được xác định là trọng tâm. Đặc biệt, Kế hoạch triển khai Quy hoạch hệ thống du lịch thời kỳ 2021 - 2025, tầm nhìn đến năm 2045 đã nhấn mạnh việc “phát triển kinh tế xanh, trong đó du lịch xanh là trụ cột”, gắn tăng trưởng với bảo vệ môi trường, ưu tiên ứng dụng khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Những quyết sách mạnh mẽ của Chính phủ và của tỉnh cho thấy bước chuyển mạnh mẽ của du lịch từ “lượng” sang “chất”, từ khai thác tài nguyên sang bảo tồn và làm giàu tài nguyên, tạo khung pháp lý, đồng thời là “chìa khóa” để mở cánh cửa mới cho du lịch xứ Tuyên. Từ định hướng này, hàng loạt mô hình kinh tế xanh ở cơ sở được kích hoạt, trở thành động lực mới cho cộng đồng.

Khi du lịch “khoác áo xanh”

Sau sáp nhập, Tuyên Quang sở hữu tiềm năng lớn về du lịch sinh thái và cộng đồng. Đặc biệt, Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Cao nguyên đá Đồng Văn là kho báu cảnh quan và di sản hiếm có, nơi cộng đồng người Mông, Dao, Nùng, Lô Lô, Pu Péo vẫn gìn giữ giá trị văn hóa độc đáo. Cùng với đó, từ Khu du lịch sinh thái Na Hang - 

Lâm Bình đến những bản làng ven sông Lô, sông Gâm, những cánh rừng già bạt ngàn… tạo nền tảng quý giá cho phát triển du lịch trải nghiệm, khám phá và nghỉ dưỡng sinh thái.

Một trong những điểm sáng là Khu nghỉ dưỡng H’Mong Village (xã Lùng Tám). Khu nghỉ dưỡng này chủ trương lấy văn hóa và cảnh quan thiên nhiên làm yếu tố cốt lõi bên cạnh các dịch vụ nghỉ dưỡng cao cấp. Hàng loạt các bungalow giữa đại ngàn mô phỏng kiến trúc nhà ở của người Mông cùng các trải nghiệm về trí thức bản địa. Đây là một trong bảy cơ sở đầu tiên ở Việt Nam đạt nhãn Du lịch Xanh VITA GREEN và Khách sạn Xanh ASEAN và Khách sạn Xanh tốt nhất Việt Nam. Mô hình này tạo việc làm cho hơn 70 lao động, doanh thu hơn 20 tỷ đồng/năm, là minh chứng sinh động khi di sản được khai thác đúng cách sẽ trở thành nguồn lực kinh tế thực sự bền vững.

Hiệp hội Du lịch tỉnh khảo sát, xây dựng tuyến du lịch khám phá rừng trúc trên Cao nguyên đá.

Tại xã Hồng Thái, nơi được ví như “nàng thơ vùng cao” của xứ Tuyên, thiên nhiên và văn hóa hòa quyện tạo nên sức hút riêng. Ruộng bậc thang, mây trắng, khí hậu mát lành cùng nếp sống mộc mạc của người Dao Tiền đã biến nơi đây thành điểm đến lý tưởng cho du lịch xanh. Xã hiện có 16 cơ sở lưu trú, đón hàng chục nghìn lượt khách mỗi năm. Đặc biệt, ở thôn Khâu Tràng, những ngôi nhà sàn truyền thống được cải tạo làm homestay vẫn giữ trọn nét bản địa. 

Hiện toàn tỉnh có 54 làng văn hóa du lịch cộng đồng, trong đó 9 làng đạt OCOP 3 - 4 sao, trở thành mô hình vừa bảo tồn di sản vừa phát triển du lịch xanh. Nhiều điểm du lịch nổi bật như Panhous (Thông Nguyên), Nà Tông (Thượng Lâm), Lô Lô Chải (Lũng Cú), Nặm Đăm (Quản Bạ) đạt giải thưởng trong nước và quốc tế, đều gắn với tiêu chí du lịch xanh, du lịch có trách nhiệm. Ví như, ở Nặm Đăm, du khách được cùng người dân làm nương, nấu ăn, thưởng thức đặc sản, tham gia điệu múa truyền thống, sử dụng dịch vụ tắm lá thuốc, chế biến thảo dược của người Dao bắt đầu phát triển từ năm 2012, nhờ đi đúng định hướng đến năm 2017, Nặm Đăm được vinh danh “ASEAN Homestay”. Toàn thôn hiện có 39/68 hộ làm du lịch, thu nhập bình quân trên 50 triệu đồng/người/năm, nhiều hộ đạt doanh thu hơn 300 triệu đồng. Những tour du lịch xanh như “Trải nghiệm văn hóa Cao Lan”, “Khám phá di sản cao nguyên đá Đồng Văn”, “Du lịch sinh thái trên sông Gâm” đang được kết nối, tạo chuỗi sản phẩm xanh đa dạng.

Đặc biệt, thôn Lô Lô Chải, xã Lũng Cú vừa vinh dự được công nhận là một trong những làng du lịch cộng đồng tiêu biểu nhất thế giới, sau khi vượt qua hơn 270 hồ sơ đến từ 65 quốc gia. Giải thưởng do UN Tourism khởi xướng là sáng kiến toàn cầu nhằm tôn vinh các điểm đến nông thôn có thành tích xuất sắc trong bảo tồn văn hóa, thiên nhiên, phát triển du lịch bền vững và nâng cao sinh kế cho cộng đồng.

Song song với phát triển cơ sở, Hiệp hội du lịch tỉnh tích cực xúc tiến “Liên kết dòng chảy xanh - Du lịch miền di sản Đông Bắc”; Trung tâm Xúc tiến Du lịch tỉnh triển khai nhiều hoạt động ý nghĩa: Tổ chức các đoàn khảo sát du lịch gắn với trồng cây xanh với thông điệp “Mỗi du khách trồng thêm một cây”; chương trình Du lịch xe đạp xuyên biên giới, Du lịch không rác thải, Hành trình không khói bụi... Bà Vừ Mai Hương, Phó Giám đốc Trung tâm, cho biết: “Phát triển du lịch xanh, du lịch có trách nhiệm gắn năng lượng sạch không còn là lựa chọn mà là yêu cầu sống còn để du lịch phát triển bền vững”.

Khu nghỉ dưỡng H’Mong Village (xã Lùng Tám) đạt nhãn Du lịch Xanh VITA GREEN và Khách sạn Xanh ASEAN.

 Hành trình cần sự đồng hành

Dù đã gặt hái “quả ngọt” đầu tiên, thu hút đông đảo du khách, trong 10 tháng năm 2025, tỉnh ước đón trên 3,2 triệu lượt du khách; tổng chi tiêu du lịch ước đạt 8.736,9 tỷ đồng. Song hành trình phát triển du lịch xanh của Tuyên Quang vẫn còn nhiều thách thức.

Ở một số điểm như Na Hang, Đồng Văn, Lũng Cú, Mèo Vạc, tình trạng rác thải sinh hoạt vẫn tồn tại; một số hộ dân xây dựng cơ sở lưu trú tự phát gây phá vỡ cảnh quan. Hạ tầng xanh, quy hoạch không gian sinh thái còn thiếu đồng bộ, trong khi năng lực quản lý môi trường du lịch chưa theo kịp tốc độ tăng trưởng.

Tại hội chợ du lịch quốc tế TP. Hồ Chí Minh 2025, tọa đàm về năng lượng sạch trong phát triển du lịch chỉ ra rằng hơn 74% du khách dưới 30 tuổi ưu tiên tính bền vững khi lựa chọn điểm đến, hơn 80% du khách quốc tế chọn nơi thân thiện với môi trường. Đây là tín hiệu buộc du lịch Tuyên Quang phải chuyển động nhanh hơn, nắm bắt xu thế.

Trong giai đoạn 2025 - 2035, tỉnh cần triển khai Chiến lược phát triển du lịch xanh gắn với Quy hoạch phát triển bền vững vùng trung du và miền núi phía Bắc; sớm ban hành Bộ tiêu chí “Du lịch xanh Tuyên Quang” áp dụng thống nhất cho các khu, điểm du lịch, cơ sở lưu trú và doanh nghiệp. Cùng với đó là có các cơ chế ưu đãi đầu tư xanh, hỗ trợ HTX, doanh nghiệp lắp đặt hệ thống xử lý rác thải, khuyến khích sử dụng năng lượng tái tạo, phương tiện thân thiện môi trường như xe điện, xe đạp du lịch.

Giải pháp căn cốt hơn là nâng cao nhận thức cộng đồng về du lịch xanh, hình thành thói quen ứng xử văn minh, gìn giữ thiên nhiên, văn hóa bản địa. Cần đẩy mạnh phát triển sản phẩm nông nghiệp hữu cơ gắn du lịch vùng cam sành Hàm Yên, chè Shan tuyết Na Hang, Thông Nguyên, mật ong, dược liệu dưới tán rừng… Mỗi sản phẩm không chỉ là hàng hóa mà là “câu chuyện xanh” của đất và người xứ Tuyên. Đồng thời, phát triển chuỗi giá trị tuần hoàn trong dịch vụ du lịch từ tái sử dụng rác hữu cơ, giảm thiểu bao bì nhựa, để mọi mắt xích trong ngành du lịch đều thân thiện với môi trường. Gắn với đó là việc xây dựng thương hiệu “Tuyên Quang - Điểm đến xanh của miền núi phía Bắc”, đẩy mạnh truyền thông số, lan tỏa hình ảnh du lịch xanh trên nền tảng mạng xã hội, kết nối với xu thế toàn cầu.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Vương Ngọc Hà nhấn mạnh: Mục tiêu thời gian tới là đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, tỉnh sẽ tiếp tục đồng hành với người dân và doanh nghiệp để triển khai các giải pháp phát triển bền vững, gắn du lịch xanh với bảo tồn, phát huy lễ hội truyền thống, đồng thời đào tạo nguồn nhân lực, nâng cao chất lượng dịch vụ, hướng tới xây dựng Tuyên Quang - điểm đến thân thiện, hấp dẫn, giàu bản sắc, đặc biệt nỗ lực giữ vững danh hiệu Công viên địa chất  toàn cầu UNESCO Cao nguyên đá Đồng Văn trong đợt tái đánh giá lần thứ tư năm 2026.

Giờ đây, du lịch xanh không còn là khẩu hiệu, mà là cam kết hành động vì tương lai bền vững. Với định hướng đúng đắn, sự đồng hành của chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng, Tuyên Quang đang chuyển mình mạnh mẽ từ “xanh của cảnh quan” đến “xanh của phát triển”, hài hòa giữa thiên nhiên, văn hóa và con người.

Biện Luân

	H.Mông Village - Điểm sáng du lịch xanh
	Du lịch xanh đưa “ngành công nghiệp không khói” vươn xa
	Quản Bạ miền du lịch xanh hấp dẫn