Sức trẻ giữ bản sắc

Anh Bàn Văn Nam, sinh năm 1987, dân tộc Dao Tiền, thôn Phiềng Ly, xã Trung Hà lớn lên trong một gia đình tràn ngập văn hóa Dao. Bố anh làm nghề thầy cúng, đọc sách cổ, vẽ tranh thờ. Mẹ Nam lại thành thạo hát Páo dung, thêu thùa, nhuộm vải, vẽ sáp ong. Văn hóa Dao đã ngấm vào anh một cách rất tự nhiên qua công việc hàng ngày của gia đình. Sau khi học xong, Bàn Văn Nam mạnh dạn thành lập và làm Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Nông nghiệp và Dịch vụ Bản Ba (xã Trung Hà).

HTX có nhiệm vụ kinh doanh ăn nghỉ cho du khách, sản xuất nông nghiệp (trong đó sản phẩm mắm cá ruộng Bản Ba đã được công nhận sản phẩm Ocop 3 sao), thêu dệt, làm các sản phẩm từ vải thổ cẩm làm quà lưu niệm cho du khách. Mới đầu thành lập HTX hoạt động còn khó khăn, sau đi vào ổn định và phát triển, các thành viên đều hiểu được tầm quan trọng của việc bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa địa phương trong phát triển du lịch bền vững. Ngoài HTX, Bàn Văn Nam còn làm chủ của homestay Kiềm Miền mang đậm đà bản sắc Dao.

Thành viên Câu lạc bộ thêu sản phẩm cho du khách.

Bàn Văn Nam lại rất thích ca hát, yêu bản sắc dân tộc Dao mình vô cùng. Nhận thấy trên địa bàn xã Trung Hà có trên 6.000 người Dao đỏ, Dao tiền, Dao áo dài là một tiềm năng lớn. Năm 2020, anh Nam xin xã cho thành lập thêm Câu lạc bộ Văn hóa truyền thống Dao Tiền xã Trung Hà, năm 2022 thành lập tiếp CLB Văn hóa dân gian dân tộc Dao. CLB có 16 thành viên, nhưng chỉ riêng ngành Dao tiền với khoảng 2.000 khẩu trong xã.

Năm 2022, anh tiếp tục xin phép xã cho thành lập Câu lạc bộ Văn hóa dân gian dân tộc Dao xã Trung Hà. Hiện nay CLB có 17 thành viên, đại diện cho các ngành Dao trong xã do anh Bàn Văn Nam là Chủ nhiệm 2 CLB từ đó đến nay. Nam chia hai CLB thành các nhóm: Văn nghệ, Páo dung và Truyền dạy thêu. Tập trung đi sâu vào 3 lĩnh vực trên, hàng tuần tập trung tại nhà văn hóa thôn Bản Ba và homestay Kiềm Miền để luyện tập, phát triển CLB.

Đồng chí Seo Văn Sử, Chủ tịch UBND xã Trung Hà cho biết: Xã rất phấn khởi khi cho một người trẻ tuổi như anh Nam mạnh dạn đứng ra xin xã cho thành lập CLB bảo tồn văn hoá Dao. Việc bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa Dao trên địa bàn cũng là nhiệm vụ trọng tâm của cấp ủy, chính quyền địa phương xã Trung Hà cần làm. Xã đã giao cho công chức Văn hóa - Xã hội xã Bàn Văn Tuấn theo dõi, giúp đỡ 2 CLB phát triển trở thành nòng cốt bảo tồn văn hóa Dao của xã. Qua mấy năm hình thành và phát triển, nhận thấy 2 CLB phát triển rất tốt. Đây là một tín hiệu rất tốt, mô hình điển hình cần nhân rộng.

Hỗ trợ phát triển du lịch

Xã Trung Hà có nhiều tiềm năng phát triển du lịch, trọng tâm trong chiến lược của huyện Chiêm Hóa. Năm 2007 thác Bản Ba đã được công nhận là danh thắng quốc gia. Hiện nay Công ty TNHH Sông Gâm đã quy hoạch xây dựng thành khu du lịch sinh thái kết hợp nghỉ dưỡng khang trang, có đẳng cấp. Công ty đã ký kết với 2 CLB của anh Bàn Văn Nam trong việc cung cấp cho du khách các dịch vụ theo yêu cầu như văn nghệ, hát páo dung, thêu thùa.

Du khách có thể trải nghiệm, mua sản phẩm làm quà lưu niệm, chụp ảnh check-in. Mọi hoạt động được trả thù lao thì anh Nam trích 20% vào quỹ hoạt động của CLB, còn 80% chia đều cho các thành viên. Anh Bàn Văn Nam chia sẻ, lúc đầu thành lập CLB vất vả lắm, vì mọi người chưa hiểu. Giờ 2 CLB đi vào hoạt động nền nếp, các thành viên tâm huyết, tích cực. Bản thân Chủ nhiệm 2 CLB và cấp ủy, chính quyền xã Trung Hà rất phấn khởi.

Thành viên CLB hằng tuần đến sinh hoạt tại nhà văn hóa thôn.

Anh Bàn Văn Tuấn, công chức Văn hóa - Xã hội xã Trung Hà khẳng định: 2 CLB của anh Bàn Văn Nam làm Chủ nhiệm hoạt động sôi nổi, hiệu quả. Xã, huyện, tỉnh rất tạo điều kiện cho 2 CLB bảo tồn và phát triển, hàng năm cũng mời các CLB đi tập huấn nâng cao chuyên môn, giao lưu ở các địa phương bạn, hỗ trợ mua trang phục, đạo cụ, nhạc cụ. Mấy năm gần đây huyện Chiêm Hóa quan tâm tổ chức các sự kiện văn hóa, thể thao tại sân vận động thôn Bản Ba, 2 CLB cũng được mời tham dự, du khách rất thích.

Trong năm 2023, hai CLB đại diện xã Trung Hà giành giải nhất Hội thi Thuyết minh, giới thiệu các giá trị Văn hóa, Lịch sử tiềm năng du lịch của huyện Chiêm Hóa và Đơn vị nhận giải Xuất sắc Chương trình Liên hoan ca múa nhạc các dân tộc huyện Chiêm Hóa năm 2023. Bên cạnh bảo tồn, phát huy văn hoá truyền thống dân tộc Dao, CLB còn giúp chị em thành viên tăng thu nhập từ hoạt động hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng kết hợp du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng.

Ngày 5-11-2024, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 1212/QĐ-UBND về việc công nhận Điểm du lịch Làng Văn hóa du lịch Bản Ba, xã Trung Hà (Chiêm Hóa). Theo đó, UBND huyện Chiêm Hóa, đơn vị sở hữu, quản lý điểm du lịch và các tổ chức, cá nhân có liên quan có trách nhiệm bảo vệ, giữ gìn và phát triển tài nguyên du lịch, tạo điều kiện thuận lợi cho du khách đến tham quan; khuyến khích tổ chức, cá nhân, hộ gia đình tại điểm du lịch tham gia cung cấp dịch vụ du lịch.

Đồng thời, xây dựng kế hoạch phát triển sản phẩm du lịch; tổ chức tuyên truyền, phổ biến, nâng cao nhận thức của cộng đồng; xây dựng biển báo, biển chỉ dẫn điểm du lịch, nội dung thuyết minh, các ấn phẩm quảng bá, giới thiệu về điểm du lịch; chỉ đạo, giám sát, hướng dẫn Hợp tác xã Nông nghiệp và Dịch vụ Bản Ba tổ chức quản lý, điều hành, ban hành quy chế, nội quy, kế hoạch hoạt động của điểm du lịch.

Trong chuyến dự Trại sáng tác Nhiếp ảnh, Mỹ thuật mới đây do Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh tổ chức tại Bản Ba, chúng tôi mới thấy rõ vai trò của Chủ nhiệm trẻ Bàn Văn Nam và các thành viên 2 CLB. Các nhiếp ảnh gia, họa sỹ được chụp, vẽ chị em thêu thùa, vẽ sáp ong, nhuộm chàm, hát Páo dung. Nhiếp ảnh gia Hà Thế Đô cho rằng, mô hình 2 CLB rất tuyệt vời, giúp cho du lịch cộng đồng ngày càng phát triển. Gần đây, Công ty TNHH Sông Gâm mới đưa vào khai thác điểm săn mây trên núi Nà Tang, lượng khách đổ về Bản Ba ngày một nhiều. Nhu cầu tìm hiểu, trải nghiệm, chụp ảnh với văn hóa truyền thống địa phương rất lớn, công việc của 2 CLB ngày một nhiều hơn. Chúng tôi đánh giá cao vai trò của Chủ nhiệm Bàn Văn Nam, trong câu lạc bộ có cả mẹ, vợ và con anh Nam là thành viên tích cực.

Bà Lý Thị Yên, thành viên tích cực của CLB Văn hóa truyền thống Dao Tiền tâm sự: “Chúng tôi mong muốn mang sức mình lan tỏa giá trị văn hóa của địa phương cho du khách đến với Khu du lịch sinh thái thác Bản Ba, để Bản Ba ngày càng hấp dẫn…” .