Quá tải thi Online

8 giờ tối, cậu con trai lớn đang học lớp 10 phải dành hơn 30 phút để hỗ trợ em dịch các câu hỏi tiếng Anh trên một phần mềm dự thi trực tuyến dành cho lớp 2 mà cô giáo giao, để giúp em hoàn thành nhiệm vụ.

Ngay từ lớp 1, các cuộc thi trực tuyến đã bắt đầu “đổ bộ” vào các trường học. Từ Olympic Toán học Quốc tế TIMO, Olympic Tiếng Anh, IMSO, Trạng Nguyên tiếng Việt… Mục tiêu của các cuộc thi - được giáo viên chủ nhiệm động viên - là cần thiết để các em được thử sức với đa dạng các bài tập, ôn luyện kiến thức và học hỏi thêm nhiều kỹ năng tin học. Và trong các cuộc họp phụ huynh, một trong các chỉ tiêu mà giáo viên chủ nhiệm thông qua là 100% học sinh tham gia các cuộc thi trực tuyến.

Mục tiêu này, so với kỳ vọng của các bậc phụ huynh về việc nuôi dạy một đứa con giỏi toàn diện là quá sát.  Và thế là cả phụ huynh, cả học sinh lao đầu vào ôn luyện. Có điều, việc đăng ký không phải quá nhanh chóng và thuận lợi. Các kỳ thi cũng không miễn phí hoàn toàn. Quan trọng hơn, việc phải tham gia quá nhiều cuộc thi không chính thức, tạo áp lực lên con trẻ và … “bệnh thành tích” của cha mẹ.

Hết giờ học: Làm bài tập về nhà. Làm hết bài tập về nhà: Tham gia các kỳ thi trực tuyến. Không phải chỉ 1 cuộc thi, mà là  2-3 cuộc thi cùng lúc.

Những cậu bé, cô bé 7, 8 tuổi, đọc có khi cả phút mới hết đề trong tiếng tích tắc thời gian đếm ngược trên màn hình máy tính bảng, lại phải hiểu đề, tính toán, thao tác nhanh như chớp để lấy điểm cộng… Với những em nhanh nhẹn, học khá không sao. Nhưng với những trẻ chậm hơn, kết quả như nào không phải tả, chắc ai cũng hiểu. Như cậu con út nhà tôi, mỗi lần thi Online là một cuộc đánh vật. Vừa ngồi nghe anh dịch câu hỏi ra tiếng Việt, vừa phải đặt phép tính tính toán và điền kết quả vào máy tính bảng khiến cậu em vừa làm vừa rơi nước mắt, còn cậu anh phát cáu vì phải nhanh kết thúc để bắt đầu giờ học của mình.

Theo Công văn số 1915/BGDĐT-GDTrH, đối với các cuộc thi dành cho giáo viên và học sinh tại địa phương, Bộ GD-ĐT yêu cầu các Sở GD-ĐT rà soát, tinh giản. Cụ thể như Sở GD-ĐT chỉ tổ chức một số cuộc thi gắn liền với hoạt động dạy và học chương trình giáo dục phổ thông theo hướng tăng cường hoạt động trải nghiệm sáng tạo phù hợp với yêu cầu phát triển năng lực, phẩm chất của giáo viên và học sinh; không yêu cầu các trường tổ chức đội tuyển, không xét giải tập thể và không lấy thành tích cuộc thi để xét thi đua đối với đơn vị tham gia; hình thức tổ chức cuộc thi đảm bảo tiết kiệm, hiệu quả; giáo viên và học sinh được tham gia một cách tự nguyện, miễn phí…

Trưởng ban Nghiên cứu đánh giá giáo dục (Viện Khoa học giáo dục VN) Chu Cẩm Thơ đã đánh giá: Hiện đang có quá nhiều cuộc thi quốc tế, thi tài năng để mọi học sinh đều có thể tham gia, dẫn đến có những học sinh lớp 5 đã tham dự hơn 10 cuộc thi; hay có những gia đình dành cả vài nghìn USD để đóng lệ phí cho con tham dự các cuộc thi.

Việc dành quá nhiều thời gian học tập chỉ để đáp ứng các kỳ thi và bỏ lỡ cơ hội rèn luyện sức khỏe, trải nghiệm cuộc sống là điều rất đáng tiếc cho người học nói riêng và quốc gia trong tương lai nói chung. Bà Thơ nhắc nhở: Điểm số không phải thước đo việc học tập, quá trình học tập mới thể hiện đúng tư chất của người học. Các cuộc thi nên là một ngày hội để học sinh và các cơ sở giáo dục giao lưu, học hỏi lẫn nhau, qua đó khích lệ nhau phát triển. Và vì thế, cần tìm ra các cách để những điều đó được thực thi trong thực tế giáo dục, chứ không nên vì những lợi ích khác.

Dạy trẻ thật giỏi là ước mơ của không chỉ giáo viên, phụ huynh mà của cả xã hội. “Cúi đầu trên bàn học hôm nay để tự tin ngẩng đầu ngày mai” là câu tôi vẫn hay nói với các con mình. Và chắc hẳn, là lời động viên của rất nhiều ông bố, bà mẹ trong thời đại mà tri thức đang vươn mình làm chủ.

Nhưng hãy dừng lại một phút.

Những ngày gần đây, câu chuyện những cô cậu học sinh “Bắt cóc Online” rầm rộ trên mạng xã hội như một hồi chuông cảnh báo về việc học sinh, thậm chí ngay cả sinh viên, đang rất thiếu kỹ năng phòng chống, cảnh giác trước những tình huống lừa đảo hết sức thông thường.

Chuyện đứa trẻ lớp 7 đánh giáo viên, do không làm chủ được cảm xúc chỉ vì bị thu lại đồ chơi nguy hiểm.

Đứa trẻ lớp 8 giết hại em họ cũng chỉ vì mâu thuẫn rất nhỏ trong chơi đùa…

Điều này đặt ra câu hỏi về việc tại sao chúng ta lại phải tổ chức quá nhiều các cuộc thi nặng về kiến thức, thay vì mở các lớp dạy kỹ năng cần thiết trực tiếp.

Thi Online, cũng cần nhưng chưa cấp thiết, hay nhưng chưa đủ.

Trên sân mỗi ngôi trường, đều có khẩu hiệu rất lớn, ngay vị trí trung tâm: Tất cả vì học sinh thân yêu. Thiết nghĩ, một trong những điều vì học sinh thân yêu ngay bây giờ là làm sao để dạy những đứa trẻ khi gặp vấn đề biết tìm nơi tháo gỡ, khi khó khăn, cáu giận biết kiềm chế bản thân, khi buồn hay vui biết tìm cha mẹ, thầy cô để chia sẻ… Các đấu trường toàn quốc và quốc tế, nên để khi con đủ lớn, tự lựa chọn nội dung phù hợp để thử sức mình.

Trần Liên