Người giải “cơn khát” của bản làng

Giữa cái nắng bỏng rát trên sườn núi đá tai mèo tháng Tám, bước chân những người phụ nữ ngược dốc về bản, trên lưng là chiếc bồn nước to gấp mấy lần dáng người vùng cao. Xen trong bước chân vội vã, gương mặt khắc khổ là tiếng nói rộn ràng và nụ cười rạng rỡ vì họ đã có “của để dành” là những chiếc bồn inox tích trữ nước sẽ cùng họ đi qua những ngày mùa khô dài sắp tới. Niềm vui ấy được nhen lên bởi Dự án “Gùi nước về bản” do anh Nguyễn Văn Trãi khởi xướng suốt hơn 6 năm nay.

Từ những lần chạm vào đá khô

Anh Nguyễn Văn Trãi sinh năm 1988 ở dải đất miền Trung nắng gió, nhưng lại mang theo tuổi trẻ, kiến thức và sự đồng cảm để sẻ chia với bà con vùng cao. Anh gắn bó với Cao nguyên đá như duyên nợ, bắt nguồn từ những chuyến đi thiện nguyện về nơi địa đầu cực Bắc Tổ quốc. Thiên nhiên hùng vĩ, những ngôi nhà trình tường đẹp mê hoặc, cả của sự đói nghèo, khắc nghiệt đã thu hút anh và khởi đầu cho những năm tháng gắn bó. Năm 2011, anh rời phố thị lên Cao nguyên đá khởi nghiệp bằng công việc hướng dẫn viên du lịch, tình yêu với mảnh đất, con người và văn hóa vùng cao thấm đẫm vào tâm trí. Để rồi, anh Trãi quyết tâm lập nghiệp và thành công, hiện anh là Giám đốc doanh nghiệp Du lịch Hà Giang trẻ. Đơn vị được công nhận là doanh nghiệp lữ hành uy tín Việt Nam, anh Trãi được tuyên dương là Doanh nhân trẻ khởi nghiệp xuất sắc.

Anh Nguyễn Văn Trãi (thứ 2 bên phải) người khởi xướng Dự án “Gùi nước về bản”.

“Mình còn có một cái tên khác là Giàng A Phớn. “Giàng A” là họ và tên đệm phổ biến của người Mông đen, “Phớn” hàm nghĩa là tươi trẻ, mới lạ và đột phá. Mình được bà con đặt cái tên này như là cách thể hiện sự gần gũi và kết nối” - anh Trãi mở lời câu chuyện.

Với anh, miền biên viễn nhiều nắng, nhiều đá và cũng nhiều nghĩa tình. Hơn 15 năm gắn bó với bản làng, công việc đưa anh đến nhiều địa danh, chứng kiến mùa khô khốc liệt, nỗi ám ảnh từ những em nhỏ khát nước, lấm lem bùn đất, những người mẹ phải đi bộ nhiều giờ để địu nước luôn là hình ảnh day dứt. Hơn 20 hướng dẫn viên của công ty đều là người dân tộc thiểu số, những lần cùng các em về thăm nhà, cùng lên núi đến mạch nước hiếm hoi, anh nhìn thấy nhiều hơn những trăn trở trong ánh mắt đồng nghiệp của mình.

Mùa khô kéo dài khoảng 8 tháng, cả Cao nguyên đá chật vật trong cơn khát. Từ Quản Bạ, Yên Minh đến Đồng Văn, Mèo Vạc, đâu đâu cũng chỉ thấy những vỉa đá khô khốc, xám xịt. Ở nơi ngẩng đầu là đá, cúi mặt cũng là đá, có mưa mới có nước, nhà nào có điều kiện thì xây bể trữ nước dùng dần, khó khăn phải đi địu nước hằng ngày. Anh nhớ như in chuyến đi đến thôn Hồng Ngài A, xã Thắng Mố, giữa mùa hè nắng gắt, theo chân người dân lên thăm bể nước dùng chung, nhưng chỉ thấy đá khô nằm trơ đáy. Những vũng nước đọng lại sau mưa đục ngầu vẫn được sử dụng để giặt rũ, chăn nuôi gia súc. Nước được tái sử dụng liên tục, từ vo gạo, để lại rửa rau, sau đó rửa chân hoặc cho gia súc uống. Từ những chuyến đi đó, những ánh mắt “khát” nhìn về phía suối xa, đám trẻ khát nước trên tay là bát mèn mén khô khốc cuối mùa đã thôi thúc anh ở lại với bản làng và hành động.

Bồn nước được trao tặng trong niềm vui của bà con các dân tộc thiểu số.

Đến hành trình gùi nước về bản

Sau nhiều trăn trở, năm 2019, anh Trãi khởi xướng Dự án “Gùi nước về bản” và nhận được sự quan tâm lớn của cộng đồng. Ban đầu, anh dùng quỹ phúc lợi của công ty để mua bồn nước inox tặng cho bà con. Khi bắt tay vào làm, anh ao ước mỗi tháng sẽ đi trao một lần và may mắn sẽ được 30 - 40 bồn/chuyến, nhưng cũng chỉ là muối bỏ biển, vì nhu cầu quá lớn. Do vậy, anh quyết định kêu gọi hỗ trợ, lan tỏa trên các trang mạng xã hội, từ khách hàng của công ty và các nhà hảo tâm khắp mọi miền đất nước, nguồn quỹ đã tăng lên nhanh chóng.

Hơn 6 năm nay, trên 7.000 bồn nước trị giá gần 14 tỷ đồng đã ngược ngàn lên với Cao nguyên đá, mang theo ước mong hồi sinh những vùng đất khát. Dự án tập trung tặng 2 loại téc bản 1.200 lít cho các hộ dân và loại 2.000 lít cho các điểm trường. Để đạt hiệu quả cao, anh dành nhiều thời gian đi thực tế, khảo sát từng thôn khó khăn, nhiều nơi chưa có điện lưới và đường xe ô tô. Anh Trãi nói rằng, làm thiện nguyện rất khó, vậy nên để kêu gọi được tài trợ và thực hiện thành công, việc minh bạch tài chính là quan trọng nhất. Giờ đây, dự án không chỉ là của riêng anh nữa mà là của hàng nghìn người chung tay ủng hộ, giúp nối dài hành trình nhân văn, hy vọng cho bà con vùng cao.

Người dân cõng bồn nước về nhà.

Trong một buổi trao tặng bồn nước tại xã Lũng Phìn vừa qua, những đôi tay nhọc nhằn điểm chỉ nhận bồn, gương mặt bà con rạng rỡ nụ cười làm ai chứng kiến cũng thấy vui và ấm áp. Công việc dỡ, sắp xếp bồn nước, hướng dẫn bà con cách lắp đặt cứ thoăn thoắt trong sớm mai rộn ràng. Và rồi, từng chiếc bồn nước đến với bà con cũng là “hạt mầm” của sự thay đổi đang âm thầm đâm chồi.

Trời về chiều, trên con đường mòn lởm chởm, những người phụ nữ dân tộc Mông cõng trên lưng bồn nước lớn sáng loáng. Các chị, các mẹ ríu ran tiếng nói quen thuộc và đôi tay thoăn thoắt nối sợi lanh mỗi lúc thêm dài. Cụ bà Thò Thị Chơ phấn khởi: “Từ nay có nước rồi, gia đình tôi và nhiều bà con không phải ngược dốc, mò mẫm trong từng mó nước hiếm hoi nữa. Với bồn nước cháu Trãi tặng, người già như “nhẹ cái lưng, đỡ cái chân”, thay vì đi gùi nước giờ có thể làm nương, chăn thả bò hoặc trông lũ trẻ”.

Giữa cao nguyên đá khát, thứ mà bà con vùng cao giữ gìn không chỉ là nước mà còn là niềm tin vẫn có những người trẻ chọn ở lại với vất vả, khó khăn. Và hình ảnh những em nhỏ cười khúc khích khi được tắm dưới dòng nước mát trong, người mẹ thôi thấp thỏm mỗi khi mùa khô tới là động lực để anh Trãi duy trì những chuyến xe, nối dài những bước chân lên bản và ở với cơn khát của bản làng.

Phạm Hoan