Điểm Di tích lịch sử Chiến thắng Bình Ca, thôn Bình Ca, xã Vĩnh Lợi (Sơn Dương).

Từ mùa hạ năm 1945, Khu Giải phóng được thành lập, sông Lô trở thành ranh giới tạm thời giữa vùng giải phóng và vùng còn nằm dưới ách thống trị của Nhật. Bình Ca là bến chính, trở thành cửa ngõ chiến khu.

Trong Chiến dịch Việt Bắc, ngày 9-10-1947, binh đoàn Com-muy-nan từ Hà Nội theo sông Hồng, sông Lô ngược lên hình thành gọng kìm phía Tây. Một tiểu đoàn chủ lực của Trung đoàn Hà Tuyên do đồng chí Lê Thuỳ chỉ huy có nhiệm vụ bám sát binh đoàn com-muy-nan để tác chiến.

Đường lên Di tích Chiến thắng Bình Ca.

Bộ tổng chỉ huy điện cho Khu 10 tích cực đánh địch trên đường sông, đồng thời điều tiếp Tiểu đoàn 42 về Bình Ca kiên quyết bảo vệ cửa ngõ phía tây của Việt Bắc, cũng là của An toàn khu. Tiểu đoàn nhận được mệnh lệnh viết tay của đồng chí Tổng tư lệnh Võ Nguyên Giáp: “Tiểu đoàn 42 sống chết với con đường Bình Ca – Thái Nguyên”.

Chiều ngày 12-10-1947, đài quan sát đặt cạnh một một đền thờ nhỏ báo tàu địch đã xuất hiện. Khi đoàn tàu địch đến gần, Tổ badôca bắn 2 phát nhưng không trúng. Những tên lính đứng trên boong tàu bị Tổ súng trường bắn dồn dập, nhiều tên trúng đạn gục xuống sàn tàu. Địch tập trung hoả lực bắn lên đồi làm cây cối gãy đổ ngổn ngang. Nhờ có công sự vững chắc, bố trí phân tán nên bộ đội ta không có thương vong.

Biểu tượng lá cờ thêu do Tổng tư lệnh Võ Nguyên Giáp biểu dương và tặng thưởng cho Tiểu đoàn 42.

Ngày 13-10, quân địch tiến về hướng Chợ Xoan, chính là con đường vào An toàn khu. Địch cho một tiểu đội lính da đen đi trước dò đường. Chờ cho chúng lọt hẳn vào trận địa, bộ đội ta đồng loạt giật bom, ném lựu đạn và nổ súng, nhất loạt xông lên. Trận đánh giáp lá cà táo bạo, đã khiến giặc hoảng loạn, một phần sinh lực địch bị tiêu diệt. Nhờ đó, bộ đội ta đã chặn đứng ý đồ đánh vào An toàn khu của địch.

Sau chiến thắng Bình Ca, Tổng chỉ huy Võ Nguyên Giáp đã biểu dương và tặng thưởng cho Tiểu đoàn 42 lá cờ thêu dòng chữ: “Trận Bình Ca, Tiểu đoàn 42 đã đánh lui một trận đổ bộ của giặc, xung phong cướp súng, bắn chìm pháo thuyền, ghi một chiến công đầu tiên mở đầu cho những chiến công rực rỡ khác trên sông Lô”. Từ đó, Tiểu đoàn 42 mang tên Tiểu đoàn Bình Ca.

Di tích Chiến thắng Bình Ca, thôn Bình Ca, xã Vĩnh Lợi (Sơn Dương).

Bến Bình Ca có vị trí đặc biệt, địa hình sông núi hiểm trở, chính vì vậy cùng với chiến thắng mở màn trong Chiến dịch Việt Bắc, nơi đây đã chứng kiến nhiều sự kiện lịch sử diễn ra. Với ý nghĩa lịch sử quan trọng, năm 1997, Di tích lịch sử Chiến thắng Bình Ca đã được Bộ Văn hoá – Thông tin xếp hạng Di tích lịch sử Quốc gia.