Khi cán bộ chăn nuôi… quản lý giáo dục

Sau 1 tháng vận hành, chính quyền địa phương 2 cấp trên cả nước đã cơ bản hoạt động thông suốt, liên tục, hiệu quả, thực sự gần dân, chăm lo tốt hơn cho Nhân dân. Song qua kiểm tra, giám sát của cơ quan chức năng cho thấy, vẫn còn những khó khăn, vướng mắc liên quan đến một số lĩnh vực, như đất đai, thủ tục hành chính, bệnh viện, thẩm quyền tuyển sinh, quản lý nhà nước về giáo dục...

Những vấn đề nảy sinh từ thực tiễn quản lý nhà nước về giáo dục mới đây được Bộ Giáo dục – Đào tạo nêu ra tại buổi tọa đàm về tổ chức và quản lý giáo dục cấp xã sau sắp xếp tổ chức bộ máy chính quyền địa phương. Trong nhiều vấn đề cấp bách, có con số thu hút sự quan tâm, trăn trở trước thềm năm học mới, đó là có tới 50% đơn vị hành chính cấp xã không có lãnh đạo, cán bộ từng công tác trong ngành Giáo dục để theo dõi, quản lý nhà nước về lĩnh vực “quốc sách hàng đầu” này.

Theo như hướng dẫn của cơ quan chức năng, sau khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, mỗi Phòng Văn hóa – Xã hội cấp xã được bố trí tối đa 2 biên chế cho vị trí việc làm công chức phụ trách lĩnh vực giáo dục. Với tổng số 3.321 xã, phường, đặc khu trên cả nước hiện nay, dự kiến số lượng công chức cấp xã phụ trách giáo dục cần hơn 6.000 người. Và thực tế khảo sát của cơ quan chức năng cho thấy, các địa phương chưa đáp ứng về số lượng công chức phụ trách lĩnh vực giáo dục, hiện nhiều nơi chỉ bố trí được 1 người. 

Không chỉ vậy, tại một số địa phương, việc bố trí nhân sự quản lý giáo dục cấp xã đang thực hiện theo kiểu “lấp đầy vị trí việc làm”, chưa tính đến chất lượng và con người phù hợp. Khảo sát nhanh của cơ quan chức năng trên khoảng 1.000 công chức đã bố trí làm việc tại cấp xã, được giao phụ trách lĩnh vực giáo dục, có khoảng 303 người từng công tác tại Phòng Giáo dục (cũ), 395 người có trình độ chuyên môn sư phạm, giáo dục. Khoảng 70-80% chuyên viên phụ trách giáo dục xã, phường không có chuyên môn lĩnh vực này, nhiều cán bộ thuộc chuyên ngành đất đai, kỹ sư chăn nuôi, dược sĩ, bác sĩ... được giao quản lý giáo dục.

Đây thực sự là con số đáng quan tâm khi năm học mới 2025-2026 đang cận kề. Thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, Phòng Văn hóa - Xã hội của UBND xã chịu trách nhiệm hàng chục nhiệm vụ về giáo dục trên địa bàn. Trong khi đó cán bộ, công chức quản lý giáo dục cấp xã lại là những người rất mới, nhiều người chưa từng làm ở lĩnh vực giáo dục nên sẽ không tránh khỏi lúng túng, bị động, dẫn đến việc chỉ đạo, điều hành thực hiện nhiệm vụ giáo dục - đào tạo ở địa phương gặp nhiều khó khăn…

Chúng ta không thể quy kết, những cán bộ không có chuyên môn, hoặc kinh nghiệm hoạt động giáo dục thì không thể làm được việc ở lĩnh vực này. Và càng không thể khẳng định những người được đào tạo ngành sư phạm, làm công tác giáo dục sẽ quản lý lĩnh vực giáo dục tốt hơn những bác sĩ, kỹ sư chăn nuôi, cán bộ đất đai… Thực tế đã chứng minh, có những cán bộ “tay ngang” lại làm việc tốt hơn, quản lý giỏi hơn người được đào tạo đúng chuyên ngành. Nhưng để tiếp cận một cách bài bản, khoa học, tiến tới thực hiện tốt nhiệm vụ được giao thì những cán bộ “tay ngang” không thể làm trong một sớm, một chiều.

Trở lại câu chuyện cán bộ chăn nuôi, bác sĩ, đất đai… làm quản lý giáo dục cấp xã sau khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, có thể trong giai đoạn đầu, khi cần nhanh chóng ổn định tổ chức bộ máy, chúng ta tạm thời chấp nhận cách làm cơ học là “lấp đầy vị trí việc làm”. Nhưng về lâu dài, cần có chiến lược hợp lý, vừa thực hiện cân đối, điều chuyển cán bộ có chuyên môn sư phạm, quản lý giáo dục ở nơi thừa đến nơi thiếu. Và cần phải làm ngay việc bồi dưỡng, đào tạo để những cán bộ “tay ngang” có kiến thức, có kỹ năng thực hiện được công việc ở lĩnh vực quản lý giáo dục.

Vấn đề này đòi hỏi cấp xã cần nắm bắt kịp thời, khẩn trương tháo gỡ, thậm chí có những bổ sung, điều chỉnh để không bỡ ngỡ, phát huy hiệu quả công việc. Nếu không củng cố cấp xã tốt thì những đổi mới giáo dục ở cấp tầng, các nấc trên khó thành hiện thực, Bộ trưởng Giáo dục – Đào tạo Nguyễn Kim Sơn lo ngại.

Thiên Thanh