Từ học phí tới viện phí: Nhà nước lo, Dân an tâm

Năm học mới 2025-2026 đã gõ cửa. Năm học này, hàng triệu học sinh công lập từ mầm non đến trung học phổ thông trên cả nước sẽ đến trường với nhiều niềm vui và một tâm thế chưa từng có: Toàn bộ học phí được Nhà nước lo. Đây là năm học đầu tiên, học sinh công lập được miễn học phí.

Không chỉ miễn học phí, Nhà nước đang nghiên cứu, tiến tới miễn viện phí cho toàn dân. Hai chính sách được đề xuất, với mục tiêu cụ thể, rõ ràng đã chạm tới hai nhu cầu thiết yếu nhất trong đời sống hằng ngày của toàn xã hội: Giáo dục và y tế. Đây là thông điệp rất rõ: Từ học phí tới viện phí - Nhà nước lo để Dân an.

Theo thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo, bình quân mỗi học sinh phổ thông đóng từ 1,5 - 5 triệu đồng học phí/năm, chưa kể các khoản đóng góp khác. Với những gia đình có từ 2, 3 con đang đi học, chi phí cho giáo dục thường chiếm 20 - 30% thu nhập hằng tháng. Đây là áp lực không nhỏ, đặc biệt với hộ nghèo, cận nghèo, khiến nhiều phụ huynh phải cân nhắc việc cho con nghỉ học sớm hoặc hạn chế cơ hội học tập, tiếp cận kiến thức mới.

Đối với lĩnh vực y tế, khảo sát của Cục Thống kê cho thấy, chi phí khám, chữa bệnh là một trong ba khoản chi lớn nhất của hộ gia đình, chỉ sau ăn uống và nhà ở. Một đợt điều trị nội trú tại bệnh viện tuyến tỉnh thường tốn 5 - 15 triệu đồng, chưa kể các bệnh mãn tính cần điều trị dài ngày. Ngay cả khi có bảo hiểm y tế, phần chi trả ngoài danh mục vẫn là gánh nặng lớn. Chỉ một ca phẫu thuật lớn có thể xóa sạch khoản tiết kiệm của cả gia đình, thậm chí đẩy họ vào cảnh nợ nần.

Cũng như hàng triệu người dân trên cả nước, đồng bào các dân tộc tỉnh ta đón nhận chính sách miễn học phí cho học sinh với niềm tin, kỳ vọng rất lớn. Những ngày này, các gia đình, nhà trường đã đón học sinh tựu trường và tích cực chuẩn bị khai giảng năm học mới. Dự kiến, toàn tỉnh có khoảng 500 nghìn học sinh các cấp bước vào năm học mới, trong đó có khoảng 80% là con em đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, điều kiện kinh tế còn hết sức khó khăn nên chính sách miễn học phí đã giảm bớt lỗi lo và mở ra cơ hội đến trường cho tất cả các em.

Bên cạnh đó, dân số tỉnh ta hiện có trên 1,8 triệu người, sinh sống tại 124 xã, phường. Nhiều đồng bào sống ở các xã biên giới, vùng sâu, vùng xa, cuộc sống còn nhiều khó khăn nên ít có cơ hội được tiếp cận các dịch vụ y tế, chăm sóc sức khỏe. Nhiều người dân rất hiếm khi được thăm khám sức khỏe ban đầu, chỉ khi đau ốm mới tới bệnh viện khám thì bệnh đã chuyển nặng. Thực hiện chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm, ngành chức năng đã tổ chức các đoàn bác sỹ về vùng sâu, vùng xa thăm khám, phát thuốc miễn phí cho người dân. Tuy nhiên, tỷ lệ người dân được thăm khám, phát thuốc miễn phí, tư vấn chữa bệnh chưa được nhiều, do nguồn lực còn hạn chế.

Trở lại vấn đề học phí và viện phí - đây vốn là hai “nỗi lo kinh niên” của hàng triệu hộ dân, khi được Nhà nước gánh vác, không chỉ giúp giảm gánh nặng kinh tế mà còn tạo ra tâm thế mới cho xã hội. Khi cha mẹ không còn lo tiền trường, trẻ em có thể tiếp tục con đường học tập đến nơi đến chốn; khi người bệnh không còn sợ viện phí, họ sẽ đến bệnh viện sớm hơn, điều trị triệt để hơn. Năng lực con người được bảo toàn và nâng cao, đó chính là nguồn vốn căn bản nhất cho phát triển.

Ở góc độ quản trị xã hội, khi nhu cầu cơ bản của người dân được đảm bảo, áp lực mưu sinh giảm, những hành vi tiêu cực như vòi vĩnh, nhũng nhiễu hay tìm kiếm thu nhập bất chính sẽ ít cơ hội nảy sinh. Cán bộ, công chức có điều kiện toàn tâm phục vụ Nhân dân. Niềm tin xã hội được củng cố, đồng thuận xã hội được tăng cường, đây chính là nền tảng vững chắc cho mọi chiến lược phát triển đất nước.

Giáo dục và y tế là hai trụ cột của hệ thống an sinh xã hội. Nhiều nghiên cứu quốc tế đã chứng minh: Mỗi đồng đầu tư cho hai lĩnh vực này mang lại giá trị gấp nhiều lần trong dài hạn, thông qua năng suất lao động cao hơn, chi phí y tế thấp hơn, và xã hội ổn định hơn. Điều quan trọng, đây là khoản đầu tư không mang tính “ban phát” mà thể hiện rõ bản chất Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, lấy con người làm trung tâm, lấy hạnh phúc và an sinh của Nhân dân làm mục tiêu cao nhất.

Từ học phí, tới viện phí - hai vấn đề gắn bó mật thiết với cuộc đời mỗi con người nay được Nhà nước lo trong vòng tay phúc lợi. Chính sách miễn học phí, tiến tới miễn viện phí, không chỉ là bước tiến về an sinh xã hội, mà còn là lời khẳng định: trong mọi hoàn cảnh, Nhà nước đứng về phía Nhân dân, lo cho Dân để Dân yên tâm dựng xây đất nước giàu mạnh.

Thiên Thanh