Phát huy vai trò của nghệ nhân dân gian

Trong quá trình triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, bên cạnh nguồn lực đầu tư của Nhà nước, sự vào cuộc của hệ thống chính trị, còn có một lực lượng âm thầm nhưng bền bỉ đó là đội ngũ nghệ nhân dân gian. Bằng uy tín cộng đồng, tri thức bản địa và sức lan tỏa văn hóa, các nghệ nhân đã góp phần quan trọng đưa chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước thấm sâu vào đời sống.

Nghệ nhân ưu tú Lục Văn Bảy, dân tộc Sán Dìu, xã Sơn Thủy hướng dẫn các cháu học sinh trên địa bàn hát Soọng cô. Ảnh: Lý Thu

Thực tiễn triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021 - 2025 tại Tuyên Quang cho thấy, công tác truyền thông, tuyên truyền giữ vai trò then chốt trong việc thay đổi nhận thức, tạo sự đồng thuận xã hội. Tỉnh đã triển khai đa dạng các hình thức tuyên truyền, trong đó đặc biệt chú trọng phát huy vai trò người có uy tín, nghệ nhân, già làng, trưởng bản trong cộng đồng.

Theo Sở Dân tộc và Tôn giáo, ở đâu có nghệ nhân ở đó văn hóa truyền thống được bảo tồn, phát triển tốt. Họ có nhiều cống hiến trong việc bảo tồn, giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa phi vật thể của các dân tộc. Họ là minh chứng sinh động, thuyết phục về khát vọng cống hiến và tinh thần lao động không mệt mỏi để tạo ra những giá trị, tác phẩm đóng góp cho sự phát triển của tỉnh nhà.

Qua các buổi truyền dạy Then, hát Páo dung, hát giao duyên, nghi lễ Nhảy lửa, dệt thổ cẩm hay sinh hoạt văn hóa cộng đồng, nghệ nhân không chỉ truyền nghề mà còn lồng ghép tuyên truyền xóa bỏ hủ tục, giữ gìn vệ sinh môi trường, xây dựng đời sống văn hóa mới, giảm tảo hôn, phát triển sinh kế bền vững - những nội dung cốt lõi của Chương trình mục tiêu quốc gia.

Một trong những điểm nhấn của Chương trình mục tiêu quốc gia là Dự án 6 về bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch, được tỉnh Tuyên Quang triển khai đồng bộ với nguồn lực đáng kể. Trong dòng chảy đó, các nghệ nhân dân gian chính là “linh hồn” của hoạt động bảo tồn.

Nghệ nhân Ưu tú Lục Văn Bảy, dân tộc Sán Dìu, xã Sơn Thủy cho biết: Năm 2004 ông thành lập Câu lạc bộ hát Soọng cô với 35 thành viên. Vào những ngày cuối tuần, mọi người từ các thôn đổ về nhà ông để học hát. Tới nay số hội viên đã lên tới con số 120 người, chủ yếu truyền dạy cho giới trẻ. Thông qua những lớp học ấy, văn hóa được bảo tồn và trở thành nguồn lực tinh thần, góp phần củng cố bản sắc, tăng niềm tự hào dân tộc, tạo nền tảng cho phát triển du lịch cộng đồng, sinh kế bền vững.

Không dừng lại ở bảo tồn văn hóa, nhiều nghệ nhân còn trực tiếp tham gia các hoạt động tuyên truyền thay đổi “nếp nghĩ, cách làm” trong cộng đồng, một nội dung xuyên suốt của Chương trình mục tiêu quốc gia. Điển hình là nghệ nhân Sầm Văn Dừn, xã Phú Lương; nghệ nhân Hà Thuấn, xã Tân An…

Việc phát huy vai trò của đội ngũ nghệ nhân dân gian trong triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã mang lại những chuyển biến tích cực, rõ nét tại cơ sở.  Theo đồng chí Nguyễn Văn Dưng, Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo, nghệ nhân là người gìn giữ, trao truyền các giá trị văn hóa truyền thống và cũng là lực lượng quan trọng trong công tác tuyên truyền, vận động ở cơ sở.

Việc bảo tồn văn hóa gắn với phát triển du lịch, xây dựng nếp sống văn minh, xóa bỏ hủ tục và thúc đẩy sinh kế bền vững đều ghi nhận vai trò rõ nét của đội ngũ này. Thời gian tới, tỉnh tiếp tục quan tâm, tạo điều kiện để nghệ nhân tham gia sâu hơn vào các hoạt động truyền thông, giáo dục cộng đồng, góp phần đưa Chương trình mục tiêu quốc gia đi vào chiều sâu và bền vững.

Hải Hương