Bà Lý Bà Vàng, thôn 1 Minh Tiến, xã Minh Hương dạy cháu thêu dây lưng.

Có mặt tại thôn 1 Minh Tiến, xã Minh Hương (Hàm Yên), chúng tôi lập tức bị ấn tượng với hình ảnh những người phụ nữ Mông cùng đám trẻ nhỏ quây quần bên hiên nhà gỗ cần mẫn thêu thùa, tô điểm cho những bộ trang phục. Trong đó, đáng chú ý nhất là chiếc dây lưng. Cầm chiếc dây lưng đang thêu dở, bà Lý Bà Vàng nói: Trước đây khi chưa có sẵn chỉ, vải như bây giờ, bà và nhiều phụ nữ trong thôn phải lên rừng kiếm cây đừa về bóc vỏ, đem luộc 1 ngày. Khi vỏ cây chuyển sang màu trắng, mang ra giã cho tơi và phơi khô, sau đó tách từng sợi vải, đưa lên khung dệt. Khi ấy chỉ có 1 màu nhuộm duy nhất là màu xanh than từ nhựa của cây "gà", cho nên dây lưng lúc đó chỉ có 2 màu: xanh và trắng đan xen nhau với họa tiết hình tròn xoắn ốc.

Nguyên liệu để thêu dây lưng gồm các loại vải và chỉ màu: Xanh, trắng, đỏ, da cam, xanh da trời, hồng. Để việc thêu được dễ dàng, người phụ nữ cắt mảnh vải ra làm 5 đoạn có màu sắc khác nhau, 3 đoạn màu đỏ cam, 2 đoạn màu xanh, (mỗi đoạn dài 15 cm, rộng 5 -7 cm) sau đó, mỗi đoạn thêu hình hoa văn: Chữ nhật, hoa, lá và hình xoắn ốc, viền dây lưng được trang trí bằng những hình tam giác nhỏ... Cứ thêu như vậy cho đến khi hết 5 đoạn, sau cùng sẽ nối lại với nhau thành dây lưng. Việc thêu dây lưng có thể mất vài ngày, nhưng để thêu được những chiếc dây lưng đẹp cũng phải mất từ 2-3 tháng mới hoàn thiện.

Bà Vàng cho biết thêm, để làm dây lưng phải trải qua nhiều công đoạn, từ chọn vải, hình thành ý tưởng, lựa kim chỉ, thêu thùa, tất cả đều được làm bằng tay. Trong đó, thêu là công đoạn quan trọng hơn cả, đòi hỏi sự khéo léo, tỉ mỉ và tinh tế của phụ nữ. Nói rồi, bà cầm tay cháu gái hướng dẫn cháu đưa từng đường kim mũi chỉ và giảng giải về ý nghĩa của từng họa tiết hoa văn trên chiếc dây lưng. Bà bảo . Cho đến nay, người Mông vẫn giữ họa tiết cổ, đó là hình tròn xoắn ốc, tượng trưng cho sự no đủ và thêm một số họa tiết hoa mới như cỏ, hoa, lá để thể hiện mong muốn giàu đẹp và thịnh vượng.

Với sự cần cù và trí tưởng tượng phong phú, người phụ nữ Mông đã tạo nên bộ trang phục truyền thống độc đáo, làm say đắm lòng người. Vì thế, bất cứ ai, nếu một lần đặt chân đến các phiên chợ vùng cao đều không rời mắt khỏi những cô gái Mông xúng xính trong bộ trang phục dân tộc, để rồi khi về cứ ngẩn ngơ, vương vấn mãi không quên.