Đầu năm 1972, đế quốc Mỹ tiến hành chiến tranh phá hoại miền Bắc nước ta lần thứ hai. Tất cả các cơ quan đều sơ tán khỏi thị xã Tuyên Quang. Các cơ sở sản xuất không thể di chuyển hết thì có kế hoạch ngụy trang, phòng tránh, cấp cứu; kho tàng được đưa vào những nơi an toàn, cao ráo để vừa tránh máy bay địch bắn phá, vừa đề phòng lũ lụt. 33,7% số hộ dân của thị xã Tuyên Quang sơ tán hẳn về vùng nông thôn, số còn lại thực hiện phương châm “ngày đi, tối về”. Các gia đình ở những nơi trọng điểm đều bảo đảm có hầm hào phòng tránh. Mọi hoạt động lao động, sản xuất, học tập, công tác và tổ chức đời sống đều được chuyển hướng cho phù hợp với điều kiện thời chiến. Ban bảo đảm giao thông và điều hành vận tải của tỉnh đã xây dựng phương án đối phó với các tình huống chiến tranh. Tỉnh đã mở rộng 20 km đường Quốc lộ 2, trồng trên 7.000 cây ven đường; sửa chữa và làm mới 232 km đường liên xã, đường trục xã; làm thêm 500 xe vận chuyển các loại. 

Tháng 9 - 1972, máy bay Mỹ 3 lần ném bom xuống Xưởng Z2, Trường phổ thông cấp I, II Trần Phú (Yên Sơn), Hợp tác xã Phú Lương và xã Cấp Tiến (Sơn Dương). Trong 2 tháng (9 và 10) năm 1972, máy bay Mỹ tập trung đánh phá nhiều mục tiêu quân sự, kinh tế, giao thông, dân cư. Nhiều điểm dân cư, văn hóa, xã hội bị bắn phá nhiều lần như các xã An Khê, Lưỡng Vượng, Mỹ Bằng, Phú Lâm (Yên Sơn), Cấp Tiến (Sơn Dương), Trường Trần Phú, Trường cấp III Yên Sơn... 

Trong cuộc chiến tranh phá hoại lần thứ hai, Mỹ đã cho 444 lần tốp với 595 lần chiếc máy bay xâm phạm vùng trời, đánh phá Tuyên Quang; 34 lần đánh phá vào 24 mục tiêu dân cư, 5 mục tiêu kinh tế và 5 mục tiêu quân sự với tổng lượng bom là 776 quả (178 tấn). Chúng đánh nhiều vào ban đêm, đánh tập trung vào các điểm dân cư và vùng ven thị xã. 

Toàn tỉnh có 312 dân quân, tự vệ trực chiến, 70 tổ “tay cày, tay súng”, “tay búa, tay súng”, được trang bị trung liên, đại liên. Dân quân, tự vệ và bộ đội địa phương xây dựng 53 trận địa chiến đấu. Tiểu đoàn pháo 37 ly của tỉnh bảo vệ các mục tiêu trọng điểm, được tăng cường cho Trung đoàn 254 chiến đấu bảo vệ hồ thủy điện Thác Bà. Đại đội hỏa lực của tỉnh được thành lập, sẵn sàng chiến đấu chống biệt kích và chống địch tập kích bằng lực lượng bộ binh. 

Các đơn vị vũ trang của tỉnh độc lập chiến đấu trên 20 trận; hiệp đồng tác chiến với bộ đội chủ lực bắn rơi 5 máy bay Mỹ, bắt sống giặc lái Mỹ. 

Chiến công của quân, dân Tuyên Quang góp phần cùng miền Bắc đánh bại cuộc chiến tranh phá hoại lần thứ hai của Mỹ, buộc Mỹ phải tuyên bố chấm dứt ném bom phá hoại miền Bắc, nối lại cuộc đàm phán với Chính phủ ta.                

                                                                                                                    (CÒN NỮA)
                                                                                                                        Vũ Bé
                                                                                                         (Theo các tài liệu lịch sử)