Tuy nhiên, khi phải đối mặt với những lựa chọn mang tính bước ngoặt, các nước thành viên vẫn không đạt được đồng thuận khiến kết quả hội nghị trở nên mờ nhạt.

Các nhà lãnh đạo EU tại Hội nghị Thượng đỉnh Liên minh châu Âu. Ảnh: Euro News

Hội nghị thượng đỉnh diễn ra trong bối cảnh căng thẳng toàn cầu gia tăng với hàng loạt thách thức. Cuộc chiến tại Ukraine vẫn diễn biến phức tạp, khủng hoảng nhân đạo ở Dải Gaza ngày càng nghiêm trọng, xung đột Israel - Iran đang “tiếp thêm dầu” vào “chảo lửa” Trung Đông. Đáng chú ý, thời hạn chót Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đưa ra để các bên đàm phán liên quan tới chính sách thuế quan chỉ còn chưa đầy hai tuần.

Một trong những nội dung hiếm hoi đạt được đồng thuận tại hội nghị là việc thông qua gia hạn gói trừng phạt thứ mười bảy của các thành viên EU nhằm vào Nga thêm 6 tháng. Trong khi đó, gói trừng phạt thứ mười tám vấp phải sự phản đối gay gắt của Hungary và Slovakia nên không thể ban hành. Các biện pháp trừng phạt mới dự kiến sẽ cấm doanh nghiệp châu Âu tham gia bất kỳ giao dịch nào liên quan đến đường ống dẫn khí Nord Stream; hạ trần giá dầu thô của Nga từ 60 USD/thùng xuống còn 45 USD/thùng; đẩy mạnh kiểm soát đội tàu chở dầu "bóng đêm" mà Nga sử dụng để né tránh trừng phạt; đưa thêm 22 ngân hàng Nga vào danh sách cấm tham gia hệ thống thanh toán quốc tế SWIFT.

Ngoài ra, EU cũng đề xuất mở rộng lệnh cấm giao dịch đối với các nhà điều hành tài chính ở các nước thứ ba tài trợ cho hoạt động thương mại với Nga… Theo Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen, máy móc, kim loại, nhựa và hóa chất được sử dụng làm nguyên liệu thô cho ngành công nghiệp, cũng như hàng hóa có mục đích sử dụng kép liên quan đến sản xuất vũ khí và máy bay không người lái sẽ bị ảnh hưởng…

Tuy nhiên, Thủ tướng Hungary Viktor Orbán và người đồng cấp Slovakia Robert Fico kiên quyết hoãn việc bỏ phiếu gói trừng phạt Nga lần thứ mười tám cho đến khi bảo đảm nguồn khí đốt sau năm 2027. Hai nhà lãnh đạo yêu cầu, EU phải đưa ra cơ chế hỗ trợ riêng cho các quốc gia đang phụ thuộc vào khí đốt của Nga.

Về vấn đề Ukraine, các nước EU tái khẳng định sự ủng hộ mạnh mẽ đối với Kiev, đồng thời tuyên bố tiếp tục cung cấp hệ thống phòng không, đạn dược và hỗ trợ kỹ thuật cho ngành quốc phòng của nước này. Tuy nhiên, tiến trình gia nhập “ngôi nhà chung” 27 thành viên của Ukraine bị Hungary kiên quyết cản trở khiến Hội đồng châu Âu không thể ra tuyên bố chung về lộ trình “Tây tiến” của Kiev.

Lập trường liên quan tới chính sách mà Israel đang tiến hành tại Trung Đông gần đây cũng gây chia rẽ rõ rệt trong nội bộ EU. Tại hội nghị, EU ghi nhận báo cáo cho thấy, Israel vi phạm nghĩa vụ nhân quyền theo Hiệp định Liên kết EU - Israel đối với Gaza và Bờ Tây. Song các nước thành viên chỉ dừng lại ở việc ban hành văn bản chính thức yêu cầu một lệnh ngừng bắn ngay lập tức tại Gaza, kèm theo việc thả vô điều kiện các con tin, mở đường cho viện trợ y tế và lương thực tiếp cận khu vực. Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sánchez mong muốn triển khai các biện pháp mạnh hơn như đình chỉ một số hiệp định thương mại với Israel. Tuy nhiên, Đức, Italia, Hungary lại phản đối khi cho rằng, động thái này có thể làm tổn hại quan hệ chiến lược.

Trong bối cảnh thời hạn ngày 9-7 mà Tổng thống Donald Trump đưa ra đang đến gần, Thủ tướng Đức Friedrich Merz thúc giục một thỏa thuận “nhanh và đơn giản” với Mỹ. Nhiều doanh nghiệp công nghiệp tại Đức phụ thuộc vào chuỗi cung ứng xuyên Đại Tây Dương. Nếu Mỹ đánh thuế cao hoặc hạn chế nhập khẩu, hàng nghìn việc làm có nguy cơ bị mất. Trong khi đó, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cảnh báo về nguy cơ nhượng bộ không tương xứng giữa EU và Hoa Kỳ. Tổng thống Emmanuel Macron muốn mọi nhượng bộ thuế quan từ phía EU phải đi kèm nhượng bộ tương ứng từ Hoa Kỳ, chẳng hạn như mở cửa thị trường công, hoặc chấp nhận tiêu chuẩn nông nghiệp và môi trường châu Âu. Việc đàm phán cấp tốc có thể dẫn đến bỏ qua những điều kiện này.

Hội nghị Thượng đỉnh EU một lần nữa cho thấy bức tranh châu Âu đa góc độ. Những bất đồng ngày càng sâu sắc giữa các quốc gia thành viên đối với những hồ sơ chiến lược như chính sách thương mại, quốc phòng và định hướng tương lai khiến hội nghị chỉ đạt được một tuyên bố chung chủ yếu mang tính hình thức. Điều này không chỉ ảnh hưởng tới hình ảnh một EU đồng nhất mà còn là phép thử cho tầm nhìn chiến lược của liên minh trong thời gian tới.