Đây là nhận định được đưa ra tại hội thảo “Liên kết phát triển du lịch gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa, lịch sử cách mạng Chiến khu Việt Bắc”, do Hội đồng Dân tộc của Quốc hội phối hợp Viện Kinh tế Văn hóa (thuộc Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam) tổ chức ngày 2/8 tại Nhà Quốc hội, thủ đô Hà Nội.

Hội thảo thu hút sự tham gia của hơn 120 đại biểu là đại diện các bộ, ban, ngành, các đại biểu Quốc hội, các nhà khoa học, chuyên gia, cùng đại diện của 6 tỉnh vùng Chiến khu Việt Bắc và các địa phương.

Với 23 tham luận, hội thảo đóng góp nhiều sáng kiến, ý tưởng trong việc bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa, lịch sử cách mạng Chiến khu Việt Bắc để phát triển du lịch nói riêng và bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số nói chung, góp phần thực hiện có hiệu quả nội dung Dự án 6 của Chương trình mục tiêu quốc gia “Phát triển kinh tế xã hội đồng bào các dân tộc thiểu số miền núi” tại các tỉnh vùng Chiến khu Việt Bắc.

Phát huy thế mạnh du lịch Việt Bắc

Phát biểu khai mạc hội thảo, đồng chí Y Thanh Hà Niê Kđăm, Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội nhấn mạnh, với bề dày truyền thống lịch sử cách mạng hào hùng, Chiến khu Việt Bắc lưu giữ hệ thống hơn 1.000 di tích lịch sử, văn hóa và danh thắng, cùng các di tích cách mạng với các địa danh gắn liền với lịch sử hào hùng của Việt Nam trong giai đoạn kháng chiến chống Pháp, có giá trị ý nghĩa sâu sắc về nhiều mặt.

Mặt khác, những giá trị văn hóa đặc sắc trong đời sống, văn hóa, tín ngưỡng Chiến khu Việt Bắc khiến khu vực này càng thêm hấp dẫn. Đặc biệt, đối với ngành du lịch, những giá trị này đã và đang trở thành một nguồn lực to lớn để khai thác phát triển du lịch đóng góp vào công cuộc bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số, từ đó phát triển kinh tế xã hội đồng bào các dân tộc miền núi tại các tỉnh Chiến khu Việt Bắc.

Bà Trần Thị Hoa Ry, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội nêu rõ, 6 tỉnh vùng Chiến khu Việt Bắc nói chung và các địa phương vùng chiến khu cách mạng - “Thủ đô kháng chiến” (ATK) nói riêng có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng về quân sự, kinh tế, chính trị, xã hội, một vùng đất trung kiên, nghĩa tình với “Chính phủ kháng chiến”, với “Bộ đội Cụ Hồ”, có đóng góp to lớn cho kháng chiến thành công.

Với tiềm năng, thế mạnh của mình, ở cấp độ khác nhau, các địa phương vùng Chiến khu Việt Bắc đều xác định phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế quan trọng, hướng đến là ngành kinh tế mũi nhọn, khâu đột phá để phát triển kinh tế-xã hội địa phương. Đặc biệt, sau khi có Nghị quyết 08 của Bộ Chính trị về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, Tỉnh ủy các tỉnh đã ban hành Nghị quyết về phát triển du lịch, nhằm đưa ngành du lịch ở mỗi địa phương phát triển tương xứng với tiềm năng thế mạnh, góp phần đưa du lịch toàn vùng phát triển lên tầm cao mới.

Tuy nhiên, ý kiến các đại biểu tại hội thảo cũng chỉ ra, du lịch Việt Bắc trong những năm qua dù đã đạt được một số kết quả khả quan, tốc độ tăng trưởng khá cao cùng với sự hình thành một số địa bàn du lịch trọng điểm, song du lịch vùng thời gian qua phát triển chủ yếu dựa vào việc khai thác các tài nguyên du lịch sẵn có của mỗi địa phương, các sản phẩm du lịch chưa được đầu tư nhiều, nên còn khá đơn điệu và trùng lặp ở nhiều địa phương, thiếu dịch vụ bổ sung.

Bên cạnh đó, công tác liên kết hợp tác, xúc tiến quảng bá và đào tạo nguồn nhân lực du lịch còn hạn chế, chưa hiệu quả. Hoạt động liên kết giữa các địa phương trong vùng còn lỏng lẻo, thiếu hiệu quả nên năng lực cạnh tranh còn thấp và không phát huy được tổng thể lợi thế về tài nguyên để phát triển du lịch.

Thúc đẩy liên kết vùng

Các đại biểu cũng chỉ ra nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên, trong đó nguyên nhân chính là chưa khơi dậy, khai thác, phát huy hết các tiềm năng, thế mạnh, cũng như chưa có sự kết nối, liên kết mạnh mẽ để phát triển du lịch giữa các địa phương trong và ngoài khu vực.

Theo các chuyên gia, việc liên kết này đối với trường hợp cụ thể của các tỉnh trong vùng là rất phù hợp và tạo nhiều cơ hội để phát triển du lịch, do vị trí địa lý tiếp giáp cận kề, giao thông kết nối thuận tiện, sản phẩm du lịch bổ trợ cho nhau.

Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Trần Thị Hoa Ry cho rằng, muốn liên kết, hợp tác có hiệu quả trong phát triển du lịch vùng Chiến khu Việt Bắc, thì trước hết việc liên kết và hợp tác giữa các tỉnh trong nội vùng có ý nghĩa quan trọng hàng đầu, nhằm phát huy được các lợi thế so sánh của mỗi địa phương về tiềm năng và các nguồn lực phát triển du lịch, đồng thời bổ sung, khắc phục cho nhau những hạn chế trong phát triển.

Thông qua việc liên kết, hợp tác sẽ làm phong phú và đa dạng hóa các sản phẩm du lịch, tạo ra những sản phẩm du lịch đặc thù, có chất lượng cao cho toàn vùng, từ đó tăng cường khả năng cạnh tranh và những lợi thế trong phát triển du lịch của vùng Chiến khu Việt Bắc.

Đồng quan điểm, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Cường, nguyên Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, nhấn mạnh phải xác định liên kết vùng là chìa khóa cho phát triển du lịch vùng Chiến khu Việt Bắc, trong đó tập trung vào hoạch định sản phẩm chủ lực cho toàn vùng.

Theo đó, cần xác định sản phẩm đặc trưng, đích thực của vùng mà không nơi nào khác có, đó là các di tích văn hóa, lịch sử cách mạng, địa chất (công viên địa chất), nông nghiệp nông thôn (sản phẩm OCOP, trong đó có trên 600 sản phẩm đạt 3 sao, 4 sản phẩm 5 sao), đồng thời gắn các sản phẩm này với văn hóa lễ hội trong vùng.

Liên quan vấn đề này, Tiến sĩ Nguyễn Trùng Khánh, Tổng Cục trưởng Tổng Cục Du lịch cho rằng, công tác xây dựng sản phẩm cần được đặc biệt quan tâm để hình thành và phát triển những sản phẩm du lịch văn hóa có chất lượng; kết nối các điểm di tích văn hóa, lịch sử cách mạng để xây dựng và phát triển các tuyến điểm du lịch đặc trưng của vùng, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho việc khai thác kết hợp với các loại hình du lịch khác nhau, như du lịch tâm linh, du lịch làng nghề, sinh thái, cộng đồng, du lịch nông nghiệp… theo hướng du lịch xanh, nhằm đa dạng hóa các sản phẩm du lịch, làm tăng sự hấp dẫn đối với khách du lịch.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Đức Thanh, một trong các giải pháp hữu hiệu để phát triển du lịch gắn với gắn với bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa, lịch sử cách mạng là liên kết, trước hết là liên kết giữa du lịch và ngành văn hóa. Ngành du lịch và văn hóa cần phối kết hợp tổ chức hoạt động xúc tiến quảng bá các giá trị của di sản, thu hút khách du lịch. Các điểm tham quan, điểm du lịch di sản cũng cần liên kết với các doanh nghiệp lữ hành ở các đô thị lớn xây dựng các chương trình du lịch về nguồn, chương trình du lịch hoài niệm như là những sản phẩm du lịch đặc trưng.

Ngoài ra, cần liên kết nội vùng giữa các điểm tham quan du lịch di sản để tạo thành các chương trình du lịch chuyên biệt, như các chương trình du lịch dành cho học sinh, sinh viên, cho quân nhân, cho cán bộ, đảng viên. Việc liên kết giữa các điểm tham quan di sản với các hoạt động văn hóa địa phương, giao lưu với người dân địa phương, đặc biệt là với già làng trưởng bản, những nhân chứng sống có những kỷ niệm liên quan các di tích lịch sử cách mạng cũng sẽ làm tăng sự hấp dẫn của các chương trình du lịch di sản.