Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành nội dung thảo luận sáng 3/6. (Ảnh: DUY LINH)

Sáng 3/6, tại Phiên họp thứ 46, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân.

Vấn đề mới, khó, chưa có tiền lệ ở Việt Nam

Báo cáo tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Bộ Chính trị và tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Tòa án nhân dân tối cao đã chỉnh lý, bổ sung quy định về “Tòa án chuyên biệt” trong hệ thống tổ chức của Tòa án nhân dân tại Điều 4 của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân; giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định thành lập, giải thể, quy định phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ của Tòa án chuyên biệt theo đề nghị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao.

Đồng thời, bổ sung nội dung sửa đổi Điều 62 của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân quy định “nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức bộ máy của Tòa án chuyên biệt; trình tự, thủ tục tố tụng; tiếng nói, chữ viết dùng trong tố tụng; việc áp dụng pháp luật tại Tòa án chuyên biệt; Thẩm phán xét xử tại Tòa án chuyên biệt và các nội dung có liên quan đến tổ chức và hoạt động của Tòa án chuyên biệt do Quốc hội quy định”.

Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nhận thấy, việc thành lập, tổ chức và hoạt động của Tòa án chuyên biệt thuộc Trung tâm Tài chính quốc tế tại Việt Nam là vấn đề mới, khó, chưa có tiền lệ ở Việt Nam.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng. (Ảnh: DUY LINH)

Hơn nữa, để bảo đảm tính cạnh tranh và theo thông lệ quốc tế, các quy định về tổ chức, hoạt động, thẩm quyền tố tụng và pháp luật áp dụng của Tòa án chuyên biệt này dự kiến hoàn toàn khác với các tòa án nhân dân hiện nay (như việc áp dụng các nguyên tắc của hệ thống thông luật; xét xử, tranh tụng bằng tiếng Anh; có thể mời thẩm phán nước ngoài tham gia xét xử…) và phải do Quốc hội quy định vì liên quan đến trình tự, thủ tục tố tụng tư pháp, quyền con người, quyền tài sản của các bên.

Trong khi đó, Tòa án nhân dân tối cao mới bắt đầu triển khai nghiên cứu vấn đề này theo chỉ đạo của cấp có thẩm quyền; đồng thời, dự thảo luật được xem xét thông qua tại Kỳ họp thứ 9 theo trình tự, thủ tục rút gọn, thời gian từ nay đến khi Quốc hội xem xét, thông qua không còn nhiều.

Vì vậy, để kịp thời thể chế hóa ý kiến chỉ đạo của Bộ Chính trị, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cơ bản thống nhất với đề xuất của Tòa án nhân dân tối cao chỉ quy định trong Luật Tổ chức Tòa án nhân dân một số vấn đề cơ bản có tính nguyên tắc, định hướng về Tòa án chuyên biệt thuộc Trung tâm Tài chính quốc tế, còn các nội dung cụ thể sẽ được Tòa án nhân dân tối cao tiếp tục nghiên cứu, trình Quốc hội quy định sau.

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Lê Minh Trí. (Ảnh: DUY LINH)

Báo cáo giải trình thêm, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Lê Minh Trí cho biết, sau khi có chủ trương của cấp có thẩm quyền, Chính phủ đang khẩn trương triển khai Trung tâm Tài chính quốc tế ở Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng. Trung tâm này phải phù hợp với luật pháp Việt Nam do Quốc hội quy định, hơn nữa do có tính đặc thù nên cần khẩn trương xây dựng luật riêng, chứ không thể sửa các luật khác.

Theo Chánh án Lê Minh Trí, Tòa án nhân dân tối cao đang tổ chức khảo sát, nghiên cứu kinh nghiệm ở một số nước để nhanh chóng báo cáo Bộ Chính trị. Trước mắt quy định trong hệ thống tổ chức tòa án có Tòa án chuyên biệt thuộc trung tâm tài chính quốc tế, còn nội dung chi tiết giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định và quyết định.

Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản tán thành với đề xuất trên, quy định trong Luật Tổ chức Tòa án nhân dân một số vấn đề cơ bản có tính nguyên tắc, định hướng về Tòa án chuyên biệt thuộc Trung tâm Tài chính quốc tế, còn các nội dung cụ thể sẽ được Tòa án nhân dân tối cao tiếp tục nghiên cứu, trình Quốc hội quy định sau.

Cần có kế hoạch chủ động xử lý tài sản dôi dư sau sắp xếp

Phát biểu ý kiến tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đồng tình cao với việc sửa đổi, bổ sung luật lần này nhằm phục vụ tinh gọn bộ máy; đề nghị làm rõ các quy định về thẩm quyền của Tòa án nhân dân khu vực, đặc biệt là quy định chuyển tiếp để bảo đảm quá trình chuyển giao nhiệm vụ, quyền hạn, hồ sơ diễn ra thông suốt, không làm ảnh hưởng tới quyền lợi của các tổ chức, cá nhân.

Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý cần chú trọng xử lý tài sản, cơ sở vật chất hiện có; quan tâm đầu tư cơ sở, trang thiết bị hiện đại cho bộ máy sau sắp xếp; đào tạo đội ngũ thẩm phán có tâm, có tầm, có tài, có đức để đáp ứng yêu cầu xử án trong tình hình hiện nay, tạo niềm tin của người dân, doanh nghiệp.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu ý kiến. (Ảnh: DUY LINH)

Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sắp xếp tổ chức bộ máy, tài sản của tòa án tới đây, Chủ tịch Quốc hội cho biết, Tổng Bí thư Tô Lâm vừa có bài viết “Thực hành tiết kiệm”, trong đó chỉ rõ tiết kiệm và chống lãng phí là hai thành tố gắn bó hữu cơ, là hai trụ cột để đi tới thịnh vượng, giàu có.

Vừa qua, báo chí phản ánh sau sắp xếp đơn vị hành chính giai đoạn 1 thì nhiều trụ sở công bỏ hoang, chưa bán, chưa đưa vào vận hành sử dụng.

Bày tỏ bản thân hết sức lo lắng, Chủ tịch Quốc hội cho hay, tới đây sắp xếp bộ máy không chỉ riêng tòa án mà cả các cơ quan khác nếu không có kế hoạch chủ động sử dụng ngay thì sẽ có nhiều cơ sở, trụ sở, tài sản bị lãng phí.

“Chỗ mới thì thiếu mà chỗ cũ thì lại sử dụng không hết. Đây là vấn đề chúng ta phải hết sức tính toán”, Chủ tịch Quốc hội lưu ý.