Thủ tướng Nhật Bản Suga Yoshihide (trái) và Tổng thống Mỹ Joe Biden tại Vườn hồng, Nhà Trắng.

Đúng với dự đoán ban đầu, Thủ tướng S.Yoshihide và Tổng thống J.Biden đã đạt được sự đồng thuận trong nhiều lĩnh vực nhằm tăng cường liên kết kinh tế, an ninh giữa hai nước và thúc đẩy hợp tác để đối phó với các thách thức an ninh đang nổi lên trong khu vực.

Hai nhà lãnh đạo đặc biệt quan tâm tới các vấn đề an ninh trên biển, hiện thực hóa sáng kiến xây dựng khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở, nhất trí tiếp tục hợp tác với các đồng minh và các đối tác, trong đó có Australia và Ấn Độ trong khuôn khổ nhóm Bộ tứ (Quad). Hai bên cũng đề cập tới vấn đề hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên, thừa nhận hợp tác ba bên với Hàn Quốc là cực kỳ quan trọng đối với an ninh và thịnh vượng của hai nước. Bên cạnh đó, nỗ lực khống chế dịch Covid-19, chống biến đổi khí hậu, phát triển cơ sở hạ tầng và xây dựng chuỗi cung ứng không phụ thuộc vào bất cứ quốc gia nào… cũng được đề cập tới trong chương trình nghị sự.

Kể từ khi nhậm chức hồi cuối tháng 1, Tổng thống J.Biden đã chủ trương củng cố quan hệ với các đồng minh và đối tác thân cận trên toàn thế giới trong đó có Nhật Bản, một trong những đồng minh gần gũi nhất của Mỹ ở châu Á. Trước thềm chuyến thăm của Thủ tướng Suga Yoshihide, Mỹ cũng đã có một loạt các cuộc tiếp xúc với Nhật Bản, bao gồm chuyến thăm Nhật của Ngoại trưởng Antony Blinken và Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin. Bên cạnh đó, thời gian gần đây, tiếng nói của Nhật Bản ngày càng gia tăng trên các diễn đàn khu vực và quốc tế như: Vai trò dẫn dắt trong đàm phán Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP), hay thúc đẩy sự phối hợp chiến lược trong khuôn khổ nhóm Bộ tứ cùng Ấn Độ, Australia và Mỹ.

Mặc dù kết quả cuộc hội đàm giữa Tổng thống Mỹ J.Biden và Thủ tướng Nhật Bản S.Yoshihide nhận được nhiều đánh giá tích cực, song theo giới phân tích, quan hệ hai bên vẫn tồn tại một số thách thức do ảnh hưởng bởi những hệ lụy mà chính quyền Tổng thống Donald Trump để lại.

Thứ nhất, hai nước đang phải giải quyết những khác biệt liên quan tới chính sách thương mại, thuế quan và việc áp dụng các rào cản phi thuế quan lên hàng hóa xuất khẩu của nhau, sau khi cựu Tổng thống D.Trump áp thuế lên tới 25% đối với mặt hàng nhôm nhập khẩu từ Nhật Bản. Tiếp theo, hai nước cần giải quyết dứt điểm việc chia sẻ kinh phí cho việc đồn trú của binh sĩ Mỹ tại Nhật Bản. Mới đây, Mỹ và Nhật Bản đã đạt được thỏa thuận cho năm tài khóa 2021, nhưng sẽ phải sớm bước vào quá trình đàm phán không ít khó khăn cho năm tài khóa 2022 trở đi. Ngoài ra, Mỹ cũng phải quan tâm giải quyết yêu cầu của Nhật Bản liên quan tới việc tái bố trí lực lượng nhằm giảm thiểu tác động môi trường và cuộc sống của người dân địa phương.

Tuy nhiên, từ những thiện chí thể hiện trong cuộc hội đàm trực tiếp đầu tiên giữa Tổng thống J.Biden và Thủ tướng S.Yoshihide, dư luận thế giới tin tưởng “kỷ nguyên mới của quan hệ Nhật Bản - Mỹ” đã bắt đầu. Nói cách khác, hai bên đã “làm mới” quan hệ đồng minh thông qua những cam kết hợp tác song phương và đa phương.

Bên cạnh đó, việc Thủ tướng Nhật Bản là nhà lãnh đạo nước ngoài đầu tiên gặp trực tiếp Tổng thống Mỹ kể từ khi ông J.Biden nhậm chức được coi là một tín hiệu cho thấy Washington đang đặt ưu tiên hàng đầu trong chính sách ngoại giao vào khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.