Đại biểu Quốc hội Âu Thị Mai (Tuyên Quang) chất vấn Bộ trưởng Kế hoạch và đầu tư về giải pháp thúc đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công. Ảnh: LINH NGUYÊN

Cần nhiều giải pháp để giải quyết tận gốc vấn đề

Dẫn báo cáo của Chính phủ đến ngày 31/10/2021, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công cũng như việc giải ngân vốn ODA còn đạt thấp so với kế hoạch, đại biểu Quốc hội Âu Thị Mai (Tuyên Quang) đề nghị Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư cho biết nguyên nhân của việc giải ngân chậm và giải pháp gì để thúc đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công năm 2021 và những năm tiếp theo.

Trả lời đại biểu, Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, tình trạng giải ngân vốn đầu tư công là một vấn đề được rất nhiều đại biểu Quốc hội, cử tri cả nước quan tâm và cũng đã được nêu tại rất nhiều tại các kỳ họp của Quốc hội. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan, các vấn đề vẫn chưa được giải quyết một cách triệt để và tỷ lệ giải ngân vẫn rất thấp, đặc biệt là năm nay.

Thứ nhất, do công tác chuẩn bị dự án rất kém, chất lượng không cao, mang tính hình thức nhiều, sau khi được chấp thuận, chủ trương thì mới bắt đầu thực hiện một cách thực tế và lúc đó lại mất thời gian để "điều chỉnh đi, điều chỉnh lại", mất rất nhiều thời gian.

Thứ hai, về giải phóng mặt bằng. “Đây cũng là câu chuyện muôn thuở mà chưa thể giải quyết ngay được nếu các quyết định của Luật Đất đai không giải quyết triệt để thì công tác giải phóng mặt bằng không giải quyết được. Thực tế cho thấy, quá trình thực hiện bị vướng mắc về nguồn gốc đất đai, giá đền bù, tranh chấp, khiếu kiện, ý thức người dân, các công tác đấu thầu, không được bố trí vốn đối ứng …”, Bộ trưởng trình bày.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội, chiều 11/11. Ảnh: LINH NGUYÊN 

Theo ông Dũng, riêng năm 2021, có những nguyên nhân khách quan là do ảnh hưởng của dịch Covid-19, phải giãn cách xã hội ảnh hưởng nhiều các vấn đề về nhân công, thiếu lao động, chi phí tăng cao và các nguyên vật liệu cũng tăng cao. Đây cũng là năm đầu thực hiện kế hoạch đầu tư công trung hạn.

Tuy nhiên, ông Dũng cũng thẳng thắn nhìn nhận, khâu tổ chức thực hiện hiện nay vẫn là khâu yếu, toàn bộ vấn đề từ thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư, tất cả các nhóm A,B, C đã phân cấp cho địa phương, thẩm định nguồn vốn và khả năng cân đối vốn đã phân cấp cho địa phương.

Về giải pháp trong thời gian tới, ông Dũng cho rằng, cần phải thực hiện quyết liệt hơn, nghiêm túc hơn các nghị quyết của Chính phủ, đặc biệt là Nghị quyết 63 để đẩy nhanh tiến độ giải ngân. Cùng với đó, là trách nhiệm người đừng đầu phải làm tốt công tác chuẩn bị đầu tư, giải phóng mặt bằng để đấu thầu phải làm nhanh hơn. Tổ công tác đặc biệt của Thủ tướng cũng phải phát huy tinh thần để hướng dẫn, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc kịp thời.

“Bộ cũng đang rà soát lại vướng mắc trong sửa các luật sắp tới, tiếp tục hoàn thiện thể chế liên quan đến giải ngân vốn đầu tư công. Tuy nhiên, các địa phương và các bộ, ngành phải nghiêm túc thực hiện theo đúng quy định thì mới giải quyết tận gốc của vấn đề”, ông Dũng cho biết.

Sẽ rà soát các dự án ODA kém hiệu quả, lãng phí

Trả lời đại biểu Quốc hội Trần Quang Minh (Quảng Bình) về việc sử dụng vốn đầu tư phát triển và đặc biệt là sử dụng vốn ODA trong thời gian vừa qua chưa hiệu quả, lãng phí, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng, đối với một số dự án ODA, ngoài việc phải thực hiện các thủ tục theo quy trình, thủ tục và pháp luật trong nước còn phải làm thêm các quy trình, thủ tục của nhà tài trợ.

 Đại biểu Quốc hội Trần Quang Minh (Quảng Bình). Ảnh: LINH NGUYÊN

Như vậy, phải làm đồng thời hai việc, mà mỗi việc lại mất rất nhiều thời gian, nhất là thời gian trong giãn cách vừa qua thì chỉ một thay đổi nhỏ như thay đổi tên, địa giới, phạm vi diện tích… cũng rất khó thực hiện.

Tiếp đó là vấn đề về lao động và chuyên gia lao động. “Lao động ở các dự án này phải có giấy phép, chuyên gia thì phải có xác nhận tư cách chuyên gia. Những “động tác” này đều phải làm các thủ tục xong mới làm được. Thế nên các dự án ODA hiện nay đang giải ngân rất chậm”, ông Dũng lý giải.

Thêm vào đó, các nguyên nhân như khâu nhập khẩu máy móc gặp khó khăn hay chuyên gia lao động bị cách ly, không được di chuyển giữa địa phương này đến địa phương kia… càng khiến tốc độ giải ngân các dự án có vốn ODA thấp. Ngoài ra, có một số dự án ODA do triển khai, lựa chọn và tổ chức thực hiện chưa tốt dẫn đến lãng phí.

Ông Dũng cho biết, thời gian tới, Bộ sẽ cùng với các ngành, địa phương rà soát lại những dự án nào có vướng mắc có thể tháo gỡ nhằm thúc đẩy tiến độ, bảo đảm hiệu quả. Những dự án nào không thực sự hiệu quả, không còn phù hợp sẽ bàn với nhà tài trợ để "đóng" các dự án này, không để kéo dài và lãng phí.

Về việc ưu tiên cho các tỉnh và vùng đang khó khăn có thể thu hút vốn đầu tư phát triển tốt hơn, ông Dũng cho biết cần phải giải quyết một số vấn đề. Thứ nhất, quy hoạch phải thật tốt. “Hiện nay, chúng ta đang lập quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch vùng. Trên cơ sở đó sẽ đang xây dựng các quy hoạch cấp tỉnh”, ông Dũng thông tin.

Quang cảnh phiên chất vấn chiều 11/11. Ảnh: LINH NGUYÊN 

Thứ hai, vấn đề hạ tầng cần được đầu tư đồng bộ và nâng cao sức cạnh tranh.

Thứ ba, phải chuẩn bị sẵn quỹ đất, mặt bằng.

Bên cạnh đó, những vấn đề về nguồn lực, môi trường đầu tư, cải cách thủ tục hành chính, ông Dũng bày tỏ tự tin có thể làm được và có thể tạo điều kiện thuận lợi thu hút đầu tư cho các địa phương, vùng miền kém phát triển, từ đó có thể cân bằng phát triển hơn giữa các vùng miền...

Đối với các địa phương, các vùng miền có lợi thế cạnh tranh, có thể phát triển nhanh hơn, ông Dũng cho biết sẽ báo cáo Chính phủ để trình Quốc hội xem xét nghiên cứu có cơ chế sách chung, riêng cho từng vùng, từng địa phương.