Ủy ban Chứng khoán Nhà nước làm việc và trao đổi thông tin với đoàn công tác của FTSE Russell và Morgan Stanley về việc nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam tháng 11/2024. Ảnh: UBCKNN

Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã tổ chức nhiều buổi làm việc, trao đổi, đối thoại với các tổ chức tài chính và xếp hạng quốc tế như Ngân hàng Thế giới (WB), MSCI, FTSE Russell, Hiệp hội Lưu ký toàn cầu (AGC), Hiệp hội các thị trường tài chính và ngành chứng khoán châu Á (ASIFMA); các tổ chức này đều đánh giá cao những nỗ lực cải cách của Việt Nam.

Nhằm tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động giao dịch của nhà đầu tư nước ngoài tại Việt Nam hướng đến mục tiêu nâng hạng thị trường chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước sẽ tiếp tục triển khai một số nội dung cụ thể trong năm 2025.

Thứ nhất, về công bố thông tin của nhà đầu tư tổ chức nước ngoài không thực hiện mua lại, theo quy định tại Thông tư 68, trường hợp nhà đầu tư tổ chức nước ngoài không thực hiện mua lại cổ phiếu, công ty chứng khoán nơi nhà đầu tư tổ chức nước ngoài đặt lệnh sẽ công bố thông tin về giao dịch không thanh toán của nhà đầu tư tổ chức nước ngoài trong đó gồm cả thông tin đại diện có thẩm quyền của tổ chức đầu tư nước ngoài. Phía FTSE Russell đề xuất chỉ công bố thông tin về tổ chức không thanh toán giao dịch, không cần công bố thông tin người đại diện của tổ chức. Do đó, Ủy ban Chứng khoán nhà nước đang xem xét sửa đổi phụ lục công bố thông tin của Thông tư theo hướng loại bỏ yêu cầu công bố danh tính đại diện có thẩm quyền.

Thứ hai, việc triển khai giao dịch không có tiền trước (NPF) vẫn tồn tại một số bất cập khi mỗi công ty chứng khoán áp dụng cách xử lý khác nhau, chẳng hạn như danh mục chứng khoán bị hạn chế tại một số công ty chứng khoán, sự khác biệt trong cách xác định số tiền phải có khi đặt lệnh, cũng như quy trình xử lý giao dịch lỗi (fail trade). Ủy ban Chứng khoán nhà nước đã trao đổi với các công ty chứng khoán để thống nhất cách thức xử lý, hạn chế tối đa sự khác biệt nhằm tạo sự đồng nhất trên thị trường.

Thứ ba, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cũng đề ra các giải pháp để giữ room ngoại khi thực hiện giao dịch mua lại cổ phiếu. Theo Thông tư 68, khi công ty chứng khoán dùng tiền để thanh toán giao dịch NPF mà nhà đầu tư có tổ chức nước ngoài thiếu tiền thì chứng khoán được hạch toán vào tài khoản tự doanh của công ty chứng khoán; phần room ngoại trống ra sẽ có thể bị mua hết, dẫn tới việc nhà đầu tư có tổ chức nước ngoài không thực hiện được giao dịch mua lại. Do đó, nhà đầu tư có tổ chức nước ngoài đề xuất được giữ room ngoại để nhà đầu tư có tổ chức nước ngoài thực hiện được giao dịch mua lại. Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, các Sở giao dịch chứng khoán, VSDC đã triển khai hệ thống KRX sau khi các thành viên kiểm thử, dự kiến thời gian vận hành tháng 5 hoặc tháng 6/2025. Dự kiến, hệ thống KRX sẽ cho phép giữ room đến thời điểm tới T+3.

Thứ tư, Ủy ban Chứng khoán nhà nước cũng đang nỗ lực để triển khai hệ thống giao tiếp điện tử giữa các công ty chứng khoán và ngân hàng lưu ký (STP).

Nhiệm vụ đặt ra là xây dựng hệ thống trao đổi thông tin giữa ngân hàng lưu ký và công ty chứng khoán phục vụ hoạt động giao dịch chứng khoán của nhà đầu tư mở tài khoản lưu ký tại các ngân hàng lưu ký (hệ thống STP). Ngoài ra, VSDC cũng lên kế hoạch để nâng cấp hệ thống này sử dụng điện chuẩn SWIFT trong thời hạn 1 năm. Để thực hiện mục tiêu này, VSDC đã hoàn thành bổ sung chức năng mới trên Cổng giao tiếp điện tử hiện tại cho các công ty chứng khoán và ngân hàng lưu ký sử dụng để thực hiện trao đổi thông tin phục vụ hoạt động giao dịch chứng khoán của nhà đầu tư mở tài khoản lưu ký tại các ngân hàng lưu ký. Hiện tại, hệ thống cơ bản đã hoàn thành, VSDC đã tiến hành test với các thành viên thị trường và sẽ đưa vào vận hành trong tháng 3/2025.

Thứ năm, để bảo đảm tính minh bạch và chuẩn bị cho hệ thống KRX, các Sở Giao dịch Chứng khoán và VSDC sẽ công bố đầy đủ các tính năng cải tiến và điểm khác biệt của hệ thống trước khi triển khai chính thức. Thời gian công bố dự kiến vào tháng 4/2025.

Thứ sáu là việc triển khai tài khoản giao dịch tổng (OTA - Omnibus trading account). Đây là tài khoản cho phép công ty quản lý quỹ thực hiện mua/bán chứng khoán đồng thời cho tất cả các quỹ công ty đó quản lý mà không cần đặt lệnh riêng lẻ cho từng quỹ. Việc triển khai tài khoản giao dịch tổng sẽ giúp nhà đầu tư tổ chức nước ngoài và các công ty quản lý quỹ đơn giản hóa quy trình giao dịch và bảo đảm khớp lệnh ở cùng một mức giá. Ủy ban Chứng khoán nhà nước đang nghiên cứu triển khai, trước mắt áp dụng cho các quỹ đầu tư nước ngoài. Trước tháng 8/2025, Ủy ban Chứng khoán nhà nước sẽ xem xét sửa đổi, bổ sung Thông tư 120/2020/TT-BTC để bổ sung quy định về tài khoản tổng và làm rõ quy trình phân bổ lệnh giao dịch tổng.

Thứ bảy, cơ quan chức năng cũng đang hướng đến việc triển khai cơ chế thanh toán đối tác bù trừ trung tâm (CCP - Central Counterparty) nhằm tăng cường tính an toàn và hiệu quả trong giao dịch. Một số công việc cần thực hiện gồm thành lập công ty con của VSDC, hoàn thiện quy trình thanh toán giữa VSDC và thành viên, đồng thời cho phép ngân hàng thương mại trở thành thành viên bù trừ. Cơ chế này dự kiến sẽ được triển khai trong năm 2026, sau khi Ngân hàng Nhà nước cấp phép cho các ngân hàng tham gia.

Thứ tám, để hỗ trợ việc nâng hạng thị trường chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cũng đang thành lập nhóm đối thoại chính sách nhằm trao đổi với các cơ quan quản lý về những khó khăn mà nhà đầu tư nước ngoài đang gặp phải. Nhóm đối thoại này sẽ bao gồm đại diện Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, chuyên gia, quỹ đầu tư, tổ chức đầu tư quốc tế, một số công ty chứng khoán và ngân hàng lưu ký. Theo thông tin từ Ủy ban chứng khoán nhà nước, nhóm sẽ chính thức hoạt động từ tháng 3/2025.

Cuối cùng, nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho nhà đầu tư nước ngoài, Ngân hàng Nhà nước đang xây dựng Thông tư thay thế Thông tư 05/2014/TT-NHNN để đơn giản hóa và rút ngắn thời gian mở tài khoản vốn đầu tư gián tiếp. Việc sửa đổi này dự kiến sẽ hoàn tất trong tháng 3/2025.