Giúp vượt qua bất định và thay đổi

Tuần này, mời bạn đọc cuốn Ánh sáng trong ta của Michelle Obama, cựu Đệ nhất phu nhân Hoa Kỳ. Sách do Lê Thanh Hà dịch, Nhà xuất bản Dân trí phát hành tại Việt Nam tháng 4/2025.

Không giống cuốn hồi ký nổi tiếng Becoming đã xuất bản trước đó, cuốn sách này của Michelle Obama hướng tới việc chia sẻ công cụ, thói quen, nguyên tắc giúp chúng ta vượt qua sự bất định và thay đổi. Bà trích dẫn các nguyên tắc riêng dành cho mình. Như ở chương đầu Sức mạnh từ những điều nhỏ bé, Michelle Obama chia sẻ cảm giác bị quá tải trong thời kỳ khủng hoảng (đại dịch COVID-19, tình trạng bất ổn xã hội) khi “mọi thứ đều lớn, mọi thứ đều hệ trọng. Bà dùng hình ảnh đan len như một phép ẩn dụ và công cụ thực tế: khi tâm trí quá rối loạn, việc làm một điều rất nhỏ giúp lấy lại bình tĩnh, kết nối với bản thân và công việc thủ công. Với bà, làm một điều nhỏ và hoàn thành nó cũng rất có ý nghĩa, giúp quay lại với năng lượng, tăng khả năng đối diện với những thứ lớn hơn.

Cuốn sách hướng tới việc chia sẻ công cụ, nguyên tắc giúp vượat qua sự bất định và thay đổi.

Đọc sách, bạn sẽ thấy nhiều trang như những bài học cho riêng mình. Ví dụ chương Bắt đầu bằng sự tử tế, kể về một phụ nữ tên Ron, mỗi sáng thức dậy và chào thân thiện với chính mình trong gương, sự bắt đầu ngày mới bằng sự tử tế với bản thân. Trong cuộc sống hằng ngày, chúng ta rất thường bị áp lực từ công việc, từ bản thân, từ người khác. Việc tử tế với bản thân và người khác, sẽ đặt nền móng cho những hành động tích cực, và điều đó sẽ tạo nên sự khác biệt.

Có những trang sách nhắc đến Donald Trump - người kế nhiệm của Barack Obama - khá thận trọng nhưng sâu sắc. Michelle không nhắc nhiều, nhưng ám chỉ rất rõ khi nói người kế nhiệm “với một tầm nhìn khác biệt sâu sắc về vai trò của lãnh đạo”; “thời kỳ mà lòng tốt và sự thật bị xem nhẹ”; “thiếu lòng trắc ẩn”, “những năm tháng mà nhiều người cảm thấy như ánh sáng bị dập tắt”.  

Ta nhận được thông điệp chính: cần giữ vững nhân cách dù người khác không như thế. Bà cho rằng dù đối phương có thể hành xử cay nghiệt, bạn vẫn có quyền chọn cách cư xử khác: Khi họ đi thấp, ta đi cao. Đây là triết lý mà bà khẳng định nhiều lần trong cuốn sách: ánh sáng trong ta càng phải được gìn giữ khi xung quanh trở nên tối. Bà thừa nhận rằng, khi chứng kiến sự thay đổi chính trị và thái độ của một số lãnh đạo mới, bà cảm thấy lo lắng, buồn bã, thậm chí mất phương hướng. Nhưng thay vì chìm trong thất vọng, bà chọn cách bước lùi lại, nhìn vào điều mình có thể kiểm soát như lòng tin, gia đình, tình bạn, công việc ý nghĩa.

Michelle Obama còn mời gọi độc giả tự soi mình: nếu chúng ta thất vọng về những người cầm quyền, thì liệu mỗi cá nhân đã sống “có ánh sáng” hay chưa? Theo bà, dù trong bất kỳ bối cảnh nào, sự cao thượng, tử tế và lương tri vẫn là điểm tựa. Khi cảm thấy thất vọng với người lãnh đạo, xã hội hay môi trường xung quanh, hãy bắt đầu từ bản thân - như bà từng khuyên: “bắt đầu bằng sự tử tế”.
Cuốn sách không hẳn là một cẩm nang hoàn hảo với mọi lời giải, nhưng là lời khuyên nhẹ nhàng, chân thành để mỗi người tìm lại nguồn lực nội tại và kết nối với cộng đồng. Việc bạn có thể “lấy” từ sách nhiều hay ít phụ thuộc vào việc bạn có tự phản chiếu chính mình và áp dụng vào cuộc sống mình hay không.