Xứ Tuyên qua lăng kính hội họa

Với bút pháp tài hoa và sức sáng tạo không ngừng, các họa sỹ đã chuyển tải tình yêu của mình với Tuyên Quang vào từng tác phẩm hội họa. Những khoảnh khắc ấn tượng nhất về núi non hùng vĩ, văn hóa bản địa và con người xứ Tuyên đã được “kể lại” một cách chân thực qua ngôn ngữ của sắc màu, mang đến cho người xem những cảm nhận sâu sắc về vẻ đẹp của mảnh đất này.

Thiên nhiên tươi đẹp

Hội họa Tuyên Quang đã thành công khi khắc họa một bức chân dung thiên nhiên tuyệt đẹp, phản ánh trọn vẹn sự phong phú và đa dạng của mảnh đất này. Vẻ đẹp ấy không đơn điệu, mà lúc hiện lên đầy thơ mộng, trữ tình, lúc lại mang vẻ đẹp hùng vĩ, kiêu hãnh của vùng cao nguyên đá trùng điệp. 

Tác phẩm Đường về Khau Vai của họa sĩ Nguyễn Công Mỹ.

Người yêu hội họa cả nước biết đến tên tuổi Mai Hùng qua những bức tranh lụa mang đậm sắc màu vùng cao như: “Trông ra biên giới”, “Buổi sớm đi tuần”…. Ông từng ghi dấu ấn với tác phẩm “Chiều Quản Bạ” được trưng bày tại Algerie. Những tác phẩm khắc khoải tình yêu miền núi được người yêu hội họa đón nhận như: “Nguồn nước mới”, “Tết tháng 3”, “Chuyện ở vùng cao”... Khi xem tranh của ông, người xem  ấn tượng về một không gian rộng, hiện diện con người và cảnh vật hài hòa.

Ta có thể cảm nhận rõ điều này khi chiêm ngưỡng tác phẩm “Chiều Quản Bạ”, bức tranh từng ghi dấu ấn của ông tại Algerie. Bức tranh không sa vào việc mô tả đặc tả địa lý, mà tập trung nắm bắt “cái hồn” của một buổi chiều yên ả trên miền núi. Bố cục của “Chiều Quản Bạ” đúng như phong cách của ông: vô cùng khoáng đãng. Người xem có thể cảm nhận được cả không khí và ánh sáng dịu nhẹ của buổi chiều đang dần buông trên thung lũng.

Xem tranh của họa sỹ Nguyễn Công Mỹ, người xem sẽ bắt gặp những phong cảnh miền núi Tuyên Quang thân thuộc và tha thiết đến mức có thể chạm được đến nỗi nhớ về quê hương. Đó là hình ảnh ngôi nhà sàn, những cô gái Nùng quẩy quang gánh trở về nhà giữa triền lúa xanh mênh mang trong “Chiều về bản”; cảnh hùng vĩ của rừng xanh, núi cao và bầu trời rộng đầy hy vọng đằng xa; hay là những nét vẽ tỉ mỉ, chi tiết, đẹp kỳ diệu trong “Đón mẹ”, “Ngày xuân đi hội”… Tất cả đều khiến người xem cứ muốn đứng mãi để cảm nhận và hoài niệm. 

Tranh thiên nhiên của họa sĩ Đỗ Đức khác biệt, bởi ông không chỉ vẽ hình hài của đá, mà còn vẽ linh hồn của nó. Tranh của ông được ví như “những bài thơ trên đá” hay “cổ tích cao nguyên”. Bằng bút pháp mạnh mẽ, Đỗ Đức đã chắt lọc được cái vẻ đẹp vừa khắc nghiệt, gai góc, vừa vô cùng lãng mạn, bi tráng của thiên nhiên cao nguyên đá. Các bức tranh như “Nắng trên dãy Hồng Ngài”, “Sương sớm rẻo cao”, “Sườn phía tây Sơn Vĩ” hay “Huyền thoại Khau Vai” không chỉ đơn thuần tả cảnh mà tái hiện linh hồn của từng viên đá, hốc cây, ngọn cỏ. Từ đó thể hiện sức sống mãnh liệt nơi vùng cao nguyên đá.

Phong cảnh quê hương Tuyên Quang hiện lên trong nét vẽ của các họa sĩ thật đẹp với bố cục khoáng đãng, sinh động đường nét tươi tắn, đầy sức sống khiến người xem khó rời mắt được. Tiêu biểu như: “Đi bừa”, “Mưa bông Xín Mần” của Văn Làn, “Cao nguyên trời và đất”, “Sa mu yên tĩnh” của Mạnh Đức, “Trên núi”, “Chợ phiên” của Trần Thái…

Mỗi bức tranh là một câu chuyện

Bên cạnh thiên nhiên hùng vĩ, hình ảnh con người miền núi xứ Tuyên hiện lên trong hội họa như một nốt trầm sâu lắng, đầy tính nhân văn.

Họa sĩ Nguyễn Ngọc Điền tái hiện cuộc sống con người miền núi một cách bình yên, ấm áp. Đó là những con người hiền lành chất phác tại các chợ phiên trong tác phẩm “Chợ”, “Chợ quê”, “Chợ miền núi”...Đặc biệt tranh của anh đi vào sâu nội tâm nhân vật tiêu biểu như tác phẩm “Giấc Mộng ngày”. Đường nét khắc tinh tế thể hiện thành công hình ảnh cô gái Pà Thẻn với những khao khát ước mơ của mình. Không gian bức tranh bị đóng khung bởi một căn nhà bé nhỏ cũ kỹ. Hình ảnh cô gái ngồi giữa cửa, trong một khoảnh khắc ngắn ngủi của giấc ngủ ngày cô đã có một giấc mơ thật đẹp: hình ảnh từng con chim lần lượt bay cao lên bầu trời mang theo bao khát khao, ước vọng. Anh cho biết, tác phẩm là kết quả trong chuyến đi thực tế tại xã Minh Quang, hình ảnh người phụ nữ Pà Thẻn chịu thương chịu khó, lam lũ làm việc trên nương và về nhà họ vẫn tất bật với công việc gia đình. Giữa trưa hè người phụ nữ ngồi bên bậc cửa có phút chợp mắt và giấc mơ ùa về. Tác phẩm được nhiều người đánh giá là chân thực, giàu tính nghệ thuật và biểu cảm ngôn ngữ rất cao.

Tác phẩm “Trên nương” của họa sĩ Đỗ Đức được đấu giá 4.000 USD để gây quỹ thiện nguyện ủng hộ trẻ em miền núi Tuyên Quang.

Hành trình nghệ thuật của họa sĩ Lê Cù Thuần là sự hòa quyện độc đáo giữa kỹ thuật hội họa cổ điển và tâm hồn Việt đương đại. Anh tập trung khắc họa hình ảnh con người miền núi xứ Tuyên, đặc biệt là các thiếu nữ, với vẻ đẹp đôn hậu, thuần khiết và trong trẻo. Điều này thể hiện rõ trong tác phẩm “Trăng Hồng Quang”. Bằng kỹ thuật cổ điển kết hợp cảm xúc đương đại, anh khắc họa vẻ đẹp hồn hậu, trong sáng của thiếu nữ Dao Đỏ. Hay tác phẩm “Phía sau thung lũng” không chỉ là một bức chân dung, mà là một “trạng thái cảm xúc”, nơi con người hòa quyện với thiên nhiên và văn hóa. Qua đó, Lê Cù Thuần gửi gắm thông điệp về việc gìn giữ bản sắc văn hóa trong cuộc sống hiện đại hôm nay.

Với tình yêu sâu nặng của một người từng là giáo viên gắn bó với Tuyên Quang, họa sĩ Trần Nguyên Thế đã dùng hội họa để kể chuyện. Mỗi bức tranh của anh là một câu chuyện sâu sắc về đời sống, văn hóa và con người vùng cao. Anh không tìm kiếm những điều lớn lao, mà tập trung khắc họa vẻ đẹp giản dị, hiền lành và thân thuộc của đồng bào.

Điểm chung khi khắc họa vẻ đẹp con người xứ Tuyên, các họa sĩ không chỉ dừng lại ở việc khắc họa vẻ đẹp đôn hậu, chân thật và mộc mạc bên ngoài, mà họ còn đi sâu vào thế giới nội tâm, biến mỗi tác phẩm thành một câu chuyện độc đáo.

Bằng bút pháp tài hoa, tâm hồn đồng điệu và một tình yêu mãnh liệt, các thế hệ họa sĩ đã không chỉ “vẽ” Tuyên Quang. Họ đã “kể lại” một Tuyên Quang đa chiều, chuyển tải thành công vẻ đẹp của mảnh đất này thành những tác phẩm nghệ thuật sống động.

Giang Lam