Một trong những nhiệm vụ trọng yếu và thường xuyên là yêu cầu cấp thiết để bảo vệ công lý và củng cố niềm tin của nhân dân vào hệ thống pháp luật là thu hồi tài sản tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

1.Thực tế thời gian qua cho thấy, các đại án về kinh tế và tham nhũng, lãng phí, tiêu cực được cơ quan có thẩm quyền phát hiện, điều tra, truy tố, xét xử luôn có tính chất phức tạp và tác động sâu rộng đến đời sống xã hội. Vấn đề đáng quan tâm là ngoài việc xử lý nghiêm minh các đối tượng phạm tội theo quy định, công tác thu hồi tài sản bị chiếm đoạt, thất thoát trong các vụ việc, vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế đối mặt không ít khó khăn, thách thức.

Dù là việc khó, phức tạp và nhạy cảm, nhưng Đảng, Nhà nước ta xác định nhất quán quan điểm phải làm triệt để việc thu hồi tài sản tham nhũng, từ đó mới đủ sức phòng ngừa, răn đe trong công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Trong quá trình này, các cơ quan chức năng đã chủ động phối hợp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong công tác giám định, định giá tài sản và thu hồi tài sản tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Đáng chú ý, từ ngày 1-1-2025, thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm cơ chế xử lý vật chứng trong giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử, các cơ quan có thẩm quyền đã đề xuất được giải pháp xử lý tài sản, vật chứng của nhiều vụ án ngay trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử. Việc này đã giúp cơ quan chức năng sớm giải tỏa tài sản, đưa vào lưu thông, tránh thất thoát, lãng phí, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân liên quan, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Những biện pháp quyết liệt, triệt để đã giúp việc thu hồi tài sản bị chiếm đoạt, thất thoát có nhiều chuyển biến tích cực, góp phần quan trọng vào kết quả chung của công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Theo Ban Chỉ đạo trung ương về Phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, đối với các vụ án, vụ việc thuộc diện Ban Chỉ đạo theo dõi, chỉ đạo, từ sau phiên họp 27 (ngày 31-12-2024) đến ngày 25-3-2025, các cơ quan chức năng đã hoàn thành 12 kết luận về giám định, định giá tài sản tham nhũng. Các cơ quan thi hành án dân sự đã thu hồi được hơn 6.000 tỷ đồng tài sản tham nhũng, nâng tổng số tiền thu hồi được từ khi thành lập Ban Chỉ đạo đến ngày 25-3-2025 là 102.040 tỷ đồng.

Rõ ràng, việc thu hồi tài sản tham nhũng có vai trò quan trọng, ngoài thu hồi lại tài sản của Nhà nước, cá nhân, doanh nghiệp..., còn có tác dụng răn đe, phòng ngừa. Đây cũng là giải pháp góp phần khắc phục triệt để thiệt hại do hành vi vi phạm pháp luật, sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên có chức, có quyền.

2.Hiện nay, cơ quan chức năng đang tập trung xử lý nhiều đại án tham nhũng và kinh tế. Một trong những vấn đề liên quan được dư luận đặc biệt quan tâm là việc thu hồi một lượng lớn tài sản tham nhũng cho Nhà nước và nhân dân tại các vụ án, như: Công ty cổ phần Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, Cục Đăng kiểm Việt Nam và các đơn vị liên quan, Tập đoàn Phúc Sơn, Tập đoàn Thuận An, Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Dự án Sài Gòn - Đại Ninh (tỉnh Lâm Đồng), Công ty Xuyên Việt Oil, Công ty AIC...

Thu hồi triệt để tài sản tham nhũng, lãng phí, tiêu cực là một trong những công việc quan trọng trong quá trình xử lý các vụ án tham nhũng, kinh tế. Tuy nhiên, trong cuộc chiến với “giặc nội xâm” này, có một vấn đề cần quan tâm là các đối tượng khi phạm tội thường chuẩn bị kỹ lưỡng, kể cả trước, trong và sau giai đoạn phạm tội nhằm che giấu, chuyển đổi, tẩu tán tài sản một cách tinh vi và có hệ thống. Do đó, trong mọi trường hợp, dù có khó khăn đến mấy, việc thu hồi tài sản của Nhà nước bị chiếm đoạt, thất thoát luôn là nhiệm vụ quan trọng, cấp bách của các cơ quan chức năng và toàn xã hội.

Cũng bởi những khó khăn và phức tạp đang đặt ra nên nhiệm vụ phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực ngày càng nặng nề hơn, nhất là công tác thu hồi tài sản tham nhũng. Kiên định tinh thần không ngừng, không nghỉ và ngày càng đáp ứng tốt hơn yêu cầu trong tình hình mới, cùng với các quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước đang thực hiện đồng bộ và hiệu quả, Bộ Chính trị đã ban hành Quy định số 287-QĐ/TƯ (ngày 30-4-2025) về thu hồi tài sản do tham nhũng, lãng phí, tiêu cực được phát hiện qua công tác kiểm tra, giám sát của Đảng.

Quy định nêu rõ nguyên tắc bảo đảm sự lãnh đạo, chỉ đạo tập trung, thống nhất, chặt chẽ, toàn diện của Đảng đối với công tác kiểm tra, giám sát, xác minh và thu hồi tài sản do tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Để bảo đảm tính nghiêm minh, quy định cũng nêu rõ, việc thu hồi tài sản phải đúng trình tự, thủ tục, cùng với quá trình xử lý kỷ luật đối với tổ chức Đảng, đảng viên vi phạm. Tài sản sau khi thu hồi phải được quản lý, bảo quản, sử dụng đúng quy định.

Đặc biệt, để ngăn chặn hành vi phạm pháp, ủy ban kiểm tra các cấp có thể yêu cầu cơ quan chức năng có thẩm quyền áp dụng biện pháp bảo vệ, kê biên, phong tỏa tiền, tài khoản, tài sản nếu có căn cứ xác định đối tượng kiểm tra, giám sát có dấu hiệu hủy hoại, tẩu tán tài sản...

Một điểm đáng chú ý là quy định khuyến khích phát huy tinh thần gương mẫu, tự giác, trung thực của cán bộ, đảng viên. Vì vậy, quy định nêu rõ một trong những căn cứ để thu hồi là tổ chức Đảng, đảng viên và các tổ chức, cá nhân có liên quan chủ động báo cáo và tự giác nộp lại tài sản đã nhận do tham nhũng, lãng phí, tiêu cực trước khi bị cơ quan có thẩm quyền phát hiện, kết luận; chủ động nộp tài sản khắc phục hậu quả do vi phạm dẫn đến thiệt hại tài sản của Nhà nước...

Như vậy, người cán bộ, đảng viên, nhất là người có chức, có quyền trong mọi trường hợp, kể cả khi tay đã “nhúng chàm”, vẫn phải thể hiện phẩm chất tiên phong, gương mẫu. Ở đây có thể hiểu, tinh thần gương mẫu, tự giác, trung thực trong giao nộp tài sản phi pháp họ sẽ được cơ quan bảo vệ pháp luật xem xét khoan hồng, đồng thời góp phần bảo đảm uy tín, giữ vững thanh danh và nâng cao sức chiến đấu của tổ chức Đảng.

Tinh thần nhất quán và kiên định trong công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực của Đảng, Nhà nước ta là tiến hành trên cơ sở bám sát và phục vụ có hiệu quả các nhiệm vụ chính trị của đất nước. Đặc biệt, các giải pháp triển khai đều hướng đến mục tiêu phòng ngừa là chính; đồng thời phát hiện, xử lý tham nhũng, lãng phí, tiêu cực không có vùng cấm, không có ngoại lệ và gắn với phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia, dân tộc.

Vấn đề được ưu tiên là thu hồi tài sản tối đa cho Nhà nước và nhân dân, trên cơ sở xem xét xử lý bằng kinh tế, dân sự, hành chính, cuối cùng mới là xử lý hình sự. Nhưng trên hết đó là thượng tôn pháp luật để góp phần xây dựng văn hóa liêm chính, chí công vô tư và không tham nhũng, không lãng phí, không tiêu cực trở thành việc làm tự giác, tự nguyện, “như cơm ăn, nước uống hằng ngày” trong mỗi cán bộ, đảng viên và nhân dân.

Đỗ Chí