Phủ Vân Cát (Nam Định).

Phủ Vân Cát thuộc di tích kiến trúc nghệ thuật Phủ Dầy, xã Kim Thái, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định, được Bộ trưởng Văn hóa (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xếp hạng di tích quốc gia tại Quyết định số 09-VH/QĐ ngày 21/2/1975, được sửa đổi tên gọi tại Quyết định số 488/QĐ-BVHTTDL ngày 28/1/2021.

Cục Di sản văn hóa cho biết, Cục nhận được Công văn số 1566/SVHTTDL-QLDSVH ngày 12/9/2024 của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Nam Định đề nghị Cục có ý kiến về việc tiếp nhận bản phục hồi các sắc phong tại phủ Vân Cát do Viện Nghiên cứu Hán Nôm thực hiện (dự kiến tiếp nhận vào ngày 17/9/2024), kèm theo hồ sơ gồm các Công văn số 1040/UBND-VHTT ngày 10/9/2024 của Ủy ban nhân dân huyện Vụ Bản; số 33/UBND-VHTT ngày 9/9/2024 của Ủy ban nhân dân xã Kim Thái và Đơn đề nghị ngày 6/9/2024 của ông Trần Văn Cường – thủ nhang Phủ Vân Cát.

Cụ thể, Công văn số 1566/SVHTTDL-QLDSVH của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Nam Định có nội dung: “Ngày 6/9/2024, Ủy ban nhân dân xã Kim Thái đã nhận được đơn đề nghị của Ông Trần Văn Cường – Thủ nhang phủ Vân Cát, xã Kim Thái trình bày vấn đề như sau: Sau khi nhận được công văn số 98/HN ngày 06/09/2024 của Viện nghiên cứu Hán Nôm thông báo về thời gian bàn giao sắc phong cho địa phương xã Kim Thái và phủ Vân Cát. Thủ nhang phủ Vân Cát đã tổ chức hội nghị Quân-Dân-Chính để họp bàn và thống nhất việc tổ chức Kỷ niệm ngày Đản Sinh Đức Thánh Mẫu (15/8 âm lịch) và đón nhận sắc phong thác bản, bản dịch các văn bia của phủ Vân Cát. Tại hội nghị, 100% các đại biểu nhất trí đề nghị tổ chức lễ kỷ niệm ngày Đản Sinh Đức Thánh Mẫu và đón nhận sắc phong thác bản, bản dịch các văn bia của Phủ Vân Cát vào ngày 15/8 âm lịch (tức ngày 17/9/2024). UBND huyện Vụ Bản trân trọng đề nghị Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh xem xét, tạo điều kiện và hướng dẫn địa phương đón nhận sắc phong thác bản, bản dịch các văn bia của Phủ Vân Cát vào ngày 17/9/2024 (tức ngày 15/8 âm lịch) nhân kỷ niệm Ngày Đản sinh Đức Thánh Mẫu”.

Về việc này, Cục Di sản văn hóa cho biết, trước hết Cục hoan nghênh trách nhiệm và ý thức của nhân dân, thủ nhang Phủ Vân Cát, chính quyền địa phương xã Kim Thái, huyện Vụ Bản và Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Nam Định trong việc nỗ lực tìm kiếm các hiện vật, tư liệu nhằm củng cố giá trị khoa học liên quan đến di tích, góp phần vào công tác quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di tích Phủ Dầy. Tuy nhiên, việc triển khai phải bảo đảm tuân thủ theo quy định của pháp luật về di sản văn hóa.

Khoản 8 Điều 4 Luật Di sản văn hóa năm 2001 (được sửa đổi, bổ sung năm 2009) quy định:

“Bản sao di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia là sản phẩm được làm giống như bản gốc về hình dáng, kích thước, chất liệu, mầu sắc, trang trí và những đặc điểm khác”.

Theo hồ sơ khoa học xếp hạng di tích (quy định tại Thông tư số 09/2011/TT-BVHTTDL ngày 14/7/2011 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quy định về nội dung hồ sơ khoa học để xếp hạng di tích lịch sử-văn hóa và danh lam thắng cảnh), Bản thống kê hiện vật di tích Phủ Vân Cát không có các sắc phong.

Việc làm bản sao di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia phải bảo đảm các điều kiện sau:

1. Có mục đích rõ ràng;

2. Có bản gốc để đối chiếu;

3. Có dấu hiệu riêng để phân biệt với bản gốc;

4. Có sự đồng ý của chủ sở hữu di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia;

5. Có giấy phép của cơ quan nhà nước có thẩm quyền về văn hóa, thể thao và du lịch

Điều 46 Luật Di sản văn hóa năm 2001

Theo các quy định của Luật Di sản văn hóa, việc làm bản sao di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia phải căn cứ từ bản gốc, phải có bản gốc để đối chiếu và phải có giấy phép của cơ quan có thẩm quyền về văn hóa, thể thao và du lịch.

Hơn nữa, Luật Di sản văn hóa chỉ quy định về việc phục hồi đối với di tích lịch sử-văn hóa, không quy định phục hồi di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia.

Do đó, đối với việc phục hồi, làm mới các sắc phong liên quan đến Phủ Vân Cát là thực hiện đúng quy định của Luật Di sản văn hóa vì việc làm bản sao chỉ được thực hiện khi có bản gốc và có giấy phép của cơ quan nhà nước có thẩm quyền về văn hóa, thể thao và du lịch. Việc thực hiện làm mới các sắc phong để phục vụ, bảo vệ, phát huy giá trị di tích khi không tuân thủ quy định của Luật Di sản văn hóa, có thể vi phạm vào hành vi bị nghiêm cấm theo quy định của Luật.

Vì vậy, Cục Di sản văn hóa đề nghị Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Nam Định dừng việc phối hợp với Viện Nghiên cứu Hán Nôm trong việc làm mới các sắc phong nêu trên và chỉ đạo cơ quan chức năng hướng dẫn chính quyền địa phương không tổ chức tiếp nhận các hiện vật làm mới này vào di tích, hoặc sử dụng vì mục đích bảo vệ và phát huy giá trị di tích. Trường hợp các sắc phong mới đã được làm xong, đề nghị Sở chỉ đạo các cơ quan chuyên môn tiến hành kiểm tra, hủy bỏ để không làm sai lệch di sản văn hóa.

Để bổ sung các tư liệu nhằm củng cố lịch sử, giá trị của di tích theo nguyện vọng, đề xuất của thủ nhang, chính quyền và nhân dân địa phương, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Nam Định có thể đề nghị, phối hợp với cơ quan nghiên cứu (Viện Nghiên cứu Hán Nôm) cung cấp bản sao tài liệu có đóng dấu sao y bản chính để lưu giữ, tham khảo. Tuy nhiên, việc sử dụng các tư liệu này vào công tác bảo vệ, phát huy giá trị di tích phải được thẩm định tính xác thực bằng văn bản của các cơ quan nghiên cứu, các nhà khoa học có liên quan và phải có ý kiến của cơ quan có thẩm quyền theo đúng quy định của pháp luật về di sản văn hóa.