Có thể khẳng định, những quy định trên ngày càng được hoàn thiện và góp phần quan trọng vào công cuộc xây dựng, chỉnh đốn Đảng hiện nay. Nhiều cán bộ lãnh đạo, người đứng đầu cấp ủy, tổ chức, cơ quan, đơn vị đã trở thành tấm gương mẫu mực không chỉ về đạo đức, lối sống mà còn trong công tác, có trách nhiệm với công việc, hết lòng phụng sự Tổ quốc, Đảng, nhân dân và được nhân dân quý trọng.

Ấy vậy nhưng ở đâu đó, không ít người đứng đầu, trong đó có cán bộ cấp chiến lược còn có biểu hiện thiếu gương mẫu trong tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống cũng như trong công việc, “nói không đi đôi với làm”, “nói nhiều, làm ít”, “nói trong hội nghị khác, nói ngoài hội nghị khác”, làm ảnh hưởng đến uy tín của người đứng đầu đối với cấp dưới và nhân dân. Một bộ phận đảng viên khác thì chưa tuân thủ các nguyên tắc của Đảng; còn cá nhân chủ nghĩa, hay bè phái, cục bộ, gây mất đoàn kết nội bộ. Một số cán bộ lãnh đạo, quản lý, người đứng đầu không gương mẫu trong nhận trách nhiệm và ý thức “tự chịu trách nhiệm”, chưa có “văn hóa từ chức” khi để xảy ra những sai phạm lớn. Còn có tình trạng đùn đẩy trách nhiệm, đổ lỗi cho cấp dưới, cơ chế, hoàn cảnh. Trách nhiệm của tập thể, cá nhân, nhất là người đứng đầu còn chưa được xác định rõ… Trong nhiều cơ quan, đơn vị, việc thực hiện quy định về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên nói chung, người đứng đầu nói riêng chưa trở thành nền nếp, hiệu quả chưa cao.

Tính từ đầu nhiệm kỳ Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đến giữa tháng 11-2022, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã thi hành kỷ luật 67 cán bộ diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý. Trong đó có 7 Ủy viên Trung ương Đảng, 6 nguyên Ủy viên Trung ương Đảng (Gồm: 5 bộ trưởng, nguyên bộ trưởng; 7 bí thư, nguyên bí thư tỉnh ủy; 2 chủ tịch, nguyên Chủ tịch Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam; 18 thứ trưởng, nguyên thứ trưởng và tương đương; 13 chủ tịch, nguyên chủ tịch UBND tỉnh; 4 nguyên phó bí thư thường trực tỉnh ủy; 20 sĩ quan cấp tướng)… Đây chính là những “gương mờ”, dẫn đến đòi hỏi việc nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là với những người giữ trọng trách quản lý cần phải làm tốt hơn.

Những hạn chế trong thực hiện trách nhiệm nêu gương của người đứng đầu đã và đang bị các thế lực thù địch triệt để lợi dụng hòng bôi nhọ, xuyên tạc, hạ thấp uy tín, chia rẽ, làm suy giảm niềm tin của cán bộ, đảng viên, nhân dân đối với Đảng và chế độ ta.

2. Với yêu cầu đề cao vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên thì cán bộ lãnh đạo, quản lý càng ở cấp cao càng phải gương mẫu, giữ mình. Để làm được việc đó, đặc biệt ý nghĩa khi Bộ Chính trị ban hành Quy định số 96-QĐ/TƯ ngày 2-2-2023 “Về việc lấy phiếu tín nhiệm đối với chức danh, chức vụ lãnh đạo, quản lý trong hệ thống chính trị”, qua đó góp phần đánh giá uy tín và kết quả thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao của cán bộ; giúp cán bộ “tự soi”, “tự sửa”, tiếp tục phấn đấu, rèn luyện trong công tác; là cơ sở quan trọng để cấp ủy, tổ chức Đảng đào tạo, bồi dưỡng, bố trí, sử dụng cán bộ; nâng cao hiệu quả công tác lãnh đạo, quản lý, giám sát cán bộ…

Quy định số 96-QĐ/TƯ nêu ra 2 tiêu chí lấy phiếu tín nhiệm đối với những chức danh cần lấy phiếu tín nhiệm đó là: Phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, ý thức tổ chức kỷ luật; kết quả thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao (tính từ đầu nhiệm kỳ đến thời điểm lấy phiếu)… Trong đó có tiêu chí thành phần rất đáng chú ý là “sự gương mẫu của bản thân và vợ, chồng, con trong việc chấp hành chính sách, pháp luật của Nhà nước”.

Để khắc phục tình trạng thiếu gương mẫu, trước hết, mỗi cán bộ, đảng viên, đặc biệt là người đứng đầu cơ quan, tổ chức cần xem việc nêu gương và thực hiện trách nhiệm nêu gương là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục. Bên cạnh đó, phải thực hiện đồng thời việc phát huy tính tự giác nêu gương với tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện trách nhiệm nêu gương của người đứng đầu, nhằm kịp thời phát hiện, ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái, tiêu cực, thiếu gương mẫu. Đồng thời, tiếp tục rà soát, bổ sung, hoàn thiện hệ thống văn bản pháp quy theo hướng xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm cá nhân, nhiệm vụ, quyền hạn của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền đối với cơ quan, tổ chức, tránh tình trạng đổ lỗi, trốn tránh trách nhiệm.

Song song với việc tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm những vi phạm đối với người đứng đầu, thì việc lan tỏa rộng rãi những “tấm gương sáng”, hình ảnh đẹp trong lối sống, phong cách làm việc và những cống hiến cho quê hương, đất nước, cho sự nghiệp cách mạng của không ít người đứng đầu cấp ủy, chính quyền, lãnh đạo Đảng và Nhà nước tới toàn thể nhân dân trên truyền thông, “lấy cái đẹp dẹp cái xấu” là một việc làm quan trọng…

Đưa nội dung thực hiện trách nhiệm nêu gương là tiêu chí lấy phiếu tín nhiệm cũng chính là một trong những biện pháp góp phần phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực “từ sớm, từ xa”, tạo nền móng xây dựng đội ngũ cán bộ trong sạch, vững mạnh, có phẩm chất và năng lực, có bản lĩnh chính trị vững vàng, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.