Theo quy định, để đạt tiêu chí về môi trường phải hoàn thành 5 nội dung: Tỷ lệ hộ được sử dụng nước sạch hợp vệ sinh theo quy chuẩn quốc gia đạt 75%; 100% các cơ sở sản xuất kinh doanh đạt tiêu chuẩn về môi trường; không có các hoạt động gây suy giảm môi trường và có các hoạt động phát triển môi trường xanh, sạch, đẹp; nghĩa trang được xây dựng theo quy hoạch; chất thải, nước thải được thu gom và xử lý theo quy định.

Đến nay, toàn tỉnh đã đầu tư xây dựng, cải tạo, nâng cấp 395 công trình cấp nước sinh hoạt tập trung, đảm bảo cung cấp nước sinh hoạt hợp vệ sinh cho 95% dân số của tỉnh; quy hoạch, xây dựng hệ thống cống, rãnh thoát nước thải vệ sinh và bãi thu gom rác thải theo đúng quy chuẩn; 47 xã có tổ thu gom rác thải… Cùng với sự đầu tư của Nhà nước, của tỉnh, các địa phương cũng tổ chức, duy trì hiệu quả Ngày thứ 7 xanh, sạch; các đoạn đường tự quản tại các khu dân cư.

Đường về thôn Làng Hản, xã Kim Quan (Yên Sơn) hôm nay.

Tuy nhiên, Ban điều phối Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng NTM tỉnh, tiêu chí môi trường vẫn đang là “bài toán khó” trong công tác xây dựng NTM tại các địa phương. Bởi vậy, tính đến nay, toàn tỉnh mới có 47 xã NTM đạt tiêu chí về môi trường, chiếm 37,9% tổng số xã của tỉnh, như vậy số xã chưa đạt tiêu chí môi trường còn rất lớn. Cũng phải thẳng thắn thừa nhận, một số xã đạt chuẩn NTM cũng đang bị “đuối” trong việc giữ tiêu chí này, bởi sự thiếu ý thức của một bộ phận người dân xả thải rác ra môi trường, sông, suối vẫn tồn tại.

Sở dĩ các địa phương khó hoàn thành, khó giữ tiêu chí môi trường trong xây dựng NTM là do môi trường nông thôn đang chịu sức ép ô nhiễm ngày càng lớn từ sản xuất nông nghiệp lạc hậu, sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật bừa bãi, xử lý chất thải trong chăn nuôi, chất thải nông nghiệp, sinh hoạt, sản xuất nghề chưa được đầu tư...

Theo ông Trần Gia Lam, chuyên viên Văn phòng Điều phối Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới tỉnh, trong tiêu chí môi trường có nhiều nội dung khó có thể đạt được như xử lý rác thải, nước thải đúng quy định. Hiện, tỉnh đang rất quan tâm tiêu chí môi trường, tuy nhiên việc xử lý rác thải sinh hoạt đảm bảo vệ sinh môi trường là vấn đề cực kỳ khó khăn bởi nguồn kinh phí đầu tư để thực hiện chương trình hạn hẹp.

Để tiêu chí môi trường không trở thành “rào cản” trên con đường hướng xây dựng NTM, các huyện, thành phố đang tập trung xây dựng kế hoạch thực hiện đồng bộ các nội dung của tiêu chí này. Tại huyện Hàm Yên phong trào cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, chiến sỹ lực lượng vũ trang trực tiếp tham gia các hoạt động xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh tại cơ sở được phát động rộng khắp ở các xã, thị trấn. Định kỳ hàng tuần vào thứ 7, chủ nhật cán bộ, đảng viên, lực lượng vũ trang tham gia cùng nhân dân vệ sinh đường làng, ngõ xóm, phân loại, xử lý rác thải ngay tại nguồn, thu gom rác thải nhựa...

Ông Đàm Ngọc Hưng, Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, sau hơn 2 tháng triển khai phong trào, môi trường nông thôn đã thay đổi rõ rệt, người dân có ý thức hơn trong việc giữ gìn vệ sinh môi trường.

Bà Hoàng Thị Cúc, thôn Đồng Quảng, xã Bằng Cốc (Hàm Yên) cho biết, góp phần giữ gìn vệ sinh môi trường thôn, bà không đổ rác thải sinh hoạt xuống suối như trước mà phân loại để xử lý ngay tại nhà. Bà sẽ di chuyển chuồng nuôi trâu ra cuối vườn, thu gom chất thải chăn nuôi ủ kỹ bón cho cây trồng để đảm bảo vệ sinh.

Các tổ chức xã hội, cộng đồng dân cư ở các xã đăng ký nhận đoạn đường tự quản để giữ gìn vệ sinh. Đồng chí Trọng Văn Vĩnh, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Kim Quan (Yên Sơn) cho biết, 7/7 thôn đã thành lập đội tự quản giữ gìn vệ sinh đường làng, ngõ xóm; xã cũng vận động các hộ dân chỉnh trang nhà ở, sân vườn đảm bảo sạch, xanh, sáng, đẹp.

Đồng chí Nguyễn Văn Việt, Tỉnh ủy viên, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Chánh Văn phòng Ban điều phối Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng NTM tỉnh cho biết, từ nay đến năm 2025, tỉnh triển khai xây dựng thêm 72 công trình cấp nước tập trung; hỗ trợ xây dựng gần 10.000 nhà tắm, nhà tiêu, chuồng trại chăn nuôi cho các hộ dân khó khăn; quy hoạch các điểm tập kết rác cho các địa phương. Đồng thời hỗ trợ 133 thôn xây dựng thôn kiểu mẫu, 268 vườn kiểu mẫu NTM.

Sự đồng tâm, hiệp lực của cộng đồng, đầu tư của Nhà nước, tỉnh cải thiện cảnh quan, môi trường tại nơi sinh sống và khu vực sản xuất sẽ là lời giải cho bài toán môi trường trong xây dựng NTM.