Thời điểm này mọi năm,  cánh đồng các thôn Cầu Đá, Liên Thành, Đá Cả... xã Phúc Ứng (Sơn Dương) đã được dệt một màu xanh non của lúa mới. Năm nay thì hoàn toàn khác, tất cả vẫn một màu nâu của bùn đất. Những hạt thóc giống được bà con đưa xuống ruộng ngay sau khi Tết Nguyên đán với bao hy vọng thì nay vẫn năm phơi trên lớp bùn, mầm lúa héo quắt, rễ khô không thể phát triển.  Bà Phan Thị Mịch, thôn Đá Cả buồn rầu cho biết, 5 sào ruộng của gia đình xuống giống hôm mùng 3 Tết Nguyên đán, được vài hôm thì thời tiết chuyển rét đậm, rét hại, những mầm mạ héo quắt, khô rễ lại rồi chết.

Nông dân xã Bằng Cốc (Hàm Yên) làm cỏ bón phân cho lúa xuân.

Cũng trong hoàn cảnh như bà Mịch, hơn 4 sào ruộng mới cấy của gia đình bà Hoàng Thị Ngân, thôn Cầu Đá nhiều chỏm lúa cũng chết vàng do rét. Bà Ngân bảo, chưa năm nào ra giêng thời tiết lại khắc nghiệt như năm nay. Để đảm bảo khung thời vụ, mật độ, bà Ngân tận dụng hết mạ dự phòng dặm lại.

Báo cáo của Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Sơn Dương, đã có ít nhất 38,2 ha lúa non bị ảnh hưởng và chết.

Tại các huyện Hàm Yên, Yên Sơn, Chiêm Hóa dù lúa non không bị chết hàng loạt như Sơn Dương, song cũng bị ảnh hưởng khá lớn do thời tiết rét đậm rét hại kéo dài. Ông Triệu Văn Khánh, cán bộ khuyến nông xã Trung Sơn (Yên Sơn) cho biết, hầu hết diện tích lúa mới cấy của xã đã bị ảnh hưởng, chậm bén rễ, hồi xanh. Anh Khánh lo lắng nếu thời tiết tiếp tục rét đậm, rét hại, thiệt hại là khó tránh khỏi.

Báo cáo nhanh của Ban chỉ huy Phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tỉnh, đợt rét đậm, rét hại kèm theo mưa lớn diện rộng đã ảnh hưởng và thiệt hại gần 100 ha lúa mới cấy của bà con nông dân, đặc biệt là diện tích lúa gieo sạ.

Ông Nguyễn Mạnh Tú, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh cho biết, chi cục đã có văn bản đến các huyện, thành phố phối hợp chỉ đạo đơn vị chuyên môn, UBND các xã, thị trấn khẩn trương đôn đốc bà con khắc phục hậu quả. Đối với những diện tích lúa mới cấy bị mất chòm, sử dụng mạ dự phòng cấy dặm, đảm bảo mật độ; diện tích gieo sạ có tỷ lệ chết cao, nhòng lại đất tiến hành gieo sạ lại. Lưu ý sử dụng các giống lúa ngắn ngày như KM 18, Hà Phát 3; TBR225... để gieo cấy nhằm đảm bảo khung thời vụ. Những diện tích không đủ nước thực hiện chuyển đổi sang các cây trồng khác như đậu đỗ, ngô, lạc...

Hiện tại Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã làm việc với các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh giống, vật tư nông nghiệp trên địa bàn cung ứng nguồn giống dự phòng ra thị trường, đáp ứng nhu cầu gieo, cấy lại của bà con nông dân.

Ngành Nông nghiệp tỉnh khuyến cáo, thời tiết vẫn diễn biến bất thường, nhiệt độ vẫn duy trì ở mức thấp ảnh hưởng rất lớn đến quá trình sinh trưởng phát triển của cây trồng, đặc biệt là lúa non mới cấy. Do đó, bà con cần tăng cường các biện pháp bảo vệ. Đối với mạ, không bón phân đạm, phân NPK, chỉ bón phân lân và tro bếp, kết hợp điều tiết nước xăm xắp trên mặt luống mạ qua đêm (tối đưa nước vào để ấm chân mạ, ngày tháo cạn nước để đất hấp thu nhiệt), tiếp tục che phủ nilon chống rét cho mạ. Lúa đã cấy và gieo sạ, duy trì mực nước tối thiểu 2 - 3 cm liên tục đều trên mặt ruộng để giữ ấm cho cây lúa, tăng cường bón tro bếp, phân lân; tuyệt đối không bón phân đạm và các loại phân bón lá. Khi nhiệt độ ấm trở lại mới tiến hành chăm sóc, sục bùn kết hợp bón bổ sung phân lân, phân NPK, phân chuồng hoai mục để kích thích rễ phát triển. Tuyệt đối không để ruộng lúa mới cấy bị hạn. Đối với các cây màu như ngô, lạc, tạm dừng việc gieo hạt, chăm sóc khi nhiệt độ thấp dưới 15 độ C. Trên ruộng đã trồng thực hiện khơi rãnh sâu để ruộng thoát nước tốt, tránh để úng, đọng nước trên mặt luống làm thối hạt giống, chết cây con. Khi thời tiết ấm lại tiếp tục chăm sóc, cần bón bổ sung phân kali, phân lân, giảm bón đạm để cây khoẻ tăng cường khả năng chống rét.