Trong Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, lần đầu tiên cộng đồng dân cư được quy định là một chủ thể trong công tác bảo vệ môi trường. Cùng với đó, tăng cường công khai thông tin, phát huy vai trò giám sát, phản biện, đồng thời đảm bảo quyền và lợi ích của cộng đồng dân cư khi tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường. Luật đó bổ sung nguyên tắc hoạt động bảo vệ môi trường phải được công khai, minh bạch, quy định rõ trách nhiệm, công khai thông tin liên quan đến chất lượng môi trường, báo cáo đánh giá tác động môi trường, giấy phép môi trường. Chủ trương của Nhà nước là khuyến khích tổ chức, cá nhân tham gia đóng góp, cung cấp thông tin về môi trường.

Luật Bảo vệ môi trường 2020 cũng quy định trách nhiệm của các tổ chức chính trị xã hội trong việc vận động cộng đồng dân cư, hộ gia đình, cá nhân thực hiện phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn, giám sát việc phân loại chất thải rắn sinh hoạt của hộ gia đình, cá nhân; tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường, tư vấn, phản biện, giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường.

Thực hiện phong trào “Tuyên Quang chung tay xử lý rác thải và chống rác thải nhựa”, do Ban Thường vụ Tỉnh ủy phát động, thời gian qua trên địa bàn tỉnh, đặc biệt là khu vực nông thôn, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị xã hội đã có nhiều hoạt động thiết thực, xây dựng được nhiều mô hình điểm về thu gom, phân loại và xử lý rác thải sinh hoạt. Tuy nhiên việc triển khai chương trình này ở nhiều cơ sở vẫn còn gặp không ít khó khăn. Đó là do ý thức bảo vệ môi trường chưa thực sự trở thành thói quen, nếp sống của người dân, còn tư tưởng ỷ lại vào Nhà nước.

Để khắc phục hạn chế trên, trong thời gian tới các tổ chức chính trị xã hội trong tỉnh cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền về bảo vệ môi trường; xây dựng các mô hình tự quản để nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường cho đoàn viên, hội viên và nhân dân. Đồng thời, nâng cao vai trò giám sát việc thực hiện Luật Bảo vệ môi trường năm 2020; làm tốt công tác tiếp nhận, phản hồi nguyện vọng của nhân dân đối với công tác bảo vệ môi trường. Biểu dương, khen thưởng kịp thời các tổ chức, cá nhân tiêu biểu trong tham gia bảo vệ môi trường.