Tự bỏ tiền túi trả công người dọn dẹp rác

Ngày nay, câu nói “Rác là tài nguyên” đã trở nên quen thuộc với nhiều người. Thế nhưng cách đây hàng chục năm về trước đó là một điều khá lạ lẫm. Và càng lạ lẫm hơn đối với người dân khi thấy một cựu chiến binh thường xuyên đi vận động mọi người thu gom và phân loại rác.

Ông Nguyễn Hữu Hoạch, Giám đốc Hợp tác xã vận tải và dịch vụ môi trường Thanh Bình (TP Tuyên Quang) kể lại rằng, những năm 2000, nhận thức về vấn đề bảo vệ môi trường của người dân xã Lưỡng Vượng còn nhiều hạn chế. Rác thải tiện đâu vứt đấy, ngoài đường, ngoài chợ đầy rẫy túi nilon, ngoài ruộng đồng thì bao bì thuốc bảo vệ thực vật nằm tràn lan...  gây ô nhiễm môi trường. Nhìn thấy cảnh đó sốt ruột lắm! Thế là ông cùng các hội viên cựu chiến binh đi từng tổ dân phố, từng nhà vận động thực hiện thu gom, phân loại rác. Ban đầu khá khó khăn vì người dân chưa chú trọng đến rác thải nên không ủng hộ nhiều.

Ông kiên trì theo kiểu “Mưa dầm thấm lâu”. Ở các điểm dân cư tập trung, ông cho đặt các thùng rác để tạo thành thói quen bỏ rác đúng nơi quy định. Đồng thời, ông Hoạch quyết định đi một bước đi mới đó là năm 2002 đổi tên thành Hợp tác xã vận tải và dịch vụ môi trường Thanh Bình với hai ngành nghề kinh doanh chính là vận tải và vệ sinh môi trường. Sau đó ông linh hoạt vận động những gia đình có phương tiện vận tải, nhân lực lao động chưa có việc làm ổn định gia nhập Hợp tác xã để cùng làm ăn. Đến năm 2012, Hợp tác xã quyết định lập nhà xưởng chế biến nhựa phế thải, mục đích giảm việc chôn lấp rác thải và khai thác nguồn lợi từ rác.

Ông Nguyễn Hữu Hoạch hướng dẫn người dân cách ủ rác thải thành phân bón hữu cơ.

Ông thú nhận: “mục tiêu sạch đường làng, đẹp ngõ xóm là chính nên ban đầu chúng tôi chỉ thu đủ mức phí vận chuyển rác đến nơi tập trung xử lý. Và lúc đó chưa có kinh nghiệm sàng lọc, phân loại nhựa cho nên ban đầu cơ sở chế biến luôn trong tình trạng thua lỗ. Thời điểm đó đôi lúc tôi dao động thực sự. Cảm giác như mình càng làm càng bế tắc, thế nhưng nghĩ đến cái lợi lâu dài về môi trường nơi mình, người thân, hàng xóm sinh sống thì càng phải cố gắng tìm được hướng đi”.

Vậy là, nhiều năm liền ông tự bỏ tiền túi trả lương cho những công nhân, những người dọn dẹp rác thải. Bao nhiêu vốn liếng ông không ngần ngại dồn hết với mong muốn không người lao động nào bị thiệt thòi. Ông cũng chủ động dẫn các xã viên lặn lội đến các cơ sở chế biến ở các tỉnh bạn để học tập kinh nghiệm. Đồng thời, đầu tư lắp đặt thêm dây chuyền tái chế nhựa, dây chuyền giặt bao tải và dây chuyền sản xuất giấy từ phế liệu... Nhờ sự quyết tâm và tính toán chi tiết, Hợp tác xã bước đầu đã có thêm nguồn thu, rồi dần dần có lãi, tạo thêm được nhiều công ăn việc làm cho xã viên. 

Ông phấn khởi nói rằng, việc phân loại và thu gom triệt để các loại rác thải có thể tái chế không chỉ tạo thêm thu nhập, mà còn giúp giảm đến 1/3 diện tích chôn lấp rác thải rắn không phân hủy, giảm tối đa sự ảnh hưởng đến môi trường... Với nguồn lợi lâu dài đó, ông tiếp tục mở rộng sản xuất. Hiện nay, Hợp tác xã có 1 máy tái chế nhựa phế thải, 1 máy giặt bao tải, 1 máy xeo giấy, 4 xe ô tô chở rác và 5 xe điện đi vào các ngõ ngách, các khu vực xe to không vào được. Mỗi ngày công nhân thu gom trên 30 tấn rác.

Hiện thực hóa giấc mơ đặc biệt

Lâu nay, người dân Tuyên Quang quen thuộc với hình ảnh một Giám đốc doanh nghiệp thường xuyên đến tận từng bản làng, trường học để tuyên truyền về rác thải nhựa, túi nilon và môi trường sống. Những lời nói chân tình, mộc mạc của vị doanh nhân ngoài tuổi thất thập khiến bà con người dân tộc Tày, Dao, Nùng... cảm thấy thật gần gũi dễ hiểu.

Từ năm 2021, bà con thôn Nghẹt, xã Phú Thịnh (Yên Sơn) đã được hướng dẫn cụ thể về quy trình phân loại rác. Đồng thời cũng được hướng dẫn kỹ thuật xử lý rác thải hữu cơ thành phân bón, nhiều gia đình đã thực hành và kết quả mang lại rất tốt. Ông Lý Văn Dau, trưởng thôn Nghẹt chia sẻ, người dân đều hiểu được rằng, cần gom rác thải hữu cơ sinh hoạt hàng ngày như vỏ trái cây, thức ăn thừa, rau, củ, quả... cho vào thùng. Khi rác dày khoảng 30 cm thì pha tỷ lệ men vi sinh phù hợp với nước và phun đều trên bề mặt để ủ thành phân bón.

Mô hình biến rác thải thành sản phẩm hữu cơ của ông Nguyễn Hữu Hoạch được các sở, ban, ngành, địa phương
và người dân hưởng ứng.

Sau hàng chục năm canh cánh với môi trường và việc thu gom, tái chế rác thải nhựa thì Giám đốc Nguyễn Hữu Hoạch tiến đến gần hơn việc khai thác tài nguyên từ rác trong phục vụ sản xuất nông nghiệp. Đó là sử dụng rác thải ủ làm phân hữu cơ phục vụ cho sản xuất nông nghiệp. Đây là mô hình dễ làm, dễ thực hiện, chi phí thấp hiệu quả lại cao.

Theo đó, ông Hoạch đã trực tiếp xuống tổ dân phố, thôn bản để phổ biến cho nhân dân về cách phân loại rác, cách đào hố, ủ phân. Việc làm của ông đã nhận được sự hưởng ứng, ủng hộ của các sở ngành và chính quyền địa phương. Sở Tài nguyên và Môi trường và Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã cử cán bộ cùng phối hợp để hướng dẫn cho bà con nhận thấy hiệu quả của việc sử dụng rác thải làm phân bón hữu cơ.

Đồng chí Nguyễn Văn  Việt, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chia sẻ, đây là một cách làm hiệu quả, thiết thực. Cách làm này vừa góp phần làm giảm thiểu ô nhiễm môi trường vừa tạo được sản phẩm phân bón hữu cơ phục vụ cho sản xuất nông nghiệp. Thực tế sau khi bà con được hướng dẫn cách ủ phân hữu cơ từ rác thải thì đã mang lại hiệu quả rất tốt giúp cây trồng sinh trưởng nhanh, nâng cao chất lượng nông sản, giá trị tăng cao. Đây là một hướng phát triển nông nghiệp bền vững trong tương lai.

Còn tại thôn 10, xã Tân Long (Yên Sơn) người dân rất phấn khởi khi áp dụng thành công phương pháp này. Bà Trần Thị Thanh chia sẻ, phân bón này hiệu quả mà không hề tốn kém. Nếu như trước đây mỗi gốc sắn trọng lượng 1 đến 2 kg thì từ khi áp dụng phương pháp ủ phân hữu cơ từ rác mỗi gốc sắn đã tăng lên 3 đến 4 kg. Hoặc khi trồng ổi, cây ổi sai quả lại ngọt và giòn hơn, khách cũng ưa chuộng hơn.

Sau một chặng đường dài dấn thân vào hoạt động kinh doanh lĩnh vực đặc biệt, đầy khó khăn, thử thách, điều ông Hoạch vui mừng nhất đó là môi trường sống ở làng quê trong lành, đường làng, ngõ xóm sạch sẽ, quy củ hơn. Ông bảo: “Tôi luôn tâm niệm người doanh nhân thành công là tạo được ra giá trị cho xã hội. Và tôi đã dần hiện thực hóa được một giấc mơ đặc biệt, đó là biến rác trở thành tài nguyên. Hạnh phúc khi được bà con nông dân ủng hộ và nhiệt tình hưởng ứng, áp dụng để cải thiện sản xuất cũng như giữ gìn môi trường sống”.

Nhiều người giờ đây mến yêu gọi ông Hoạch là một “diễn giả môi trường”. Ông cẩn thận, chu đáo tự mình đến từng bản làng, từng trường học để kêu gọi bảo vệ môi trường sống, phòng chống rác thải nhựa, túi ni lon. Có lần khi ông thuyết trình xong, cả hội trường đồng loạt đứng dậy vỗ tay hưởng ứng. Ông lại càng vững tin hơn trên con đường mình đã chọn. Mới đây tại Hà Nội ông được tôn vinh và trao danh hiệu “Nông dân Việt Nam xuất sắc” năm 2022 cho 100 nông dân Việt Nam xuất sắc. Với ông đó là niềm vui và trách nhiệm để làm cho cuộc sống này trở nên tốt đẹp hơn.