Đại biểu Lê Tất Hiếu (đoàn Vĩnh Phúc) đặt câu hỏi trong phiên chất vấn chiều 6/11. (Ảnh: DUY LINH)

Chiều 6/11, tham gia chất vấn Bộ trưởng Công thương Nguyễn Hồng Diên, đại biểu Lê Tất Hiếu (đoàn Vĩnh Phúc) nêu rõ, Quy hoạch điện VIII được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 500 ngày 15/5/2023 để thực hiện Nghị quyết số 134 ngày 17/11/2020 của Quốc hội khóa XIV.

Trong đó, nhấn mạnh việc ưu tiên và có chính sách đột phá để thúc đẩy phát triển điện mặt trời, mái nhà của người dân và máy công trình xây dựng, nhất là các khu vực có nguy cơ thiếu điện như miền bắc và điện mặt trời tự sản tự tiêu.

Đại biểu cho biết, từ nay đến năm 2030, công suất các nguồn điện loại hình này ước tính tăng thêm 2.600MW. Loại hình nguồn điện này được ưu tiên phát triển không giới hạn công suất với điều kiện giá thành hợp lý và tận dụng lưới điện sẵn có, không phải nâng cấp.

Theo các dự báo của Bộ Công thương, Tập đoàn Điện lực Việt Nam, mùa hè năm 2024 tiếp tục xảy ra nắng nóng, khô hạn kéo dài. Do ảnh hưởng của hiện tượng El Nino, nguy cơ thiếu điện ở miền bắc rất cao. Việc xây dựng, bổ sung nguồn điện mặt trời là một trong những giải pháp có thể thực hiện nhanh để cấp bổ sung nguồn điện cho miền bắc.

Tuy nhiên, theo đại biểu Lê Tất Hiếu, hiện nay có rất nhiều doanh nghiệp có nhu cầu đầu tư điện mặt trời mái nhà tự sản tự tiêu trong khu công nghiệp nhưng chưa thể thực hiện được do thiếu cơ chế, chính sách, hành lang pháp lý.

Đại biểu đề nghị tư lệnh ngành công thương cho biết kế hoạch ban hành các cơ chế, chính sách để có hành lang pháp lý phát triển điện mặt trời mái nhà, bao gồm cả điện mặt trời trên mái nhà dân, công sở và điện mặt trời mái nhà trong các khu công nghiệp.

Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nêu rõ, Quy hoạch điện VIII được Chính phủ phê duyệt có tổng nguồn là 150.489MW, tăng 21.000MW so Quy hoạch điện VII điều chỉnh. Trong đó, năng lượng tái tạo nói chung, đặc biệt là điện mặt trời có cơ cấu là 12.236MW, chiếm 8,5% tổng nguồn, gồm 10.236MW điện mặt trời tập trung và 2.600MW điện mặt trời tự sản tự tiêu nhưng cho nối lưới.

Bộ trưởng Công thương Nguyễn Hồng Diên trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội. (Ảnh: DUY LINH)

Điện gió trên bờ và gần bờ là 21.880MW, bằng 14,5% tổng nguồn; điện gió ngoài khơi 6.000MW, bằng 4% tổng nguồn và điện sinh khối cùng điện rác là 2.270MW, bằng 1,5% tổng nguồn. Như vậy, tổng nguồn năng lượng tái tạo không kể thủy điện chiếm cơ cấu 28,5% so tổng nguồn.

“Đây là một cơ cấu rất lớn mà ngay cả những nước phát triển, có trình độ công nghệ phát triển, đặc biệt là trong lĩnh vực lưới điện thông minh và các thiết bị lưu trữ điện cũng như giá điện ở mức độ cao cũng chỉ ở ngưỡng trên dưới 20%”, Bộ trưởng cho hay.

Theo Bộ trưởng, trong điều kiện hạ tầng công nghệ hiện tại của Việt Nam, để thực hiện được phương án vừa nêu thì phải tập trung nghiên cứu để đầu tư lưới điện thông minh và đầu tư phát triển hệ thống lưu trữ điện. Đồng thời, thúc đẩy thị trường điện trên cả 3 cấp độ: phát điện cạnh tranh, bán buôn điện cạnh tranh và bán lẻ điện cạnh tranh.

Ngoài ra, biểu giá bán lẻ điện cũng cần nghiên cứu để có tính linh hoạt hơn. Theo đó, điện nền bao gồm thủy điện và các loại nhiệt điện thì sẽ phải có một biểu giá cao để có thể bù đắp được cho những điện năng lượng tái tạo khi thực hiện cơ chế tự sản tự tiêu hoặc để huy động được nguồn năng lượng tái tạo như cơ cấu nêu trên.

Các đại biểu dự phiên chất vấn. (Ảnh: DUY LINH)

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, để khai thác tiềm năng năng lượng tái tạo, nhất là điện gió, điện mặt trời thì cần đẩy mạnh khuyến khích các hoạt động đầu tư điện mặt trời tự sản tự tiêu không nối lưới; xây dựng và ban hành cơ chế mua bán điện trực tiếp để đẩy mạnh phát triển các loại thiết bị lưu trữ điện; thúc đẩy phát triển các loại thị trường điện, kể cả thị trường điện, kể cả thị trường phát điện cạnh tranh, bán buôn cạnh tranh và bán lẻ điện cạnh tranh.

“Hiện nay, Bộ Công thương đã và đang trình Chính phủ ban hành một nghị định để phát triển điện mặt trời áp mái. Khi Chính phủ chính thức có chủ trương cho phép xây dựng nghị định theo khuyến nghị của Bộ Tư pháp thì Bộ Công thương sẽ xây dựng theo quy trình”, Bộ trưởng nêu rõ.

Cũng theo tư lệnh ngành công thương, Bộ đang trình Chính phủ cho ban hành cơ chế mua bán điện trực tiếp trên cơ sở nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Việc phát triển mặt trời áp mái không giới hạn về công suất đó là trong bối cảnh công nghệ sau này phát triển và các nhà đầu tư về năng lượng áp mái không được gây áp lực lên hệ thống điện truyền tải.

“Nếu như chúng ta không có điện nền ổn định, chiếm tỷ trọng 80-85% thì không có một quốc gia nào có thể phát triển một cách vô hạn năng lượng tái tạo, nhất là điện mặt trời”, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh.