Cảnh báo về quyền lực công nghệ

Trong thế giới đang bị chi phối bởi dữ liệu và công nghệ, Pháo đài số - tiểu thuyết đầu tay của Dan Brown - Lê Đình Chi dịch, NXB Lao Động phát hành năm 2025 - vẫn giữ nguyên sức nóng của một lời cảnh báo. Ở đó, công nghệ không còn là công cụ thuần túy, mà trở thành thước đo của đạo đức, tự do và tình yêu con người.

Tác phẩm là câu chuyện tại Cơ quan An ninh Quốc gia Mỹ (NSA), nơi một đoạn mã bí ẩn có tên Pháo đài số được phát hiện - đoạn mã được cho là không thể giải mã bằng bất cứ siêu máy tính nào. Tác giả của nó là Ensei Tankado, thiên tài người Nhật từng làm việc cho NSA. Chứng kiến việc cơ quan này âm thầm xâm nhập dữ liệu cá nhân của công dân, Tankado phản ứng bằng cách tạo ra một “pháo đài số” - công trình mã hóa bất khả xâm phạm, nhằm buộc thế giới phải đối diện câu hỏi: Khi công nghệ vượt quá đạo đức, điều gì sẽ xảy ra với tự do con người?

Nhân vật trung tâm của câu chuyện là Susan Fletcher, nữ chuyên gia mật mã tài năng, thông minh và chính trực. Khi hệ thống an ninh quốc gia bị đe dọa, cô được giao nhiệm vụ giải mã bí ẩn này. Cùng lúc đó, người yêu của cô - David Becker, một giảng viên ngôn ngữ học - bị cuốn vào hành trình nguy hiểm ở châu Âu để truy tìm “chìa khóa” của đoạn mã.

Giữa những trang truy đuổi nghẹt thở, Dan Brown vẫn dành chỗ cho một mạch cảm xúc nhân văn sâu sắc. Tình yêu giữa Susan và David là sợi chỉ đỏ xuyên suốt cuốn sách - biểu tượng của lòng trung thực và nhân tính trong thế giới kỹ thuật vô hồn. Đó là thứ “mật mã” duy nhất mà không hệ thống nào có thể phá vỡ.

Trong sách, ta còn thấy một loại tình yêu trái ngược của giám đốc NSA - Trevor Strathmore, người đứng đầu cơ quan nhưng lại mang trong mình nỗi ám ảnh quyền lực và tình cảm lệch lạc dành cho Susan. Dan Brown đã khéo léo dựng Strathmore như hình ảnh phản chiếu của những kẻ nhân danh an ninh để kiểm soát tự do - một kiểu tình yêu quyền lực, cuối cùng dẫn đến hủy diệt.

Bên cạnh đó, Ensei Tankado hiện lên như một nhân vật bi kịch nhưng giàu lý tưởng. Anh không phải là kẻ phản bội, mà là người cảnh báo nhân loại: khi công nghệ bị dùng để giám sát và kiểm soát, con người sẽ đánh mất linh hồn. Tankado tạo ra Pháo đài số không để phá hoại, mà để bảo vệ quyền riêng tư - giá trị cốt lõi của tự do cá nhân. Anh trở thành tấm gương cho câu hỏi đạo đức mà thời đại số hôm nay vẫn chưa trả lời xong.

Ba tuyến cảm xúc - tình yêu chân thành giữa Susan và David, nỗi ám ảnh quyền lực của Strathmore, và lý tưởng tự do của Tankado - tạo nên ba thái cực đối lập về cách con người ứng xử với công nghệ. Một bên là nhân tính, một bên là quyền lực, và một bên là niềm tin. Nhưng chỉ có nhân tính và tình yêu mới giúp con người không đánh mất mình giữa mê lộ của dữ liệu và mã hóa.

Chính vì vậy, Pháo đài số còn là tuyên ngôn nhân bản. Giữa thời đại mà trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn và công nghệ giám sát đang vươn tới từng ngóc ngách đời sống, thông điệp của cuốn sách càng trở nên thời sự. Cuốn sách nhắc chúng ta rằng - công nghệ có thể giải mã mọi thứ, trừ trái tim con người. Và chỉ khi giữ được lòng nhân ái, trung thực và tình yêu, loài người mới thực sự xứng đáng bước vào tương lai kỹ thuật số mà mình tạo ra.

Minh An