Đại biểu cơ bản nhất trí với Báo cáo của Đoàn giám sát của Quốc hội về việc huy động, quản lý và sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch COVID-19; việc thực hiện chính sách, pháp luật về y tế cơ sở, y tế dự phòng. Đồng thời, đánh giá cao nỗ lực của ngành Y tế trong công tác phòng, chống dịch bệnh Covid-19 gian khó trong thời gian vừa qua.

Đại biểu Ma Thị Thúy tham gia phát biểu ý kiến thảo luận.

Chưa thống nhất mô hình hoạt động của trung tâm y tế huyện

Đóng góp ý kiến hoàn thiện báo cáo, đại biểu phản ánh, tình trạng chưa thống nhất giữa các tỉnh về mô hình hoạt động và công tác quản lý tại trung tâm y tế huyện. Theo đại biểu, hiện nay, có nơi trung tâm y tế huyện tổ chức theo mô hình hoạt động của bệnh viện để khám, chữa bệnh nội, ngoại trú (sáp nhập bệnh viện huyện), có nơi thì tổ chức phòng khám đa khoa để khám, chữa bệnh ngoại trú (không sáp nhập bệnh viện). Cả nước còn 2/63 tỉnh vẫn giữ mô hình Trung tâm Dân số - Kế hoạch hóa gia đình ở cấp huyện.

Ngoài ra, theo Thông tư số 37/2021, quy định 2 cơ quan có thẩm quyền quản lý trung tâm y tế huyện gồm Sở Y tế hoặc UBND cấp huyện. Tuy nhiên, những quy định mang tính quy phạm, quy định mẫu hướng dẫn thực hiện các mô hình này cũng còn những điểm chưa rõ ràng, để địa phương căn cứ áp dụng. Việc giao trung tâm y tế huyện cho Sở Y tế quản lý đã phát huy được sự thống nhất trong chỉ đạo, quản lý của một đầu mối trong tỉnh, giúp nâng cao chất lượng hoạt động, thuận lợi trong điều hành, bố trí nhân lực. Trong khi đó nếu giao trung tâm y tế cho UBND huyện quản lý sẽ thuận lợi trong việc huy động các nguồn lực của địa phương để đầu tư nâng cấp y tế cơ sở, nhưng lại không đảm bảo trong việc quản lý chuyên môn, linh hoạt trong công tác tổ chức, bố trí cán bộ trong tỉnh.

Đại biểu đề nghị cần thực hiện việc giao UBND cấp huyện quản lý cơ sở y tế trên địa bàn về tài chính và cơ sở vật chất, đồng thời giao Sở Y tế quản lý về chuyên môn, tổ chức. Đại biểu cũng đề nghị Chính phủ cần quan tâm, có những quy định, hướng dẫn đồng bộ, cụ thể và căn cơ, tạo sự thống nhất về quản lý và hoạt động trong cả nước.

Quan tâm hơn nữa hoạt động y tế cơ sở

Đối với trạm y tế xã và công tác y tế dự phòng tuyến cơ sở, đại biểu Ma Thị Thúy cho biết: Tính đến năm 2022, toàn quốc có 78,9% trạm y tế xã có bác sỹ làm việc cơ hữu. Năm 2020 giảm 1.114 bác sỹ làm việc ở trạm y tế so với năm 2019. Theo đại biểu nguyên nhân của thực trạng này do môi trường làm việc tại trạm y tế chưa thuận lợi, mô hình bệnh tật thường là bệnh thông thường, tình trạng thiếu trang thiết bị y tế làm hạn chế việc phát huy năng lực của bác sỹ; quy định về thực hiện dịch vụ kỹ thuật áp dụng theo phân tuyến mà không phải theo năng lực và trình độ của bác sỹ, dẫn đến việc bác sỹ tay nghề cao mong muốn làm việc ở tuyến trên để phát huy và nâng cao trình độ bản thân.

Ngoài ra chưa có chính sách thu hút bác sỹ về làm tại tuyến xã, do tiền lương và chế độ phụ cấp còn thấp. Mức thu nhập chưa hấp dẫn là một trong những nguyên nhân không thu hút được nhân lực, nhất là thời gian qua khi phải chịu rất nhiều áp lực trong phòng chống dịch Covid-19, dẫn đến thực trạng số lượng cán bộ y tế xã chuyển công tác, chuyển vùng, xin nghỉ việc có xu hướng tăng.

Đại biểu cho biết thêm, thực tế cho thấy mặc dù tỷ lệ đăng ký khám chữa bệnh BHYT ban đầu ở các trạm y tế là khá cao nhưng số lượng đến khám có xu hướng giảm, mức chi bình quân khám bệnh thấp. Lý do chủ yếu là danh mục thuốc chưa đa dạng, trang thiết bị đã cũ hoặc chưa được trang bị... Tại trạm y tế cơ sở nhiều nơi có người làm việc nhưng không có máy móc, nơi có máy móc nhưng lại không có người làm việc. Đại biểu đề nghị các cơ sở y tế có thể giải quyết bằng cách thường xuyên rà soát, quản lý, thực hiện điều chuyển nhân lực vật lực để nâng cao dịch vụ khám chữa bệnh cho nhân dân, tránh lãng phí cơ sở vật chất, nhân lực. Bộ Y tế cần quan tâm chỉ đạo sát sao để sớm giải quyết vấn đề này.

Về công tác y tế dự phòng tại cơ sở, đại biểu thông tin: Hiện nay 100% các trạm y tế xã thực hiện nhiệm vụ y tế dự phòng. Tuy nhiên, chất lượng cán bộ chưa thực sự đảm bảo, còn thiếu những người được đào tạo chính quy, chuyên sâu. Cán bộ phải kiêm nhiều nhiệm vụ, trong khi số lượng ít, nên việc theo dõi, quản lý sức khỏe người dân trên địa bàn, tầm soát phát hiện bệnh sớm… hiệu quả chưa cao. Việc phát huy vai trò của nhân viên y tế thôn bản còn hạn chế vì trình độ không đồng đều, còn 28% chưa qua đào tạo; thiếu tính ổn định.

Bên cạnh đó, việc đầu tư cho y tế dự phòng, nhất là tuyến xã, chưa tương xứng với quan điểm “y tế dự phòng là then chốt”,  và dù tăng dần qua các năm nhưng tỷ lệ chi vẫn thấp so với quy định tại Nghị quyết số 18 và Nghị quyết số 20 quy định là dành ít nhất 30% ngân sách y tế cho dự phòng.

Đại biểu Ma Thị Thúy đề xuất: Để các trạm y tế thực hiện tốt vai trò tuyến đầu trong phòng bệnh, chăm sóc sức khỏe cho người dân cần phải tiếp tục nghiên cứu để có những cơ chế, chính sách mang tính đồng bộ, lâu dài, nhất là chính sách để thu hút, sử dụng nhân lực và đầu tư cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị. Ngành Y tế cần có những đáp ứng phù hợp cả về tổ chức bộ máy, chức năng nhiệm vụ và khả năng cung ứng dịch vụ, cần hoàn thiện, đồng bộ hệ thống thông tin quản lý tại trạm y tế. Cùng với đó, tiếp tục thực hiện các giải pháp đổi mới cơ chế tài chính y tế, đẩy mạnh tỷ lệ bao phủ y tế toàn dân;có hướng dẫn cụ thể về việc xác định ngân sách cho Y tế dự phòng để các địa phương căn cứ thực hiện theo Nghị quyết số 20 và Nghị quyết số 18 để đảm bảo nguồn lực thực hiện tốt các chương trình y tế dự phòng tại cơ sở.