Về đội ngũ cán bộ cấp chiến lược

Trong bài phát biểu tại phiên họp đầu tiên Tiểu ban Nhân sự Đại hội XIV, ngày 13-3-2024, cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng khẳng định: “Đội ngũ cán bộ cấp chiến lược là tinh hoa của Đảng, đòi hỏi phải thật sự vững vàng, có đủ bản lĩnh, phẩm chất, trí tuệ và có uy tín cao để giải quyết những công việc ở tầm chiến lược, xử lý kịp thời, đúng đắn, có hiệu quả những tình huống phức tạp có quan hệ đến sự nghiệp xây dựng, phát triển và bảo vệ đất nước, sự sống còn của chế độ”(1).

Cán bộ cấp chiến lược có “tâm, tầm, trí” là những người tiêu biểu về lương tâm, danh dự, trí tuệ, có khả năng quy tụ, tập hợp được đông đảo cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và nhân dân cùng thực hiện những nhiệm vụ của Đảng, Nhà nước giao phó. Đó là những đồng chí luôn phấn đấu tận tâm, tận lực cống hiến hết mình cho công việc, đặt lợi ích tập thể lên trên hết; luôn cố gắng phát huy sở trường, thế mạnh, kinh nghiệm của bản thân cho nhiệm vụ chung của tập thể… Cán bộ cấp chiến lược giữ cương vị chủ chốt, đứng đầu, chịu trách nhiệm trước Đảng, Nhà nước và nhân dân về kết quả hoàn thành nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị, địa phương; được rèn luyện, thử thách qua nhiều vị trí, môi trường làm việc khác nhau, trưởng thành từ cơ sở và có sự nỗ lực, cố gắng vượt bậc, được cấp ủy, tổ chức đảng các cấp tín nhiệm, trở thành những cán bộ lãnh đạo, quản lý, đảm nhiệm những chức vụ quan trọng của mỗi địa phương, đơn vị.

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm dự Lớp bồi dưỡng cán bộ quy hoạch Ủy viên Trung ương Đảng_Ảnh: TTXVN

Đảng ta luôn khẳng định, công tác cán bộ là nhiệm vụ “then chốt” của công tác xây dựng Đảng, có liên quan đến sự sống còn của Đảng và vận mệnh của chế độ. Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu đã để lại cho chúng ta những bài học bổ ích, quý báu về lựa chọn người “tài”, “đức” để phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân; đặc biệt là nghệ thuật chọn người, dùng người chuẩn xác vào những vị trí công tác, đem lại hiệu quả cao. Người đã quy tụ, tập hợp được đông đảo những người đức độ, tài năng tham gia Chính phủ khi nước nhà vừa mới giành độc lập; phát hiện, huấn luyện, đào tạo đội ngũ cán bộ trở thành các nhà lãnh đạo ưu tú của Đảng, Nhà nước. Trong đội ngũ, tầng lớp tinh hoa, ưu tú ở các giai cấp, giai tầng trong xã hội, nhiều người đã gạt bỏ lợi ích, vinh hoa, phú quý của riêng mình để làm việc, cống hiến cho sự nghiệp cách mạng chung của dân tộc.

Cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhiều lần nhấn mạnh yêu cầu cán bộ cấp chiến lược phải đặt lợi ích của quốc gia - dân tộc, của Đảng, của nhân dân lên trên hết, trước hết. Xác định rõ quan điểm và vững vàng ý chí như vậy, đội ngũ cán bộ mới không sa vào chủ nghĩa cá nhân, lợi ích nhóm, mất đoàn kết nội bộ, cục bộ, địa phương, làm giàu bất chính, kê khai tài sản cá nhân không trung thực,... Nếu không có “con mắt tinh đời” để lựa chọn chuẩn xác cán bộ cấp chiến lược vào vị trí lãnh đạo chủ chốt ở các cấp, các ngành, đơn vị, địa phương sẽ là điều tai hại cho Đảng, Nhà nước và nhân dân; không chỉ mất cán bộ, mà còn làm giảm sút niềm tin, uy tín của Đảng với nhân dân. Do đó, dứt khoát không đưa vào quy hoạch những người có biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, không thực đức, thực tài, mất đoàn kết nội bộ, tham nhũng, tiêu cực, cơ hội chính trị.

Thực tế những năm gần đây, Đảng và Nhà nước ta đã có nhiều chủ trương, biện pháp để giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện cán bộ cấp chiến lược không chỉ cho Trung ương, mà còn cho các địa phương, tạo nguồn cán bộ kế cận, bổ sung, như thực hiện luân chuyển công tác, tổ chức những lớp bồi dưỡng học tập lý luận chính trị cao cấp, thử thách, rèn luyện cán bộ thông qua phân công, giao nhiệm vụ, giải quyết công việc,… Đội ngũ cán bộ cấp chiến lược đã không ngừng nỗ lực phấn đấu vươn lên trong công việc, cuộc sống, tự giác tu dưỡng, rèn luyện về năng lực, phương pháp, tác phong công tác, phẩm chất đạo đức, lối sống đáp ứng với yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra. Nhiều cán bộ cấp chiến lược đã bám sát cơ sở, phát huy dân chủ, thật sự là hạt nhân đoàn kết, quy tụ sức mạnh của tập thể để hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ chính trị được giao, nhất là thúc đẩy kinh tế - xã hội địa phương phát triển, giữ vững ổn định chính trị, trật tự, an toàn xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân.

“Sau gần 40 năm tiến hành công cuộc đổi mới và sau hơn 25 năm thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 3 khóa VIII về chiến lược cán bộ, đội ngũ cán bộ các cấp ở nước ta đã có bước trưởng thành, phát triển nhiều mặt, chất lượng ngày càng được nâng cao, từng bước đáp ứng yêu cầu của thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế”(2).

Tuy nhiên, một số cán bộ cấp chiến lược đã suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; tham nhũng, tiêu cực; vi phạm nghiêm trọng quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao, quy định những điều đảng viên không được làm và trách nhiệm nêu gương, gây hậu quả nghiêm trọng, nhân dân bức xúc, ảnh hưởng lớn đến uy tín của tổ chức đảng và chính quyền địa phương, cơ quan, đơn vị. “Tình trạng chạy chức, chạy quyền, chạy quy hoạch, chạy luân chuyển, chạy phiếu bầu, chạy bằng cấp, chạy khen thưởng, chạy danh hiệu, chạy tội…, trong đó có cả cán bộ cấp cao, tuy đã được ngăn chặn, nhưng vẫn chưa hoàn toàn bị đẩy lùi. Làm việc gì, giữ chức vụ gì cũng chỉ tính đến lợi quyền, bổng lộc cho cá nhân mình, gia đình mình trước nhất, quên cả thanh liêm, danh dự”(3).

Hiện nay, các cơ quan, đơn vị, địa phương tích cực, chủ động làm tốt công tác lựa chọn nhân sự, điều chuyển, luân chuyển, bổ nhiệm vào vị trí lãnh đạo mới để chuẩn bị cho đại hội đảng bộ các cấp, tiến tới Đại hội XIV của Đảng. Do đó, việc lựa chọn cán bộ cấp chiến lược có “tâm, tầm, trí” góp phần xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra càng trở nên cấp bách hơn bao giờ hết. “Công tác nhân sự Đại hội là vô cùng quan trọng, nhưng cũng hết sức phức tạp, khó khăn, nặng nề, đòi hỏi Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, cả hệ thống chính trị phải  làm việc với tinh thần trách nhiệm rất cao, với quyết tâm, nỗ lực rất lớn, có cách làm thật sự công tâm, khách quan, khoa học, đặt lợi ích của quốc gia - dân tộc, của Đảng, của nhân dân lên trên hết, trước hết”(4).

Yêu cầu đặt ra trong xây dựng đội ngũ cán bộ cấp chiến lược có “tâm, tầm, trí”

Giai đoạn hiện nay là thời điểm “chuyển giao thế hệ từ lớp cán bộ sinh ra, lớn lên, được rèn luyện, trưởng thành trong những năm tháng kháng chiến, chủ yếu được đào tạo ở trong nước và tại các nước xã hội chủ nghĩa trước đây, sang lớp cán bộ sinh ra, lớn lên, trưởng thành trong hòa bình và được đào tạo từ nhiều nguồn, nhiều nước có thể chế chính trị khác nhau”(5). Do đó, việc lựa chọn cán bộ cấp chiến lược càng phải chính xác để xây dựng Đảng và hệ thống chính trị ngày càng trong sạch, vững mạnh, thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng.

Một trong những cách thức, biện pháp quan trọng để lựa chọn cán bộ cấp chiến lược có “tâm, tầm, trí” là cần phải tiếp tục rà soát, bổ sung, thay thế các văn bản có liên quan đến công tác cán bộ, quy định một cách chặt chẽ, đầy đủ, toàn diện các tiêu chí, như độ tuổi, trình độ, năng lực, phẩm chất đạo đức, lối sống, thời gian công tác, kinh nghiệm thực tiễn, uy tín trước tập thể cho phù hợp với tình hình thực tế. Trong quá trình tổ chức thực hiện quy trình nên lấy phiếu tín nhiệm, thăm dò cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và nhân dân trong toàn cơ quan, đơn vị, địa phương.

Cơ quan, ban, ngành làm công tác tổ chức cán bộ cần cẩn trọng, chặt chẽ, nghiên cứu, tham khảo từ nhiều kênh thông tin khác nhau; không chỉ dựa vào bằng cấp, tiêu chí mà cần dựa vào năng lực làm việc, nhất là những kết quả, sản phẩm công việc cụ thể, uy tín trong tập thể, phẩm chất đạo đức, lối sống ở nơi công tác, làm việc và nơi cư trú. Cần nắm bắt tình hình dư luận trước khi bổ nhiệm cán bộ cấp chiến lược; tinh tường trong nhìn nhận, đánh giá cán bộ toàn diện, dự báo triển vọng phát triển lâu dài, từ đó đưa ra quyết định giới thiệu, lựa chọn cán bộ cấp chiến lược có “tâm, tầm, trí” đúng người, đúng việc.

Những cán bộ cấp chiến lược phải tự giác tu dưỡng rèn luyện về phẩm chất đạo đức, lối sống, năng lực, phương pháp, tác phong công tác đáp ứng với nhiệm vụ công việc đặt ra. “Từng cán bộ, đảng viên, trước hết là từng đồng chí ủy viên Trung ương, ủy viên Bộ Chính trị, Ban Bí thư tự giác, gương mẫu tự phê bình, kiểm điểm, nhìn lại mình, tự điều chỉnh mình, cái gì tốt thì phát huy, cái gì xấu thì tự gột rửa, tự sửa mình; cảnh giác trước mọi cám dỗ về danh lợi, vật chất, tiền tài, tránh rơi vào vũng bùn của chủ nghĩa cá nhân”(6). Đây là biện pháp quan trọng, bởi không ai khác, mà chính bản thân mỗi cán bộ cấp chiến lược phải luôn đặt mình vào trong tổ chức, chức vụ càng cao càng phải chấp hành nghiêm những quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước; luôn tỉnh táo trước mọi cám dỗ, làm việc bằng lương tâm, trách nhiệm của người cộng sản chân chính. Mỗi cán bộ cấp chiến lược cần thực hiện nghiêm Quy định số 144-QĐ/TW, ngày 9-5-2024, của Bộ Chính trị, về chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên giai đoạn mới.

Rèn luyện chữ “tâm” của người cán bộ cấp chiến lược để thấu hiểu, cảm thông, chia sẻ, đồng cảm với cấp dưới và những khó khăn, vất vả, cực nhọc của người dân; luôn hết lòng, hết sức vì công việc, nhiệm vụ chung của tập thể, sẵn sàng nhường bước, ủng hộ những người tài năng giải quyết công việc hiệu quả, phù hợp đem lại những điều có lợi nhất cho tập thể. Rèn luyện chữ “tâm” để mỗi cán bộ cấp chiến lược vượt qua mọi khó khăn, thử thách, nhất là không bị sa ngã vào chủ nghĩa cá nhân, không hám danh lợi, quyền bính, chức tước, bổng lộc; tự hổ thẹn với bản thân mình khi có ý nghĩ hay những việc làm sai trái. Cần nhận thức sâu sắc rằng, “tâm” mới là gốc, là thiện, là phẩm giá, lương tâm của một con người.

Rèn luyện chữ “tầm” của cán bộ cấp chiến lược để phân tích, suy luận các công việc, nhiệm vụ một cách lô-gíc chặt chẽ, khoa học, đưa ra được những dự báo chiến lược bảo đảm cho sự phát triển của đơn vị, địa phương. Đó là tính quảng đại, bao dung, độ lượng vì việc lớn của Đảng, Nhà nước và nhân dân; mỗi một công việc, nhiệm vụ đưa ra đều tập hợp, đoàn kết và được sự ủng hộ đông đảo của cấp dưới, các tầng lớp nhân dân. Đó còn là tầm nhìn xa, trông rộng trong quyết sách công việc, trong nhìn nhận, đánh giá, lựa chọn cán bộ cấp dưới, phân công, sắp xếp đúng người, đúng việc…

Các đồng chí tham dự Lớp Bồi dưỡng, cập nhật kiến thức, kỹ năng đối với cán bộ quy hoạch Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIV tham quan, khảo sát thực tế cánh đồng ứng dụng công nghệ cao tại Nghệ An_Ảnh: baonghean.vn

Rèn luyện chữ “trí” của cán bộ cấp chiến lược để sắp xếp, xử lý công việc khoa học, phù hợp, hiệu quả, tạo bầu không khí dân chủ, cởi mở, khơi dậy và phát huy tiềm năng, thế mạnh của cấp dưới, của nhân dân, để mọi người đều toàn tâm, toàn ý cho nhiệm vụ chung của tập thể. Đó chính là sự khôn khéo, quyền biến trong giải quyết mối quan hệ bên trong và bên ngoài, đối nội và đối ngoại, có dấu ấn, đặc sắc riêng mà mọi người phải tâm phục, khẩu phục.

Để rèn luyện được “tâm, tầm, trí” thì cán bộ cấp chiến lược phải tự giác “gột rửa”, “tự soi”, “tự sửa” những hạn chế, khuyết điểm của bản thân mình, gia đình mình. Cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thường căn dặn: Thường xuyên tự soi, tự sửa, tự răn mình, tránh xa những cám dỗ vật chất, tham vọng, tránh đi vào vết xe đổ, để tay nhúng tràm và nếu đã trót ít nhiều nhúng tràm thì sớm tự giác gột rửa.

Trong xây dựng, lựa chọn, bố trí đội ngũ cán bộ cấp chiến lược cần hội tụ đầy đủ “tâm, tầm, trí”, không được quá coi trọng, đề cao, tuyệt đối hóa hoặc xem nhẹ bất kỳ một yếu tố nào. Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng, người cán bộ có năng lực nhưng không có đạo đức, rơi vào chủ nghĩa cá nhân, tham nhũng thì năng lực đó không thể dùng được, thậm chí còn có hại cho Tổ quốc, cho nhân dân. Ngược lại, những người có đạo đức nhưng kém năng lực, tuy không có hại cho ai, nhưng chẳng giúp gì cho nước, cho dân. Đồng thời, con người khó có thể vẹn toàn. Chủ tịch Hồ Chí Minh ví năm ngón tay cũng có ngón vắn ngón dài, nhưng vắn dài đều họp nhau lại nơi bàn tay, nên cần thực hiện tốt nguyên tắc “dụng nhân như dụng mộc”. “Thợ khéo thì gỗ to, nhỏ, thẳng cong đều tùy chỗ mà dùng được”(7); “Tài to ta dùng làm việc to, tài nhỏ ta cắt làm việc nhỏ, ai có năng lực về việc gì, ta đặt ngay vào việc ấy(8). Sử dụng cán bộ không đúng với khả năng chuyên môn, không đúng chỗ, đúng việc, sẽ ảnh hưởng đến kết quả công việc, cán bộ khó có điều kiện để phát huy hết năng lực, sở trường của mình. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng tổng kết: “Biết dùng người như vậy, ta sẽ không lo gì thiếu cán bộ”(9); “Dùng cán bộ không đúng tài năng của họ, cũng là một cớ thất bại”(10).

Phát huy vai trò của nhân dân trong lựa chọn cán bộ cấp chiến lược. Theo đó, cần dựa vào nhân dân để đánh giá chính xác cán bộ; cán bộ cấp chiến lược cần phải công khai tài sản cá nhân, giữ thói quen thường xuyên đối thoại dân chủ, trực tiếp lắng nghe tâm tư, tình cảm, nguyện vọng của các tầng lớp nhân dân; cần có hình thức phù hợp thăm dò ý kiến trong nhân dân để là một kênh đánh giá năng lực làm việc, phẩm chất đạo đức, lối sống, uy tín, niềm tin với cán bộ...

Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, qua đó, kịp thời phát hiện những sai phạm và xử lý theo quy định của pháp luật những cán bộ không đủ năng lực, uy tín, phẩm chất đạo đức, lối sống, không hoàn thành chức trách, nhiệm vụ được giao, để nội bộ mất đoàn kết, cấp dưới và nhân dân bức xúc. Tuy nhiên, việc xử lý cán bộ cấp chiến lược cần phải có tình, có lý; trên cơ sở quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước và cần căn cứ vào tính chất, mức độ vi phạm, bản chất của sự việc, vấn đề, bản chất con người,… để đưa ra hình thức kỷ luật phù hợp, hiệu quả, vừa mang tính chất cảnh báo, cảnh tỉnh, nhưng cũng vừa mang tính nhân văn, nhân đạo.

Lựa chọn cán bộ cấp chiến lược có “tâm, tầm, trí” là nhiệm vụ lâu dài, thường xuyên, liên tục; đòi hỏi cấp ủy, tổ chức đảng phải có “con mắt tinh đời” để lựa chọn, giới thiệu những người xứng đáng. Những cán bộ cấp chiến lược có “tâm, tầm, trí” cần phải biến cái “khó, khổ” thành “khai mở tiềm năng - khai thông nguồn lực - khát vọng vươn lên”; biến những khó khăn, thách thức thành động lực phát triển; tiềm năng, lợi thế thành của cải vật chất; những cơ hội thành những thành tựu cụ thể. Điều quan trọng hơn cả, cán bộ tinh hoa cấp chiến lược luôn khắc cốt, ghi tâm những lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh về cán bộ, đảng viên vừa là người “công bộc”, vừa là người “đầy tớ” thật trung thành của nhân dân; luôn cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; không ngừng rèn luyện đạo đức cách mạng./.

Bùi Đức Mạnh - Nguyễn Tú Anh

Binh chủng Tăng thiết giáp - Viện Khoa học xã hội và nhân văn quân sự

----------------------------------

(1) Nguyễn Phú Trọng: “Một số vấn đề cần được đặc biệt quan tâm trong công tác chuẩn bị nhân sự Đại hội XIV của Đảng”, Tạp chí Cộng sản, số 1034, tháng 3-2024, tr. 4
(2), (3), (4), (5) Nguyễn Phú Trọng: “Một số vấn đề cần được đặc biệt quan tâm trong công tác chuẩn bị nhân sự Đại hội XIV của Đảng”, Tlđd, tr. 4, tr. 5, tr. 7, tr. 6
(6) Xem: “Từng Ủy viên Trung ương, Ủy viên Bộ Chính trị, Ban Bí thư tự giác, gương mẫu tự phê bình, kiểm điểm, tự sửa mình”, Tạp chí Xây dựng Đảng, ngày 26-12-2011, https://xaydungdang.org.vn/thoi-su-chinh-tri/tung-uy-vien-trung-uong-uy-vien-bo-chinh-tri-ban-bi-thu-tu-giac-guong-mau-tu-phe-binh-kiem-diem-tu-sua-minh-4552
(7) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t. 5, tr. 88
(8), (9) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Sđd, t. 4, tr. 43
(10) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Sđd, t. 5, tr. 283