Nỗi khổ mang tên “sổ đỏ”

Gia đình bà Bùi Thị Hoa, thị trấn Tân Bình (Yên Sơn) đã sinh sống ổn định trên mảnh đất của gia đình từ hàng chục năm nay. Năm 1992, mảnh đất này đã được cấp Giấy CNQSDĐ. Thế nhưng, một năm sau thì chính quyền huyện Yên Sơn cho rằng mảnh đất này cấp sai, phải cấp lại do lịch sử diện tích đất thuộc quyền quản lý của Nông trường Sông Lô. Do vậy, gia đình bà Hoa đã nhiều lần nộp hồ sơ để xin cấp lại nhưng đến nay, sau hơn 30 năm, gia đình bà Hoa vẫn chưa được cấp Giấy CNQSDĐ. Bà Hoa chia sẻ: “Chúng tôi đã nộp hồ sơ, bổ sung giấy tờ, chờ xác minh, rồi lại chờ họp xét. Năm nào cũng lên hỏi, cũng chỉ nhận được câu trả lời “phải xác định lại nguồn gốc mua bán từ trước”, phải tìm lại giấy tờ giao đất từ trước mới giải quyết được. Không chỉ có gia đình tôi mà hàng chục hộ dân trong xóm cũng vướng vào tình trạng như vậy. Việc chuyển nhượng, thế chấp, thậm chí là sửa chữa nâng cấp nhà cũng không thực hiện được. Chúng tôi không hiểu mình còn phải chờ đến bao giờ nữa”.

Tiếp nhận hồ sơ TTHC về đất đai cho người dân tại Trung tâm Phục vụ hành chính công tỉnh.

Mảnh đất của gia đình ông Bùi Văn Quý, tổ 8, phường Hưng Thành (TP Tuyên Quang) có 50 m2 diện tích đất ở. Ông Quý muốn chuyển đổi mục đích sử dụng đất vườn sang đất ở để tách sổ cho người con và xây nhà mới. Ông Quý đã nộp hồ sơ xin chuyển đổi 6 tháng nay nhưng đến giờ vẫn chưa được giải quyết. Ngôi nhà đang ở của gia đình đến nay đã dột nát nhưng vẫn chưa thể xây được nhà mới do thủ tục đất đai chưa được giải quyết.

Tình cảnh của bà Hòa, ông Quý không phải là cá biệt. Tại thành phố Tuyên Quang và các huyện như Yên Sơn, Sơn Dương, Hàm Yên…, hàng trăm hộ dân cũng đang trong tình trạng “đất ở nhưng không có sổ đỏ”. Nhiều trường hợp đã sinh sống từ hàng chục năm, không tranh chấp, không vi phạm, nhưng hồ sơ vẫn nằm trong tình trạng chờ xử lý. Lý do phổ biến được đưa ra là “thiếu bản đồ địa chính chính quy”, “vướng quy hoạch sử dụng đất chưa điều chỉnh”, hoặc “thiếu nguồn nhân lực giải quyết hồ sơ”...

Không chỉ người dân, các doanh nghiệp cũng gặp khó khăn khi tiếp cận đất đai. Công ty TNHH Ngọc Hà Tuyên Quang đã thực hiện đền bù với các hộ gia đình có đất trong quy hoạch, đã xây dựng các hạng mục Khu nhà nghỉ suối nước nóng SPA HOTEL theo quy hoạch chi tiết được UBND tỉnh phê duyệt. Tuy nhiên, trong quá trình lập các thủ tục về đất đai có phát sinh về việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất sai lệch, chồng lấn so với thực địa, dẫn đến các thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất và đăng ký chuyển quyền sử dụng đất không thể tiếp tục thực hiện.

Theo tìm hiểu của phóng viên, nhiều doanh nghiệp đang đầu tư vào lĩnh vực sản xuất công nghiệp, du lịch dịch vụ, hay hạ tầng đô thị đều gặp vướng mắc trong khâu chuyển mục đích sử dụng đất và giao đất. Nguyên nhân được cho là do quy trình phức tạp, thẩm quyền phân cấp chưa rõ ràng, và còn tồn tại tâm lý “né trách nhiệm” trong xử lý hồ sơ của một bộ phận cán bộ chuyên môn.

Lời giải từ cơ quan chức năng

Đồng chí Phạm Đình Tứ, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường cho biết: Hiện nay, toàn tỉnh đã cấp Giấy CNQSDĐ được trên 94% diện tích. Phần diện tích đất chưa được cấp chủ yếu là có vướng mắc liên quan việc người dân vi phạm trong quá trình sử dụng đất. Điển hình như: chuyển mục đích trái phép, làm nhà vào phần đất ruộng, lấn chiếm đất của nông, lâm trường; giấy tờ nguồn gốc đất không rõ ràng, thậm chí chuyển nhượng đất, đổi đất không có giấy tờ... Bên cạnh đó, hệ thống văn bản pháp luật về đất đai đã có nhiều đổi mới, tuy nhiên khi đi vào thực tiễn vẫn còn nhiều bất cập. Việc cập nhật, chỉnh lý bản đồ địa chính ở nhiều nơi chưa hoàn thiện; việc xác định nguồn gốc sử dụng đất của người dân trong một số trường hợp còn thiếu căn cứ pháp lý rõ ràng.
Cũng theo đồng chí Phạm Đình Tứ, giải pháp tháo gỡ trong thời gian tới tỉnh sẽ thực hiện đo đạc xác định lại phần diện tích đất các nông lâm trường để làm cơ sở cấp giấy chúng nhận với diện tích khoảng 17.000 ha. Với những hộ vi phạm lấn chiếm phải xử lý vi phạm hành chính bắt buộc phải khôi phục lại tình trạng ban đầu. Đồng thời tỉnh tiến hành xây dựng cơ sở dữ liệu về đất đai, khi đã hoàn thành thì mọi vướng mắc về đất đai sẽ được giải tỏa.

Về vấn đề chuyển mục đích sử dụng đất của doanh nghiệp, ông Tứ cho biết, quy trình này liên quan đến nhiều cấp, nhiều ngành: từ UBND cấp xã xác nhận, huyện lập hồ sơ, thẩm định... Mỗi khâu đều có thể xảy ra vướng mắc, kéo dài thời gian giải quyết. Tỉnh đang nỗ lực cải cách thủ tục hành chính, áp dụng công nghệ thông tin. Ngoài ra để giải quyết dứt điểm các vướng mắc, cần phải tăng cường công tác kiểm tra công vụ. Thực tế qua những lần kiểm tra đã phải xử lý nhiều trường hợp “găm” hồ sơ của người dân mà không giải quyết để vụ lợi.

Đồng chí Đinh Văn Tính, Phó Chủ tịch UBND huyện Yên Sơn cũng cho rằng, hầu hết vướng mắc trong việc cấp Giấy CNQSDĐ trên địa bàn hiện thuộc các diện tích đất trước đây do các nông, lâm trường quản lý. Để khắc phục thì trong thời gian tới phải đẩy nhanh tiến độ đo đạc lại đất của các nông, lâm trường, đẩy mạnh xây dựng cơ sở dữ liệu về đất đai. Thời gian qua UBND huyện có nhiều văn bản chấn chỉnh và tăng cường trách nhiệm giải quyết thủ tục hành chính về đất đai trên địa bàn. UBND huyện cũng tăng cường tuyên truyền công bố, công khai số điện thoại đường dây nóng tiếp nhận phản ánh, kiến nghị của tổ chức, công dân. Người dân gặp vướng mắc có thể gọi điện trực tiếp cho đồng chí Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện, Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường, Phó Chánh Văn phòng HĐND và UBND huyện, Địa chỉ hộp thư điện tử (gmail): ubndyensontuyenquang@gmail.com. Đồng thời công khai quy trình, thời gian xử lý từng loại hồ sơ trên hệ thống điện tử, có thông báo tiến độ rõ ràng. Do vậy thời gian qua người dân sẽ không còn bị động, và cũng hạn chế tiêu cực phát sinh.

Đất đai là nguồn lực quan trọng để phát triển kinh tế, là nơi người dân an cư, lạc nghiệp. Gỡ nút thắt về đất đai không chỉ là nhiệm vụ hành chính, mà còn là trách nhiệm chính trị và đạo lý của chính quyền với Nhân dân. Tỉnh đang đứng trước cơ hội lớn để cải cách mạnh mẽ, hướng tới một nền quản trị đất đai công khai, minh bạch, hiệu quả hơn, điều mà người dân và doanh nghiệp đã mong đợi từ rất lâu.