Tại kỳ họp thứ 34, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã xem xét, kết luận về những vi phạm xảy ra tại Ban cán sự đảng Bộ Công thương. (Ảnh ĐĂNG KHOA)

Kết quả công tác kiểm tra, giám sát từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XIII đến nay tạo tiền đề, động lực để toàn ngành kiểm tra đảng tích cực, chủ động triển khai có hiệu quả hơn nữa nhiệm vụ kiểm tra, giám sát khi tình hình vi phạm của tổ chức đảng, đảng viên còn diễn biến phức tạp, có mặt nghiêm trọng hơn, nhất là những vi phạm về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm, như dự báo mới đây của UBKT Trung ương.

Kiểm tra, xử lý nhiều vụ việc chuyên môn sâu, chuyên biệt, khép kín

Khẳng định công tác kiểm tra, giám sát đã hoàn thành toàn diện các nhiệm vụ do Điều lệ Đảng quy định và nhiệm vụ cấp ủy các cấp giao, với khối lượng công việc rất lớn; chất lượng, hiệu lực, hiệu quả ngày càng được nâng lên, đồng chí Trần Cẩm Tú, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ nhiệm UBKT Trung ương cho biết, có nhiều vụ việc khó, phức tạp, phát sinh từ lâu được kiểm tra, kết luận, xử lý dứt điểm.

Những vụ việc mới phát sinh có chuyên môn sâu, chuyên biệt, khép kín cũng đã được cấp ủy, tổ chức đảng, UBKT các cấp phát hiện, kiểm tra, xử lý kịp thời. Kết quả kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật trong Đảng đã góp phần tích cực vào công cuộc xây dựng, chỉnh đốn đảng, củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước.

Qua 10 kỳ họp trong năm 2023, từ Kỳ họp thứ 25 đến Kỳ họp thứ 34, UBKT Trung ương đã xem xét, kết luận, quyết định thi hành kỷ luật và đề nghị Bộ Chính trị, Ban Bí thư thi hành kỷ luật đối với nhiều tổ chức đảng, đảng viên vi phạm nghiêm trọng nguyên tắc, quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Hoạt động kiểm tra tập trung làm rõ những dấu hiệu suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên, người đứng đầu; vi phạm trách nhiệm nêu gương, những điều đảng viên không được làm; những vấn đề nổi cộm, gây bức xúc trong xã hội.

Nhiều lĩnh vực khó, chuyên sâu như công tác quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công, đất đai, tài nguyên khoáng sản; chứng khoán và thị trường chứng khoán. Nhiều vụ việc thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo dõi, chỉ đạo như mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế phục vụ công tác phòng chống dịch Covid-19; phòng chống buôn lậu; thực hiện các dự án đầu tư, nhất là các dự án, gói thầu mua sắm do Công ty cổ phần Tiến bộ Quốc tế AIC, các dự án đầu tư của Tập đoàn FLC, Tập đoàn Vạn Thịnh Phát thực hiện...; kiểm tra đối với một số tổ chức đảng trong khối nội chính như công an, tòa án, viện kiểm sát, hải quan, biên phòng.

UBKT Trung ương đã xem xét, kiểm tra, xử lý dứt điểm nhiều vụ việc điển hình liên quan các vi phạm xảy ra tại Ban cán sự đảng UBND thành phố Hà Nội trong lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện công tác phòng chống dịch Covid-19 và tiếp nhận công dân Việt Nam về nước trong đại dịch; Ban cán sự đảng UBND tỉnh Lào Cai nhiệm kỳ 2011-2016 thiếu trách nhiệm, buông lỏng lãnh đạo, chỉ đạo trong hoạt động liên quan đến khoáng sản; Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa các nhiệm kỳ 2010-2015, 2015-2020 thiếu trách nhiệm, buông lỏng lãnh đạo, chỉ đạo, thiếu kiểm tra, giám sát trong việc chấp thuận chủ trương, quy hoạch, điều chỉnh quy hoạch, trong giao đất, cấp giấy chứng nhận và tính tiền sử dụng đất, trong phân bổ, quản lý và sử dụng ngân sách cho một số dự án, trong đó có các dự án do Công ty cổ phần Tập đoàn FLC, Công ty cổ phần Tiến bộ Quốc tế (AIC) thực hiện; Ban cán sự đảng UBND tỉnh Quảng Ninh các nhiệm kỳ 2011-2016, 2016-2021 thiếu trách nhiệm, buông lỏng lãnh đạo, chỉ đạo để UBND tỉnh và nhiều tổ chức, cá nhân vi phạm quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước trong quản lý, thực hiện các dự án/gói thầu do Công ty AIC, và Công ty cổ phần Tập đoàn FLC thực hiện; nhiều tổ chức đảng, đảng viên bị xử lý kỷ luật…

Mới đây, tại Kỳ họp thứ 35, UBKT Trung ương đề nghị Bộ Chính trị, Ban Bí thư xem xét trách nhiệm, xử lý kỷ luật Ban cán sự đảng Bộ Công thương các nhiệm kỳ 2016-2021, 2021-2026; đồng chí Trần Tuấn Anh, Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng ban Kinh tế Trung ương, nguyên Bí thư Ban cán sự đảng, Bộ trưởng Bộ Công thương và một số cán bộ; quyết định thi hành kỷ luật nghiêm khắc đối với nhiều tổ chức đảng, đảng viên liên quan những vi phạm trong công tác tham mưu, ban hành cơ chế phát triển năng lượng tái tạo và nhiều vi phạm khác. Các quyết định được đưa ra căn cứ kết luận tại Kỳ họp thứ 34 của UBKT Trung ương.

Theo kết luận, Ban cán sự đảng Bộ Công thương đã vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, quy chế làm việc; thiếu trách nhiệm, buông lỏng lãnh đạo, chỉ đạo để Bộ Công thương và nhiều tổ chức, cá nhân vi phạm nghiêm trọng quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước trong công tác tham mưu, ban hành cơ chế phát triển điện mặt trời, điện gió; trong thực hiện Quy hoạch điện VII điều chỉnh; trong tham mưu, ban hành cơ chế kinh doanh, điều hành nguồn cung ứng, cấp phép kinh doanh xăng, dầu; quản lý và sử dụng Quỹ bình ổn giá; trong lập, thẩm định, phê duyệt, tổ chức đấu thầu, thực hiện các dự án/gói thầu do Công ty cổ phần Tiến bộ Quốc tế (AIC) thực hiện; nhiều cán bộ, đảng viên bị xử lý kỷ luật, xử lý hình sự.

Những vi phạm nêu trên đã gây hậu quả nghiêm trọng, khó khắc phục; nguy cơ thiệt hại rất lớn tiền, tài sản của Nhà nước, lãng phí nguồn lực xã hội; dư luận bức xúc, ảnh hưởng xấu đến uy tín của tổ chức đảng và cơ quan quản lý nhà nước …

Từ các vụ việc nêu trên cho thấy, các nguyên tắc, quy chế, quy định của Đảng, nhất là nguyên tắc tập trung dân chủ đã bị vi phạm nghiêm trọng. Một bộ phận cán bộ, đảng viên, những người được giao chức vụ, quyền hạn không tu dưỡng, rèn luyện; vi phạm Luật Phòng, chống tham nhũng, vi phạm quy định về những điều đảng viên không được làm và trách nhiệm nêu gương; lợi dụng chức vụ, quyền hạn để trục lợi...

Do đó, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ trong Đảng, quy chế làm việc, đặc biệt là giám sát thường xuyên và chuyên đề, phát hiện khuyết điểm, hạn chế từ sớm, có biện pháp khắc phục kịp thời các biểu hiện vi phạm vẫn luôn là bài học sâu sắc đối với mỗi cấp ủy, tổ chức đảng, đảng viên.

Tăng cường hướng dẫn nghiệp vụ cho cấp ủy, UBKT cấp dưới

Tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát, một trong những yêu cầu đặt ra trong Chiến lược công tác kiểm tra, giám sát của Đảng đến năm 2030 là UBKT cấp trên thường xuyên, kịp thời chỉ đạo, trong công tác kiểm tra, giám sát, nhất là trong xử lý các vụ việc nghiêm trọng, phức tạp, dễ xảy ra vi phạm, các vụ việc về tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, “lợi ích nhóm”; kịp thời xử lý kỷ luật đối với cán bộ, đảng viên suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” ngay tại cơ sở, chi bộ.

Song song nhiệm vụ xây dựng, hoàn thiện các quy định, quy trình về công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật của Đảng; đồng bộ các quy định của Đảng và hệ thống pháp luật của Nhà nước, cấp ủy, UBKT các cấp quan tâm kiện toàn, xây dựng đội ngũ cán bộ, bố trí, sắp xếp cán bộ phù hợp với năng lực, trình độ, chuyên môn và yêu cầu nhiệm vụ.

UBKT Trung ương đã hoàn thiện Đề án, trình Ban Bí thư ban hành Quy định luân chuyển cán bộ trong hệ thống ngành kiểm tra đảng; tổ chức các kỳ thi nâng ngạch kiểm tra viên chính, kiểm tra viên cao cấp cho cán bộ, công chức ngành kiểm tra đảng; bồi dưỡng nghiệp vụ ngạch kiểm tra viên tại 3 khu vực; cử báo cáo viên truyền đạt, trao đổi chuyên môn, nghiệp vụ tại các địa phương, đơn vị. UBKT nhiều địa phương, đơn vị quan tâm cử cán bộ tham gia các lớp đào tạo về lý luận chính trị, công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng, bồi dưỡng kiến thức quốc phòng, an ninh…

Thực hiện nghiêm túc, kịp thời, có hiệu quả sự chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, UBKT Trung ương, các cấp ủy và UBKT các cấp đã có nhiều đổi mới, hướng mạnh về cơ sở, tạo chuyển biến tích cực, rõ nét trong công tác kiểm tra, giám sát, khắc phục tình trạng bao che, nể nang, né tránh ở các địa phương, cơ quan, đơn vị. Theo đồng chí Nguyễn Văn Thể, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Đảng ủy Khối các cơ quan Trung ương, việc ban hành và tổ chức thực hiện Nghị quyết số 15-NQ/ĐUK, ngày 16/01/2023 về “Tăng cường hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát của Đảng trong Đảng bộ Khối các cơ quan Trung ương” và xác định năm 2023 là “Năm tăng cường công tác kiểm tra, giám sát” đã góp phần thúc đẩy hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát trong Đảng bộ Khối theo hướng thiết thực, hiệu quả, hướng về cơ sở.

Ban Thường vụ Đảng ủy Khối đã ban hành Quy trình kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật đảng của chi bộ trong Đảng bộ Khối; bộ mẫu văn bản về công tác kiểm tra, giám sát chuyên đề, giải quyết tố cáo đảng viên và thi hành kỷ luật đối với đảng viên vi phạm của chi bộ. Các cấp ủy trực thuộc và UBKT các cấp chủ động kiện toàn đội ngũ cán bộ kiểm tra, bổ sung cán bộ chuyên trách, điều chỉnh, tổ chức tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ làm công tác kiểm tra, giám sát. Trong năm 2023, Ban Thường vụ Đảng ủy Khối chuẩn y ủy viên, chủ nhiệm, phó chủ nhiệm 10 UBKT đảng ủy trực thuộc; tổ chức 9 lớp tập huấn nghiệp vụ, quán triệt các văn bản mới về công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng cho gần 1.000 đại biểu là chủ nhiệm, phó chủ nhiệm, ủy viên UBKT, cán bộ chuyên trách công tác đảng các đảng ủy trực thuộc.

Hướng về cơ sở, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Bắc Giang đã thống nhất tổ chức, tăng cường đội ngũ, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát từ cơ sở. Theo Chủ nhiệm UBKT Tỉnh ủy Nguyễn Thị Hương, với việc ban hành Quy định số 22-QĐ/TW ngày 28/7/2021, Trung ương đã giao thêm thẩm quyền thi hành kỷ luật đảng viên; thẩm quyền, trách nhiệm giải quyết khiếu nại kỷ luật đảng cho cấp ủy, ban thường vụ cấp ủy và UBKT đảng ủy cơ sở.

Căn cứ kết quả khảo sát và làm việc với các địa phương, UBKT Tỉnh ủy đã tham mưu Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành kết luận về định hướng mô hình cơ cấu tổ chức của UBKT đảng ủy xã, phường, thị trấn. Theo đó, mỗi UBKT đảng ủy xã, phường, thị trấn bao gồm 5 đồng chí (1 chủ nhiệm, 1 phó chủ nhiệm và 3 ủy viên). Phân công đồng chí phó bí thư thường trực đảng ủy xã, phường, thị trấn kiêm nhiệm chủ nhiệm UBKT; Phó chủ nhiệm là đồng chí phó chủ tịch HĐND hoặc chủ tịch Ủy ban MTTQ xã, phường, thị trấn kiêm nhiệm. Các ủy viên UBKT đảng ủy do các địa phương xem xét, quyết định. Ghi nhận từ thực tế cho thấy, việc đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát đã tạo chuyển biến rõ nét ngay từ cấp cơ sở. Kết quả được thể hiện bằng việc hiện thực hóa một số chỉ tiêu mà trước đó luôn được coi là khó, nhất là kiểm tra tổ chức đảng, đảng viên khi có dấu hiệu vi phạm. Tại cấp cơ sở, qua nửa đầu nhiệm kỳ, cấp ủy đã kiểm tra đối với 1.275 tổ chức đảng và 2.050 đảng viên; giám sát chuyên đề đối với 843 tổ chức đảng và 1.141 đảng viên. UBKT đảng ủy cơ sở kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm đối với 353 tổ chức đảng cấp dưới trực tiếp và 812 đảng viên.

Tăng cường sự chỉ đạo, hướng dẫn của UBKT cấp trên đối với cấp ủy, tổ chức đảng và UBKT cấp dưới, UBKT Thành ủy Hải Dương (tỉnh Hải Dương) đã có cách làm sáng tạo. Theo Chủ nhiệm UBKT Thành ủy Hải Dương Nguyễn Việt Dũng, từ hiệu quả mô hình “coffee nghiệp vụ”-mở ra không gian trao đổi nghiệp vụ cởi mở và thân tình giữa lãnh đạo UBKT Thành ủy với các đồng chí chủ nhiệm UBKT các đảng ủy trực thuộc, UBKT Thành ủy tiếp tục xây dựng và triển khai thí điểm mô hình “Bồi dưỡng 1-1” trong năm 2024.

Theo kế hoạch, UBKT Thành ủy tiếp nhận đăng ký thực hiện “bồi dưỡng 1-1” từ UBKT đảng ủy các phường, xã; thành lập Tổ công tác do Thường trực UBKT Thành ủy làm trưởng đoàn. Mỗi tháng bố trí không quá 5 ngày làm việc và hỗ trợ từ 2 đến 3 địa phương về nghiệp vụ kiểm tra, giám sát; tiếp nhận và giải quyết khiếu nại, tố cáo của đảng viên; phương pháp xây dựng chương trình kiểm tra, giám sát của cấp ủy và UBKT; tiếp đảng viên và công dân; việc lập, lưu trữ hồ sơ kiểm tra, giám sát… Mô hình này nhằm mục tiêu nâng cao nghiệp vụ, giúp cơ sở phát hiện, cảnh báo, phòng ngừa, ngăn chặn khuyết điểm, vi phạm của tổ chức đảng, đảng viên, nhất là trong thời gian chuẩn bị tổ chức đại hội đảng bộ các cấp.

Năm 2024, ngành Kiểm tra Đảng tiếp tục thống nhất quyết tâm, hành động, quyết liệt triển khai, tổ chức thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ kiểm tra, giám sát theo quy định của Điều lệ Đảng và nhiệm vụ cấp ủy giao; trọng tâm là kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm. Nội dung kiểm tra, giám sát đồng thời tập trung vào việc thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, nghị quyết đại hội đảng bộ các cấp, các nghị quyết, kết luận của Trung ương về xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị, phòng chống tham nhũng, tiêu cực; góp phần tích cực chuẩn bị một bước phục vụ đại hội đảng bộ các cấp sẽ diễn ra vào năm 2025.