Ảnh minh họa. (Ảnh: Vietnam+)

Để ngăn chặn tình trạng sở hữu chéo trong ngân hàng, năm 2023, Ngân hàng Nhà nước tập trung thanh tra việc chuyển nhượng cổ phần, cổ phiếu của các tổ chức tín dụng có thể dẫn đến việc thâu tóm, chi phối tổ chức tín dụng. Đây là một nội dung quan trọng trong báo cáo về hoạt động ngân hàng vừa được Thống đốc Nguyễn Thị Hồng ký trình Quốc hội và các đại biểu Quốc hội.

Theo Ngân hàng Nhà nước, tình trạng sở hữu cổ phần, sở hữu chéo giữa tổ chức tín dụng, tổ chức tín dụng và doanh nghiệp đã giảm đáng kể so với giai đoạn trước đây.

Mặc dù chủ yếu phát sinh trước khi Luật các tổ chức tín dụng năm 2010 có hiệu lực, sở hữu cổ phần vượt giới hạn quy định, sử hữu chéo trực tiếp giữa các tổ chức tín dụng với nhau và giữa tổ chức tín dụng với doanh nghiệp dần được xử lý.

Tuy nhiên, việc xử lý vấn đề sở hữu vượt giới hạn quy định, sở hữu chéo vẫn khó khăn trong trường hợp cổ đông lớn và người có liên quan của cổ đông lớn cố tình che giấu, nhờ cá nhân, tổ chức khác đứng tên hộ số cổ phần sở hữu để lách quy định của pháp luật, dẫn đến tổ chức tín dụng có thể bị chi phối bởi các cổ đông này, tiềm ẩn nguy cơ hoạt động thiếu công khai, minh bạch.

Đặc biệt, Ngân hàng Nhà nước cũng báo cáo khó khăn ngăn ngừa tình trạng sở hữu chéo trong ngân hàng liên quan đến nhiều đối tượng thuộc sự quản lý của các bộ, ngành.

Thực tế, đối tượng quản lý của Ngân hàng Nhà nước chỉ là các tổ chức tín dụng. Vì vậy, việc sở hữu chéo giữa các công ty trong lĩnh vực khác, Ngân hàng Nhà nước không có thông tin cũng như không có công cụ để kiểm soát.

Định hướng cho thời gian tới, Ngân hàng Nhà nước báo cáo tiếp tục giám sát an toàn hoạt động của tổ chức tín dụng và qua công tác thanh tra về vốn, tình hình sở hữu cổ phần của tổ chức tín dụng, hoạt động cho vay, đầu tư, góp vốn… Trường hợp phát hiện rủi ro, vi phạm, Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo tổ chức tín dụng xử lý các tồn tại nhằm ngăn ngừa rủi ro.

Đối với các trường hợp phát hiện dấu hiệu tội phạm, Ngân hàng Nhà nước sẽ xem xét chuyển cơ quan công an điều tra, làm rõ hành vi vi phạm (nếu có) để xử lý nhằm ngăn ngừa rủi ro.

Ngân hàng Nhà nước cũng yêu cầu các bộ, ban, ngành, đơn vị chủ quản của doanh nghiệp cần chỉ đạo các doanh nghiệp thực hiện việc đầu tư, góp vốn tại các tổ chức tín dụng tuân thủ quy định, sử dụng nguồn vốn đi vay đúng mục đích, trả nợ đúng hạn cho các tổ chức tín dụng...

Cùng với việc tập trung thanh tra chuyển nhượng cổ phiếu, cổ phần ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước đã đưa vào kế hoạch thanh tra năm 2023 việc cấp tín dụng đối với nhóm khách hàng lớn (tập trung tín dụng có liên quan đến lĩnh vực bất động sản, cổ đông lớn, người có liên quan của cổ đông lớn của tổ chức tín dụng…).

Ngân hàng Nhà nước cũng đang hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, trong đó có việc tham mưu Chính phủ trình Quốc hội Luật sửa đổi bổ sung Luật các Tổ chức tín dụng, trong đó, bổ sung các quy định nhằm xử lý hiệu quả tình trạng sở hữu chéo, hạn chế lạm dụng quyền cổ đông lớn, quyền quản trị, điều hành để thao túng hoạt động của tổ chức tín dụng.