Nghệ nhân Ma Văn Đức.

Nghệ nhân Ma Văn Đức, sinh năm 1951, tại xã Năng Khả (Na Hang). Ông bảo, những năm công tác tại ngành Văn hóa, thực hiện Đề tài khoa học về Then Tày Tuyên Quang đã cho ông cơ hội được gặp gỡ các nghệ nhân am tường về Then. 

Với tâm huyết và tình yêu tha thiết với vốn cổ của cha ông, ông đã dày công nghiên cứu, sưu tầm, dịch nghĩa từ tiếng Tày sang tiếng phổ thông được trên 70 cung Then cổ và đã được Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam in thành bộ sách “Then cổ Tuyên Quang” gồm 4 tập. Đặc biệt, ông đã trực tiếp dịch phần thước phim của Tuyên Quang trong hồ sơ trình UNESCO ghi danh thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Ông cũng đã xuất bản thơ song ngữ Tày Việt “Nhớ Pắc Tạ”; “Then cổ Tuyên Quang”, “Văn quan làng Tuyên Quang” (của nhóm tác giả: Tống Đại Hồng, Lương Long Vân, Ma Văn Đức)… Ông còn xây dựng kịch bản văn học cho phim ca nhạc Then Tày Tuyên Quang cho Trung tâm nghe nhìn - Truyền hình Hà Nội tham gia Liên hoan phim toàn quốc và đã đạt Huy chương Vàng năm 2002.

Nghệ nhân Ma Văn Đức còn tham gia phổ biến, truyền dạy các làn điệu dân ca dân tộc Tày phục vụ phát triển du lịch tại các homestay. Hiện nay, ông chuẩn bị xuất bản các tác phẩm “Tranh thờ người Dao Tuyên Quang”, “Then quạt Tuyên Quang”; “Tìm hiểu về di sản Then Tuyên Quang” để giới thiệu trong các trường học…

Với những nỗ lực trong việc bảo tồn, phát huy giá trị di sản Then, năm 2015, ông đã vinh dự được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân ưu tú. Năm 2019, ông được tỉnh tặng Giải thưởng Tân Trào về văn học nghệ thuật. Đặc biệt, năm 2022, ông vinh dự được Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đến thăm và tặng quà nghệ nhân Then tiêu biểu.