Cú “huých” đánh thức nguồn nội lực
Với 14 tỷ đồng hỗ trợ của Nhà nước, hàng chục hộ dân hiến trên 10.000 m2 đất, con đường bê tông dài 4 km từ thôn Cây Nhãn, xã Tứ Quận đi Quốc lộ 2 được hoàn thành trong năm 2021. Ông Triệu Văn Thanh, dân tộc Dao là người hiến đất nhiều nhất thôn với gần 900 m2 bày tỏ: “Mong mỏi có 1 con đường kiên cố để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội là nguyện vọng chính đáng mấy chục năm qua. Tôi nói với cán bộ xã, đường đi qua bao nhiêu diện tích sản xuất không quan trọng. Bởi nếu so sánh giá tiền mảnh đất đó với giá trị lớn lao mà con đường đem lại cho thôn, xã, con cháu mình sau này thì không thể đong đếm được”.

Đầu năm 2023, gia đình đoàn viên nghèo Phương Văn Mạnh, thôn Đồng Cả, xã Nhữ Khê hoàn thành ngôi nhà ở mới với trị giá trên 200 triệu đồng. Anh được Huyện đoàn hỗ trợ 30 triệu đồng, số còn lại anh vay mượn của người thân, họ hàng. Đây là cơ hội không thể tốt hơn nên anh cố gắng hết sức huy động thêm nguồn lực để xây dựng ngôi nhà khang trang, có công trình phụ khép kín. Anh bảo, mình còn trẻ, còn sức khỏe nên cố gắng làm lụng, tiết kiệm vài năm sẽ trả hết nợ.

Từ minh chứng trên có thể thấy, phát huy nguồn nội lực từ chính người dân là một trong những yếu tố tiên quyết để xây dựng thành công NTM của huyện Yên Sơn. Ông Tạ Văn Tình, Trưởng phòng Nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện nhấn mạnh: Xây dựng NTM chính là làm cho người dân và vì người dân nông thôn. Cộng đồng dân cư được xác định vừa là chủ thể, vừa là nguồn lực, cũng vừa là đối tượng được thụ hưởng khi xây dựng NTM theo phương châm “Dân cần, dân biết, dân bàn, dân làm, dân giám sát, dân hưởng thụ”. Do đó, xây dựng NTM là “cú huých” để đánh thức nguồn nội lực tiềm tàng trong nhân dân.

Xây dựng phòng lớp học tại Trường Tiểu học Y Bằng, xã Mỹ Bằng (Yên Sơn).

Có những tiêu chí nếu không có sự chung tay góp sức của người dân thì các địa phương không thể về đích NTM đúng tiến độ. Thực tế cho thấy, người dân đã tự nguyện viết đơn xin thoát nghèo; chủ động làm mới, sửa chữa nhà ở để xóa nhà dột nát; xây dựng các mô hình để nâng cao thu nhập. Từ năm 2011 đến nay, huyện Yên Sơn huy động khoảng gần 2.000 tỷ đồng xây dựng NTM. Trong đó, nguồn vốn được huy động từ cộng đồng dân cư xây dựng NTM trên 300 tỷ đồng; nhân dân tự nguyện đóng góp hàng chục nghìn ngày công, hiến trên 40.000 m2 đất xây dựng các công trình hạ tầng cơ sở. Toàn huyện triển khai xây dựng được gần 100 km đường điện thắp sáng đường quê, 47 công trình đường hoa, cây xanh; xây dựng 8,324 bể, hố xử lý rác thải, lò đốt rác. Toàn huyện có 1.860 hộ nghèo được hỗ trợ làm nhà ở mới, sửa chữa nhà cửa...

Ý thức, trách nhiệm của người dân trên địa bàn huyện ngày càng được nâng lên, phát huy nội lực, góp sức vào lộ trình xây dựng NTM của toàn huyện. Tính đến hết năm 2022, toàn huyện có 14/27 xã đạt chuẩn NTM (chiếm 51,85%); 4 xã đạt chuẩn NTM nâng cao; 1 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu. Bình quân  đạt 15,03 tiêu chí/xã. 

Thực chất và bền vững

Xây dựng NTM đã làm thay đổi diện mạo nông thôn của huyện Yên Sơn, kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội từng bước được đồng bộ. Để tiếp tục đưa Chương trình xây dựng NTM đi vào chiều sâu, bền vững, huyện xác định đây là chương trình có tính chiến lược, lâu dài và là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, thường xuyên, liên tục của các cấp ủy đảng, chính quyền và các tổ chức đoàn thể từ huyện đến cơ sở.

Đến với xã Mỹ Bằng, một trong những địa phương đầu tiên của tỉnh về đích NTM từ năm 2014, chúng tôi bất ngờ với nhịp sống sôi động trong lòng nông thôn trù phú. Đồng chí Hoàng Đức Cảnh, Bí thư Đảng ủy xã nhấn mạnh, năm 2020, xã về đích NTM nâng cao và sẽ về đích NTM kiểu mẫu năm 2023. Hơn 10 năm qua, xây dựng NTM là nhiệm vụ thường xuyên nên đi vào tiềm thức, hành động của người dân địa phương. Việc thực hiện xây dựng NTM phải gắn với kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương theo từng năm, từng giai đoạn nếu tách rời sẽ làm suy giảm và phân tán sự lãnh đạo, khó có thể huy động và sử dụng nguồn lực một cách hiệu quả, sẽ ảnh hưởng đến phát triển bền vững.

Đường giao thông xã Phúc Ninh khang trang, sạch đẹp.

Đồng chí Nguyễn Tiến Hà, Phó Chủ tịch UBND xã Phúc Ninh bày tỏ, để về đích NTM nâng cao trong năm 2023, Đảng ủy xã đã xây dựng Nghị quyết chuyên đề, phân công nhiệm vụ cho từng đồng chí cấp ủy viên gắn với trách nhiệm của người đứng đầu; tăng cường công tác vận động, tuyên truyền cán bộ, đảng viên, nhân dân tích cực vào cuộc, không trông chờ, ỷ lại vào sự hỗ trợ; không chủ quan, nóng vội, chạy theo thành tích vì mục đích cuối cùng là xây dựng NTM thực chất và bền vững.

Để xây dựng NTM trên địa bàn đi vào chiều sâu, thực chất, bền vững, UBND huyện luôn xác định ưu tiên phát triển, tái cơ cấu lại ngành nông nghiệp, dành nguồn lực đầu tư phát triển nông nghiệp theo hướng bền vững, nâng cao chất lượng, giá trị gia tăng của sản phẩm. Qua đó, nâng cao thu nhập bền vững cho người dân. Huyện đã hình thành và phát triển được 4 vùng sản xuất nông nghiệp, với các cây, con chủ lực, gồm cây ăn quả, gỗ rừng trồng, chè, chăn nuôi gia súc; xây dựng trên 10 chuỗi  liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm; 41 sản phẩm nông nghiệp của huyện được gắn sao OCOP. Diện tích rừng sản xuất toàn huyện là trên 60.000 ha, vùng chè nguyên liệu với 2.500 ha. Toàn huyện hiện nay xây dựng 81 trang trại, 107 hợp tác xã hoạt động trong lĩnh vực nông lâm nghiệp thủy sản. Yên Sơn cũng là một trong 3 huyện đóng góp phần lớn vào giá trị sản xuất nông nghiệp của tỉnh, với gần 2.000 tỷ đồng/năm. Đến hết năm 2022, tỷ lệ hộ nghèo của huyện còn 20,33%, giảm 5,04% so với năm 2021; thu nhập bình quân đầu người của huyện đạt 42,87 triệu đồng/người/năm.

Lãnh đạo xã Phúc Ninh thăm mô hình kinh tế của các hộ dân.

Bên cạnh giải pháp huy động, lồng ghép, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả các nguồn lực xây dựng NTM, UBND huyện Yên Sơn chủ trương thu hút đầu tư vào công nghiệp chế biến nông sản, lâm sản. Hiện nay, Cụm công nghiệp Thắng Quân, thị trấn Yên Sơn đã đi vào hoạt động với các doanh nghiệp kinh doanh ngành nghề thu mua, chế biến nông, lâm sản tạo việc làm cho khoảng 2.500 lao động địa phương. Thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, UBND huyện đã lựa chọn đề xuất quy hoạch thêm 5 cụm công nghiệp. Trong đó, định hình các ngành nghề về sản xuất, chế biến nông lâm sản, thực phẩm tại các cụm công nghiệp Yên Sơn, Phú Thịnh, Nhữ Khê. Trong tương lai, các Cụm công nghiệp sẽ góp phần khai thác có hiệu quả các tiềm năng, lợi thế sẵn có; tạo việc làm, thu nhập ổn định cho lao động nông thôn.

Đồng chí Lê Quang Toàn, Phó Chủ tịch UBND huyện nhấn mạnh, huyện nhất quán quan điểm: Xây dựng NTM chỉ có điểm đầu, không có điểm kết thúc. Vì vậy, huy động các nguồn lực để xây dựng NTM được huyện chú trọng, tạo nên những vùng quê trù phú, đáng sống trong tương lai.