Khai thác lợi thế

Với diện tích rừng tự nhiên trên hơn 9.000 ha, hơn 2.000 ha rừng sản xuất và trên 300 ha rừng phòng hộ, có hệ thống thực vật đa dạng, nguồn hoa phong phú, đây là tiềm năng rất lớn thuận lợi cho sự phát triển nghề nuôi ong lấy mật ở xã vùng cao Sơn Phú.

Gia đình anh Phùng Thanh Tiến, thôn Nà Mu là một trong những hộ nuôi ong lâu năm nhất tại địa phương. Theo anh Tiến, tận dụng điều kiện tự nhiên sẵn có anh đã chọn nuôi ong lấy mật làm kế sinh nhai và phát triển kinh tế cho gia đình. Thời gian đầu, gia đình anh chỉ nuôi 1 - 2 đàn ong rừng phục vụ nhu cầu gia đình nhưng khi mật ong của gia đình được nhiều người ưa chuộng, đặt mua, anh nghĩ cách nuôi ong lấy mật để bán. Vừa nuôi vừa học hỏi thêm kinh nghiệm, đến nay, sau hơn 20 năm gắn bó với nghề, gia đình anh đã có 30 đàn ong. Trung bình mỗi năm, gia đình anh thu khoảng hơn 100 lít mật, với giá bán từ 400 đến 450 nghìn đồng/lít, trừ chi phí, mỗi năm gia đình anh thu về trên 30 triệu đồng.

Anh Phùng Thanh Tiến, thôn Nà Mu, xã Sơn Phú (Na Hang) kiểm tra đàn ong của gia đình.

Để theo đuổi nghề nuôi ong, anh Bàn Văn Dấu, thôn Phia Chang cũng đã trải qua biết bao thăng trầm, biến cố. Anh khởi nghiệp với 2 - 3 đàn ong rừng, nhưng do chưa có kinh nghiệm, đầu ra không ổn định nên ong hao hụt, thua lỗ, tách đàn, bệnh tật... Sau khi đúc rút được kinh nghiệm nuôi ong qua những lần thất bại trước đó, đến nay gia đình anh duy trì nuôi 10 đàn ong rừng, mỗi năm anh thu về khoảng hơn 30 lít mật. Ngoài ra anh còn tham gia tổ hợp tác nuôi ong trong xã và thu mua, đóng chai sản phẩm mật ong Sơn Phú cho các hộ dân trong thôn. Từ đầu năm đến nay, anh đã tiêu thụ cho bà con trong thôn với trên 300 lít mật. Theo chia sẻ của anh Dấu, nghề nuôi ong lấy mật không khó, nhưng đòi hỏi người nuôi phải có sự cẩn thận, tỉ mỉ và am hiểu về các đặc tính của chúng. Nuôi ong đã mang lại hiệu quả kinh tế  cho gia đình anh do không tốn diện tích đất, chi phí đầu tư ban đầu thấp và đặc biệt không tốn nhiều công chăm sóc...

Tận dụng lợi thế vùng rừng tự nhiên rộng lớn, được bảo vệ nghiêm ngặt với nhiều loại cây rừng, hoa rừng, xã Sơn Phú đã khuyến khích bà con nhân đàn kết hợp với trồng rừng để tạo nguồn thức ăn dồi dào cho ong. Đồng chí Nông Văn Ngân, Phó Chủ tịch UBND xã Sơn Phú cho biết, hiện cả xã có gần 30 hộ tham gia nuôi ong với khoảng trên 200 đàn ong, bình quân mỗi năm cho từ 1.000 đến 1.200 lít mật. Nghề nuôi ong được người dân địa phương nói vui là nghề “làm chơi, ăn thật” bởi không cần nhiều vốn đầu tư, không tốn nhân lực, nhưng đem lại nguồn thu nhập ổn định.

Nhờ nuôi ong lấy mật, nhiều hộ dân ở xã vùng cao Sơn Phú đã thoát nghèo bền vững và vươn lên làm giàu chính đáng. Để có được sản phẩm mật ong chất lượng, sản lượng tăng lên theo hàng năm, người tiêu dùng đánh giá tốt, thì vấn đề cốt lõi nhất ở đây là phải giữ rừng, có giữ được rừng thì mới phát triển được nghề nuôi ong bền vững. Bởi mật ong ở Sơn Phú khác hơn so với mật ong ở những nơi khác là hoàn toàn nuôi theo tự nhiên, như được kết tinh từ những tinh túy nhất của những loại hoa rừng, tạo nên một sản phẩm không lẫn vào đâu được. Đây là sự độc đáo để Sơn Phú hướng tới xây dựng thương hiệu mật ong Sơn Phú, bảo đảm nâng cao giá trị gia tăng cho người dân.

Sản phẩm mật ong rừng Sơn Phú.

Vươn tầm sản phẩm

Trước đây, đa số người dân Sơn Phú nuôi ong theo hướng tự phát, năng suất thấp, sản phẩm làm ra chủ yếu phục vụ nhu cầu tại chỗ. Cùng với các sản phẩm nông sản đặc trưng của xã như chè Shan tuyết, măng, rượu men lá đã được xếp hạng OCOP thì nay mật ong rừng Sơn Phú đạt chuẩn OCOP giai đoạn 2021 - 2025. Xã đã thành lập tổ hợp tác nuôi ong với 12 thành viên, chia sẻ kinh nghiệm chăm sóc và thu hoạch ong, đồng thời hỗ trợ nhau bao tiêu sản phẩm.

Tuy nhiên, để mật ong Sơn Phú vươn tầm hơn nữa, trở thành sản phẩm du lịch độc đáo, hấp dẫn của địa phương cần sự đầu tư bài bản trong xây dựng thương hiệu. Anh Phùng Xuân Sơn, thôn Nà Lạ bày tỏ, nếu không xây dựng thương hiệu thì rất khó khăn trong việc tiêu thụ sản phẩm mật ong. Bởi, nhìn chai mật bên ngoài, khách khó phân biệt được mật giả, mật thật, mật pha đường nên tỏ ra hoài nghi. Hiện nay, mật ong của nhà anh được bán chủ yếu cho các mối mua uy tín, anh mong rằng trong thời gian tới, mật ong Sơn Phú sẽ được xây dựng thương hiệu để bán được nhiều với giá cao hơn.

Ông Vi Ngọc Quý, Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Na Hang cho biết, trước đây, nghề nuôi ong ở xã Sơn Phú còn nhỏ lẻ, sản phẩm làm ra để phục vụ nhu cầu gia đình. Tuy nhiên, thời gian gần đây, tận dụng lợi thế rừng tự nhiên và rừng trồng, nghề nuôi ong trên địa bàn xã phát triển mạnh. Hiện nay, huyện đang tiến hành làm hồ sơ đăng ký nhãn hiệu mật ong Sơn Phú, phấn đấu trong giai đoạn năm 2021 - 2025 sẽ đưa mật ong vào Chương trình OCOP của huyện, hình thành nên chuỗi sản xuất bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm cung ứng sản phẩm cho các khu du lịch phục vụ du khách.

Ngoài những lợi ích về kinh tế, nghề nuôi ong lấy mật ở Sơn Phú còn góp phần bảo vệ tính đa dạng sinh học của các loài thực vật và bảo vệ môi trường sinh thái, tạo thêm động lực cho du lịch Na Hang phát triển trong thời gian tới.