Làm giàu từ trồng cây ăn quả có múi

Trò chuyện với chúng tôi trong ngôi nhà sàn khang trang, anh Nông Văn Chuyền, thôn Pá Han, xã Phù Lưu cho biết, năm 2003, gia đình anh di dời từ Xuân Tân (Na Hang) về khu tái định cư thôn Pá Han. Nhờ tận dụng lợi thế đất đai, khí hậu phù hợp với cây cam, chanh và được tạo điều kiện vay vốn ngân hàng với lãi suất thấp để phát triển sản xuất, anh mua thêm đất để mở rộng diện tích trồng cam sành và chanh tứ mùa. Đến nay, vườn cam 3 ha và vườn chanh tứ thì 3.000 m2, mỗi năm cho gia đình anh thu nhập trên 300 - 400 triệu đồng. Nhờ vậy mà cuộc sống gia đình anh ngày một khấm khá hơn trên quê hương mới.

Cây cam được coi là một trong những loại cây trồng chủ lực trong phát triển kinh tế nông hộ của huyện Hàm Yên. Từ năm 2005 trở lại đây, cây cam sành phát triển mạnh cả về số lượng, chất lượng; mẫu mã sản phẩm cam quả từng bước được nâng lên, chất lượng thơm ngon. Vùng cam của huyện tập trung chủ yếu ở 13 xã, thị trấn với 7.200 ha và hơn 5.600 gia đình trồng cam. Ngoài cam, cây bưởi hiện cũng đang là cây trồng phát triển nhanh về diện tích và sản lượng. Tổng diện tích bưởi toàn huyện hiện đạt 360 ha. Trong số này có trên 250 ha bưởi cho thu hoạch ổn định.

Người dân xã Yên Phú (Hàm Yên) trao đổi kinh nghiệm trồng cây ăn quả có múi.

Anh Hoàng Văn Trưởng, thôn Minh Hà, xã Minh Khương chia sẻ, năm 2010, ngay sau khi lập gia đình, để phát triển kinh tế, anh đã cải tạo hơn 1 ha đất để trồng 300 gốc bưởi Hoàng, 140 gốc bưởi Diễn. Ngoài ra, không để lãng phí nguồn tài nguyên đất nên anh đã xây dựng chuồng trại chăn nuôi thêm gà thả dưới tán bưởi. Nguồn phân từ gà được sử dụng để bón cho cây trồng. Nhờ tích cực học hỏi, áp dụng đúng kỹ thuật chăn nuôi, trồng trọt, chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh. Đến nay, anh Trưởng đã xây dựng trang trại rộng 2,2 ha, trong đó 1,7 ha bưởi và 2 dãy chuồng nuôi 13.000 con gà/năm. Trừ chi phí, mỗi năm anh thu lãi gần 900 triệu đồng.

Hai loại cây có múi khác là chanh và quýt cũng có diện tích tương đối ổn định. Trong đó, quýt trên 52 ha, chanh là 940 ha. Riêng cây chanh, năng suất bình quân năm 2021 đạt 21 tấn/ha, sản lượng đạt gần 16.000 tấn; giá trị doanh thu đạt trên 157,5 tỷ đồng/năm; giá trị sản phẩm đạt trên 210 triệu đồng/ha.

Nâng cao giá trị, liên kết sản xuất

Đến thăm vườn bưởi hữu cơ của chị Nguyễn Thị Huyền, Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Rau quả hữu cơ Quang Mừng, xã Bình Xa, trước mắt chúng tôi là một màu xanh ngút ngàn của hơn 1.000 gốc bưởi Diễn, bưởi da xanh, bưởi hoàng và bưởi đào hường rộng gần 10 ha. Chị Huyền bảo, trước đây gia đình chị chỉ tập trung trồng và chăm sóc theo phương pháp truyền thống, hiệu quả kinh tế mang lại cho gia đình cũng không cao, có vụ tính theo bài toán “được mùa thì mất giá, được giá thì mất mùa”. Đồng thời, nhận thấy nhu cầu thị trường tiêu dùng ngày càng chú trọng đến những mặt hàng nông sản an toàn, từ năm 2020, chị thành lập HTX Rau quả hữu cơ Quang Mừng với mục tiêu chính chú trọng sản xuất kinh doanh bưởi hữu cơ và một số sản phẩm rau củ của địa phương. Trong đó, chú trọng chuyển đổi 10 ha bưởi từ trồng truyền thống sang trồng bưởi hữu cơ. Từ đó đến nay, chị cùng các thành viên trong HTX luôn nỗ lực bảo vệ, xây dựng và phát triển thương hiệu bưởi hữu cơ với nhiều hình thức như dán tem truy xuất nguồn gốc, kết nối tiêu thụ sản phẩm. Mỗi năm, 10 ha bưởi hữu cơ cho thu hoạch trên 20 nghìn quả các loại với giá trung bình từ 15 - 40 nghìn đồng/quả. Bưởi hữu cơ của HTX được nhiều khách hàng ở thị trường khó tính, có yêu cầu rất cao như trong chuỗi siêu thị, cửa hàng thực phẩm sạch ở trong và ngoài tỉnh ưa chuộng sử dụng. Thời gian tới, HTX đang tích cực đưa sản phẩm bưởi hữu cơ của HTX sang thị trường Nhật Bản.

Đồng chí Vũ Tất Thành, Phó Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Hàm Yên cho biết, toàn huyện hiện có 7.200 ha diện tích cây cam, 52 ha quýt, 360 ha bưởi, 940 ha chanh. Cây cam sành hiện nay vẫn là cây trồng chủ lực của huyện. Bên cạnh các giống cam truyền thống, huyện đã đưa vào nhiều giống cam mới như cam chanh, cam Vinh, cam V2, cam rải vụ… nhằm đa dạng hóa giống cam, rải vụ thu hoạch. Ngoài ra, để nâng cao chất lượng, giá trị sản phẩm, huyện tích cực vận động, tuyên truyền người dân chuyển đổi phương thức sản xuất từ truyền thống sang sản xuất VietGAP, hữu cơ. Đến nay, diện tích áp dụng theo tiêu chuẩn VietGAP 870,8 ha cam, 15,5 ha bưởi; hữu cơ là 22,4 ha cam, 10 ha bưởi.

Đồng thời, huyện khắc phục dần tình trạng sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, vận động người dân liên kết sản xuất theo hướng hàng hóa, tiêu thụ ổn định. Trên địa bàn huyện hiện có 212 trang trại (trong đó 185 trang trại trồng cam), tổng doanh thu của các trang trại năm 2021 đạt 290 tỷ đồng, trung bình mỗi trang trại thu lãi hơn 600 triệu đồng/năm. Huyện tích cực nâng cao chất lượng hoạt động của Hội Cam sành huyện và Chi hội Cam sành các xã, thị trấn; khuyến khích thành lập mới các doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ hợp tác, kinh tế trang trại trong lĩnh vực nông nghiệp để thực hiện liên kết trong việc trồng, chăm sóc, thu hoạch và tiêu thụ sản phẩm  theo chuỗi giá trị. Nhiều hợp tác xã, tổ, nhóm sản xuất duy trì và phát triển như: HTX nông nghiệp xanh Yên Lâm; HTX Nông nghiệp sạch Minh Khương; HTX Dịch vụ tổng hợp Phong Lưu; liên nhóm sản xuất hữu cơ Hàm Yên; HTX sản xuất Cam hữu cơ Tân Thành; HTX Rau quả an toàn Đức Ninh; HTX Rau quả hữu cơ Quang Mừng; HTX rau quả hữu cơ Nhật Tân…

Thời gian tới, để phát triển cây ăn quả có múi bền vững, huyện Hàm Yên tiếp tục xây dựng các sản phẩm đạt tiêu chuẩn về VietGAP, hữu cơ, đi đôi với xây dựng nhãn hiệu, thương hiệu cho sản phẩm gắn với quảng bá sản phẩm; triển khai lồng ghép, huy động các nguồn lực, kinh phí hỗ trợ từ cơ chế, chính sách của trung ương, của tỉnh về hỗ trợ phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa gắn với chương trình “Mỗi xã một sản phẩm”; tranh thủ các nguồn tài trợ trong nước và quốc tế thông qua các chương trình, dự án về nông nghiệp, nông thôn…