Một lão nông địa phương thực hiện nghi lễ nhập linh khí quân vương cày Tịch điền tại Lễ hội.

Màn trống khai hội do Đội trống nữ thôn Đọi Tam biểu diễn.

Theo sử sách ghi lại, mùa Xuân năm Đinh Hợi (987), cách đây 1036 năm, vua Lê Đại Hành-vị Vua đầu tiên trong các triều đại phong kiến Việt Nam đã chọn vùng đất Đọi Sơn linh thiêng để tổ chức lễ Tịch điền, khuyến khích, nhắc nhở thần dân coi trọng, chăm lo sản xuất nông nghiệp, cái gốc của sự ấm no, hạnh phúc. Kể từ đó, lễ Tịch điền trở thành một lễ hội văn hóa truyền thống được các triều đại chú trọng tổ chức, là một nét đẹp trong sinh hoạt văn hóa cộng đồng, đề cao vai trò của sản xuất nông nghiệp.

Lễ hội Tịch điền Đọi Sơn nhân dịp đầu năm là một lễ hội truyền thống xuống đồng cày ruộng và cầu cho một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Lễ hội được tổ chức vào mùng 7 tháng Giêng hằng năm, để tái hiện lại Lễ Tịch điền thời vua Lê Đại Hành chọn việc tổ chức cày tịch điền nhằm khuyến khích nông trang.

Một bô lão của địa phương đọc Văn trình tại lễ hội.

Nghi trình mở đầu là lễ rước chân nhang từ đền thờ Vua Lê Đại Hành về chùa Đọi. Tiếp đó là Lễ cáo yết xin Thành hoàng làng cho mở cửa đình Đọi Tam. Nghi lễ chính thức của Lễ Tịch điền được mở đầu bằng bài văn trình do một vị bô lão của xã Tiên Sơn đọc. Nội dung văn trình nhằm tưởng nhớ công ơn Vua Lê Đại Hành - người vừa có công bình Tống, dẹp Chiêm vừa chăm lo mở mang sản xuất nông nghiệp, thủy lợi mang lại cuộc sống ấm no cho nhân dân; ôn lại điển tích nhà vua cày ruộng dưới chân núi Đọi được những hũ vàng, hũ bạc nên ruộng nơi đây được gọi là Kim ngân điền, những triều đại sau noi theo khuyến nông tang, mở mang sản xuất nông nghiệp; kính cẩn báo cáo những thành tích của tỉnh Hà Nam đạt được trong năm vừa qua và cầu mong các thần linh bảo trợ cho một năm mưa thuận gió hòa, nhân khang vật thịnh, mùa màng bội thu.

​Sau nghi lễ dâng hương lên đàn tế thần Nông, linh vị Vua Lê Đại Hành và các vị phúc thần, một vị bô lão đã thực hiện nghi lễ nhập linh khí quân vương bước xuống đi những sá cày đầu tiên mở hội Tịch điền. Vị bô lão đi 3 sá cày, các vị lãnh đạo, đại biểu tỉnh đi 5 sá cày, các vị lãnh đạo thị xã Duy Tiên, xã Tiên Sơn và các bô lão đi những sá cày tiếp theo trên cánh đồng Kim ngân điền để mở đầu cho một năm sản xuất mới.

Đồng chí Trương Quốc Huy, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh tham gia cày Tịch điền tại Lễ hội.

​Theo ghi nhận, trong không gian Lễ hội Tịch điền Đọi Sơn năm 2023, phần hội được Ban tổ chức chú trọng hơn những năm trước; các giải thể thao quần chúng thu hút đông đảo nhân dân và du khách thập phương tham gia như bóng chuyền hơi, bóng chuyền da, cờ tướng, nhiều trò chơi dân gian đã được tổ chức như: đánh đu, bịt mắt bắt dê, giải vật tịch điền... Đặc biệt là Hội thi vẽ, trang trí trâu; các hoạt động văn hóa, văn nghệ và các gian hàng trưng bày triển lãm các sản phẩm nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp tiêu biểu của thị xã Duy Tiên và tỉnh Hà Nam cũng được tổ chức đã mang lại không khí vui vẻ, phấn khởi cho Lễ hội Tịch điền Đọi Sơn năm 2023.

Màn múa rồng do nhân dân địa phương biểu diễn.

Lễ hội Tịch điền Đọi Sơn được địa phương tổ chức hằng năm, cầu cho một năm mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu đã trở thành nét đẹp trong sinh hoạt văn hóa cộng đồng, có ý nghĩa nhân văn, khuyến nông sâu sắc, thể hiện lòng biết ơn các bậc tiền nhân trong việc khai phá, mở mang ruộng đồng, đề cao tinh thần gần dân, trọng nhà nông, nghề nông... Năm 2023, là năm thứ 15 lễ hội được tổ chức với những nghi thức truyền thống mang đậm chất nông nghiệp của Hà Nam.