Chuyện những nông dân làm thị trường

10 năm làm kinh tế trang trại rồi liên kết phát triển thành hợp tác xã sản xuất cây ăn quả theo tiêu chuẩn VietGAP là chừng ấy năm anh Nguyễn Việt Phong, thôn Đồng Danh, xã Đức Ninh (Hàm Yên) đảm nhận vai trò nhân viên thị trường.

Hợp tác xã của anh Phong có 27 hộ thành viên, quy mô sản xuất 40 ha bưởi, 15 ha cam, gần 5 ha chanh tứ thì nên sản lượng thu hoạch hàng năm tương đối lớn. Dù tất cả sản phẩm của hợp tác xã đạt tiêu chuẩn VietGAP và chứng nhận sản phẩm OCOP tiêu chuẩn 3 sao nhưng để đưa được sản phẩm đến tay “thượng đế” cũng đầy gian truân. Năm nào cũng vậy, vào mùa vụ, ngoài kết nối lại những bạn hàng truyền thống, chuyện ăn đường, ngủ chợ đầu mối để chào, tìm kiếm bạn hàng tiêu thụ sản phẩm đối với anh Phong là bình thường.

Anh Nguyễn Việt Phong, Hợp tác xã Cây ăn quả, xã Đức Ninh (Hàm Yên) - người đứng ngoài phía bên trái và sản phẩm bưởi VietGAP được giới thiệu tại Hội nghị @ khuyến nông toàn quốc năm 2020.

Anh Phong bảo, đi những chợ đầu mối trong tỉnh và một số tỉnh lân cận đỡ vất, có những năm được mùa phải mở rộng thị trường, đánh hàng vào các tỉnh miền Trung cực hơn nhiều, bởi phải bảo quản sản phẩm tươi ngon để tiếp thị chào hàng. Ngoài xúc tiến thị trường chợ truyền thống, anh Phong cũng không từ bỏ cơ hội tham gia các chương trình hội thảo, hội chợ trưng bày, giới thiệu, quảng bá sản phẩm. Anh Phong chia sẻ, sản phẩm của hợp tác xã là đồ tươi, thu hoạch thời vụ nếu không tích cực xúc tiến, thời điểm chính vụ, sản lượng thu hoạch lớn sẽ dồn ứ, giảm giá trị, thiệt hại sẽ rất lớn. Đi nhiều, hiểu thị trường cần gì, mở rộng được bạn hàng để tiêu thụ sản phẩm với số lượng lớn, anh Phong mừng vì đã đưa được sản phẩm của HTX mình đến tay người tiêu dùng, tuy nhiên không phải tất cả đều suôn sẻ. Điển hình như vụ bưởi, cam vừa qua, hàng đã lên đơn nhưng đầu mối thu mua báo dừng nhập do dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp khó tiêu thụ cũng đành phải chấp nhận.

Giám đốc Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Sử Anh, phường Mỹ Lâm (TP Tuyên Quang) Nguyễn Công Sử - chủ nhân của 3 sản phẩm chè được chứng nhận tiêu chuẩn OCOP từ 3 - 4 sao là chè Ngọc Thúy, trà lạnh Ngọc Thúy và chè Bát Tiên đã và đang tạo ra sức hút trên thị trường. Anh Sử phấn khởi cho biết, hiện tại sản phẩm làm ra đến đâu đều được các siêu thị, cửa hàng thực phẩm sạch tại Hà Nội và một số tỉnh, thành phố nhận bao tiêu đến đấy. Để có được kết quả đó, 2 năm trở về trước anh phải thực hiện 2 trong 1, khi ở nhà là nông dân, ra khỏi nhà là nhân viên thị trường, sẵn sàng vào bất kỳ nhà hàng, khách sạn, siêu thị, đại lý nào để chào hàng, ký gửi, bày bán sản phẩm. Tìm kiếm, mở rộng thị trường, anh Sử cũng không ngần ngại đầu tư cải tiến bao bì, mẫu mã sản phẩm.

Bên cạnh những chủ thể năng động, nhạy bén, tìm kiếm thị trường tiêu thụ sản phẩm vẫn không ít những chủ thể sản phẩm đã được cấp chứng nhận sản phẩm OCOP vẫn loay hoay với bài toán thị trường. Anh Nguyễn Văn Mạnh, chủ thể của sản phẩm cá kho Mạnh Mẽ, xã Hòa Phú (Chiêm Hóa) cho biết, từ khi được công nhận đạt sao OCOP sản phẩm được thị trường đón nhận nhiều hơn. Tuy nhiên, anh Mạnh cũng thừa nhận rằng dù sản phẩm đã có bao bì, chất lượng khá ổn nhưng chưa đi vào được hệ thống các siêu thị bởi bao bì của sản phẩm còn khá thô sơ, chưa có kiểu dáng công nghiệp, khó hấp dẫn khách hàng. Bên cạnh đó, do kinh phí hạn hẹp nên việc mở rộng sản xuất cũng như mua trang thiết bị hiện đại để chế biến, nâng cao chất lượng của sản phẩm gặp khó khăn.

Hỗ trợ xúc tiến tiêu thụ OCOP

Toàn tỉnh hiện có 179 sản phẩm nông nghiệp hàng hóa, trong đó có 79 sản phẩm đã được chứng nhận gắn sao theo tiêu chuẩn. Các sản phẩm OCOP đã khẳng định được lợi thế, sức cạnh tranh trên thị trường trong và ngoài khu vực. Điển hình như sản phẩm chè đặc sản, mật ong; cam, bưởi VietGAP, hữu cơ; cá sạch Na Hang, Lâm Bình...

Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn kết nối hỗ trợ các chủ thể tìm kiếm đối tác tiêu thụ sản phẩm OCOP.

Ông Nguyễn Văn Việt, Tỉnh ủy viên, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho rằng, các chủ thể đã làm chủ được khoa học kỹ thuật, quy trình sản xuất, tạo ra sản phẩm có mẫu mã, chất lượng, đây được coi là thành công bước đầu của Chương trình OCOP. Tuy nhiên, cũng phải thừa nhận rằng, bên cạnh kết quả đạt được thì nút thắt lớn nhất hiện nay là vấn đề liên kết, tìm kiếm, mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm 1 cách bền vững. Thực tế dù hàng năm lượng sản phẩm nông nghiệp hàng hóa sản xuất ra đến đâu đều được tiêu thụ hết đến đó nhưng vẫn bấp bênh, thiếu bền vững.

Hỗ trợ các chủ thể OCOP, tháng 1 vừa qua UBND tỉnh đã tổ chức Hội chợ OCOP 2021 và công bố chỉ dẫn địa lý cam sành Hàm Yên. Trước đó, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Trung tâm Khuyến công phối hợp với các huyện, thành phố tổ chức tổng kết chương trình OCOP giai đoạn 2018 - 2020 và mời gọi các công ty chế biến, doanh nghiệp bán lẻ trong cả nước tham gia. Thông qua chương trình hội chợ tỉnh, Sở đã kết nối các doanh nghiệp chế biến, kinh doanh trong và ngoài khu vực với các chủ thể sản xuất trên địa bàn. Hàng loạt các biên bản ghi nhớ, hợp đồng cam kết hợp tác sản xuất, tiêu thụ sản phẩm được ký.

Các sản phẩm OCOP của huyện Na Hang.  Ảnh: Thành Công.

Anh Vi Anh Đức, Giám đốc Công ty TNHH Nhật Nam chuyên nuôi cá sạch trên lòng hồ thủy điện Tuyên Quang phấn khởi cho biết, doanh nghiệp đã ký với 1 bạn hàng tại thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ làm đại diện, phân phối cá sạch của công ty trên phạm vi toàn quốc. Anh Đức hy vọng, hiệu quả của chương trình ký kết sẽ được nhiều người tiêu dùng biết đến và sử dụng sản phẩm cá sạch Tuyên Quang, từ đó công ty có cơ hội mở rộng quy mô sản xuất.

Anh Nguyễn Công Sử, Giám đốc Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Sử Anh vui mừng chia sẻ, từ hội chợ Công ty Biobee Hà Nội - công ty bán buôn, bán lẻ thực phẩm, đồ uống đã ký kết tiêu thụ sản phẩm chè đặc sản Ngọc Thúy cho HTX.

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Văn Việt khẳng định, Sở phối hợp với ngành Công thương, UBND các huyện, thành phố tiếp tục đồng hành, tạo mọi điều kiện để các hợp tác xã, tổ, nhóm có sản phẩm OCOP tham gia các chương trình xúc tiến thương mại. Tuy vậy, để sản phẩm nông nghiệp, đặc biệt là các sản phẩm đã được gắn sao tiêu chuẩn OCOP phát triển bền vững, sự hỗ trợ của ngành chưa đủ, hơn ai hết bản thân hợp tác xã, người sản xuất phải chủ động, mạnh dạn tìm kiếm, mở rộng thị trường; tiếp tục đầu tư sản xuất, không ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm, cải tiến mẫu mã, đa dạng hóa sản phẩm, đáp ứng nhu cầu sản lượng của bạn hàng, đặc biệt là giữ chữ tín trong hợp tác sản xuất. Làm được điều này sẽ mang lại lợi ích lớn, thúc đẩy sản xuất kinh doanh phát triển, các chủ thể sản xuất không còn phải lo gánh nặng trong việc tìm đầu ra cho sản phẩm, đồng thời thực hiện mục tiêu lớn của ngành tái cơ cấu hướng phát triển bền vững, gia tăng giá trị sản phẩm. 

Ông Lê Hải Nam, Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh:

Tỉnh đã triển khai nhiều chính sách hỗ trợ phát triển sản phẩm OCOP như xây dựng, cấp giấy chứng nhận sản xuất an toàn theo các tiêu chuẩn VietGAP, Organic, GlobalGAP; hỗ trợ bao bì, nhãn mác; hỗ trợ kinh phí xúc tiến thương mại, tìm kiếm thị trường tiêu thụ sản phẩm đối với sản phẩm đã được đăng ký nhãn hiệu, chất lượng sản phẩm hàng hóa. Tổ chức kết nối và hỗ trợ các chủ thể OCOP tham gia các hội thảo kết nối cung cầu, các diễn đàn tổ chức sản xuất và tiêu thụ sản phẩm OCOP; đưa sản phẩm OCOP tham gia các  hội chợ, các hoạt động xúc tiến thương mại có uy tín trên toàn quốc. Qua đó, một số chủ thể đã ký kết được hợp đồng giới thiệu sản phẩm và tiêu thụ sản phẩm với các siêu thị, đại lý, các nhà phân phối lớn tại thị trường Hà Nội.

Ông Ma Quý Đôn, Phó Chủ tịch UBND huyện Na Hang:

Hiện nay, huyện đã tập trung phát triển một số loài cây ăn quả có tiềm năng, lợi thế của địa phương; tiến hành trồng mới 56 ha lê VH6 tại xã Hồng Thái, 30 ha hồng không hạt tại xã Đà Vị, Sơn Phú... Huyện mở rộng diện tích trồng 30 ha rau trái vụ theo tiêu chuẩn VietGap tại xã Hồng Thái và Khau Tinh, duy trì, tập trung trồng và chăm sóc 1.300 ha chè Shan tuyết cổ thụ tại các xã Sinh Long, Sơn Phú, Hồng Thái, Thượng Nông. Bên cạnh việc hình thành vùng sản xuất tập trung, huyện cũng quan tâm phát triển thương hiệu, nhãn hiệu sản phẩm hàng hóa để phát triển thị trường, nâng cao giá trị, đến nay một số sản phẩm đã xây dựng được thương hiệu hàng hóa như chè Shan tuyết Hồng Thái, rau an toàn trái vụ vào hệ thống chuỗi siêu thị VinMart Tuyên Quang, tham gia các hội chợ thương mại và du lịch trong và ngoài tỉnh.

Ông Nguyễn Thế Tuyên, Giám đốc Công ty cổ phần Khoáng sản Tuyên Quang:

Công ty đã xây dựng gian hàng giới thiệu và bán sản phẩm nông sản địa phương tại Siêu thị Tuyên Quang như sản phẩm chè Tân Trào (Sơn Dương), Thái Hòa (Hàm Yên), rau sạch Sơn Dương và Hưng Thành (TP Tuyên Quang). Công ty đã phối hợp với các hợp tác xã sản xuất chè, rau an toàn hoàn thiện hồ sơ theo quy định về các tiêu chuẩn nông sản an toàn, bảo đảm cung ứng cho khách hàng sản phẩm tốt nhất. Các sản phẩm địa phương bán tại siêu thị được khách hàng ưa chuộng, tin tưởng sử dụng. Trong thời gian tới, công ty tiếp tục phối hợp với các hợp tác xã, chính quyền các địa phương mở rộng diện tích vùng rau an toàn, bảo đảm cung ứng kịp thời cho khách hàng.

Ông Nguyễn Đức Lung, thôn Đa Năng, xã Tú Thịnh (Sơn Dương):

Trước đây, gia đình tôi trồng 6 sào ngô ngọt, đạt 0,8 tấn/sào, trừ các khoản chi phí thu lãi khoảng 10 triệu đồng/6 sào. Tuy nhiên, do không có thị trường tiêu thụ nên sản phẩm của gia đình chỉ bán lẻ tại các chợ, nhiều vụ ngô được mùa nhưng lại mất giá. Chủ động chuyển đổi đất trồng ngô sang trồng dưa chuột theo định hướng của Hợp tác xã Chăn nuôi và Sản xuất giống gia cầm Minh Tâm, vụ đông năm 2020, tôi liên kết với hợp tác xã trồng 6 sào dưa. Chỉ sau 40 ngày chăm sóc, cây dưa cho thu hoạch 2 tấn/sào, với giá bán trung bình 7.000 đồng/kg, gia đình thu lãi 40 triệu đồng/vụ (3 tháng). Sau vụ đầu tiên, tôi nhận thấy trồng dưa chuột có thị trường tiêu thụ ổn định, thu hái đến đâu hợp tác xã thu mua đến đó, nên hiệu quả kinh tế khá cao.